Kasa ve alacak affında büyük fırsat
Şirketler, 7440 sayılı kanunla getirilen ve başvuru süresi 3 Temmuz 2023 tarihine uzatılan düzenlemeden yararlanarak, 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla defter kayıtlarında ve bilançolarında gözüken ancak kasada fiilen mevcut olmayan “nakit paralar” ile ortaklardan olan alacaklarını yüzde 3 vergi ödemek suretiyle kayıtlarından silebilecekler.
Abdullah Tolu / Yeminli Mali Müşavir
Söz konusu düzenleme, bu şekilde işlemleri bulunan şirketlere kayıt ve ilgili hesaplarını düzeltmeleri için büyük bir fırsat veriyor, kaçırmamakta fayda var.
Fiktif tutarların nedeni, şahsi ve belgesiz harcamalar
Şirketlerin kasasında görünen veya ortaklarından alacaklı oldukları tutarların büyük bir kısmı fiktif, yani gerçek değil! Bunun birinci nedeni, şirket sahiplerinin şahsi gider ve ödemelerini şirketten yapmaları, ikinci nedeni ise, şirketlerin belgesiz harcama ve ödemeleri. Bu iki harcama çeşidinin artması kasa ve ortaklardan alacaklar hesaplarında görünen tutarların sürekli olarak şişmesine neden oluyor. Örneğin, kasada fiilen 7 bin TL olduğu halde, muhasebe kayıtlarında 30 veya 50 Milyon TL görünmesi gibi.
Maliye, bunlardan vergi istiyor
Maliye, kasadaki günlük ihtiyaç tutarının üzerindeki paralar ile ortaklardan alacaklar hesaplarında gözüken tutarların, ortaklar tarafından şirketten çekildiğini ve kullanıldığını kabul ediyor, bu tutarlar üzerinden üçer aylık geçici vergi dönemleri itibarıyla adat yöntemiyle faiz hesaplanarak, ortaklara fatura edilmesini ve yüzde 18 KDV uygulanmasını istiyor. Bu şekilde, adat faizi hesaplamayan ve fatura kesip KDV uygulamayan şirketlere ise aşağıdaki yaptırımları uyguluyor, cezalı tarhiyatları yapıyor:
1)Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümlerine göre kurumlar vergisi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi,
2) Olay kar dağıtımı kabul edildiği için yüzde 10 stopaj, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi,
3) KDV, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi,
4) Gerçek kişi ortaklara kâr payı ya da temettü nedeniyle gelir vergisi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi.
Maliye 1 koyundan 4 post çıkarmak istiyor
Bu tam da "Bir Koyundan Dört Post Çıkar mı?" sözünü doğrulayan bir olay. Evet, Maliye isterse 4 post da çıkarır, 8 post da! Yani, şişkin kasa ve ortaklardan alacağı bulunan şirketler için pabuç oldukça pahalı...
Düzenleme şirketlere tam olarak ne sağlıyor?
Kasa ve ortaklar cari hesap affı düzenlemesi, 7440 sayılı Yapılandırma Kanunu'nda yer alıyor (7440 sayılı Kanun, Mad. 6/3). Söz konusu düzenlemenin usul ve esasları ise 1 Seri No.lu 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği ile belirlenmiş bulunuyor (25 Mart 2023 tarihli ve 32143 sayılı Resmi Gazete). Bu düzenleme ile Şirketlere, 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaklarından net olarak alacaklı bulundukları tutarlar ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 3 Temmuz 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmeleri imkanı veriliyor.
Kapsama hangi para ve alacaklar giriyor?
Şirketlerin defter kayıtlarında ve bilançolarında gözükmekle birlikte kasalarında fiilen olmayan paralar ile fiktif veya gerçek olup olmadığına ba- kılmaksızın ödünç para verme ve benzeri nedenlerle ortaklarından alacaklı oldukları tutarlar ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan tutarlar af (düzeltme) kapsamına giriyor.
Yüzde 3 vergi ödeyene af
31 Aralık 2022 tarihli bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaklarından alacaklı bulundukları net tutarlar ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini düzeltmek isteyen şirketlerin 3 Temmuz 2023 (bu tarih dahil) tarihine kadar bağlı bulundukları vergi dairelerine beyanda bulunmaları ve beyan ettikleri tutarlar üzerinden yüzde 3 vergi hesaplayarak beyanname verme süresi içerisinde ödemeleri gerekiyor.
Düzeltmede hangi tarih dikkate alınıyor?
Düzeltme (silme) işleminde, 31 Aralık 2022 tarihli bilançolarda görünen tutarlar esas alınıyor. Yani, düzeltilerek silinecek tutarlar 31 Aralık 2022 tarihli bilançolarda görünen tutarlardan fazla olamıyor. Düzeltmenin yapılacağı 2023 yılında söz konusu tutarlar artmışsa, 31 Aralık 2022 tarihli bilançolarda yer alan tutarlar, azalmışsa beyan tarihindeki (en geç 3 Temmuz 2023 tarihindeki) tutarlar düzeltmeye esas alınıyor. Bu çok önemli bir ayrıntı, aman dikkat!
Ortaklara borçlar hesabı da dikkate alınacak mı?
Düzeltmede, işletmenin ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları esas alınacak, yani, alacaklar borçlar ile netleştirilecek. Ayrıca, bu tutarın belirlenmesinde, başka hesaplarda takip edilen tutarlar da dikkate alınacak.
Diğer hesaplardaki fiktif tutarlar düzeltilebilecek mi?
Uygulamada, kasa veya ortaklardan alacaklar hesaplarında izlenmesi gereken belgesiz harcamalar veya ortaklara verilen borç paralar, bu hesapların şişmemesi ve daha az adat faizi hesaplanması amacıyla başka hesaplara (120, 121, 136, 159, 236, 259, 320, 329 no.lu hesaplar gibi) kaydedilebiliyor. Bu uygulamada sıkça karşılaşılan durumlardan birisi. Normal şartlarda kasa ve ortaklardan alacaklar hesaplarında izlenmesi gerekirken, adat faizi hesaplamaktan kaçmak vb. nedenlerle yukarıda belirtilen hesaplarda izlenen tutarların da bu kapsamda düzeltilmesi mümkün bulunuyor.
Geçmişe dönük tarhiyat yapılabilir mi?
Şirketlerce bu şekilde yapılan düzeltme beyanı ile ilgili olarak, söz konusu tutarların ortaklara dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın kâr dağıtımına bağlı vergi tevkifatına yönelik ilave bir tarhiyat yapılmayacak. Ancak, ilgili maddede, kurumlar vergisi ve KDV'ye yönelik tarhiyat yapılmayacağına dair bir düzenleme söz konusu olmadığından, kasa ve ortaklar cari hesabı düzeltmesinden yararlanan şirketlere geçmişe yönelik adat faizi hesaplamadıklarından bahisle inceleme ve ilave kurumlar vergisi ve KDV tarhiyatları yapılabilir, yani, geçmişe dönük böyle bir risk var! Bu risk de, kurumlar vergisi ve KDV yönünden matrah ve vergi artırımı yapılarak tamamen ortadan kaldırılabilir.
Düzeltilen tutarlar hangi hesaplarda izlenebilecek?
Düzeltilen tutarlar (KKEG olarak dikkate alınmak kaydıyla) gider yazılmak suretiyle kayıtlardan silinebileceği gibi, bilançonun aktifinde 296 No.lu geçici hesapta da izlenebilir. Bu geçici hesapta izleme seçeneği, daha çok şirketlerin öz kaynaklarının yetersiz olduğu ve rasyolarının bozulduğu (özellikle kamu ihalelerine giren şirketler) durumlarda tercih ediliyor.
Düzeltilen tutarlar ve ödenen yüzde 3 vergi gider yazılabilir mi?
Düzeltilen tutarlar ve düzeltme karşılığı ödenen yüzde 3 verginin gelir veya kurumlar vergisinden mahsubu ve/veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmuyor.
Şirketler ve ortakları için büyük bir fırsat
Fiilen kasada bulunmayan para ve ortaklardan alacaklara, yüzde 3 vergi ödenmesi karşılığı getirilen bu af, şirketler ve ortakları için büyük bir fırsat. Yani, beyan edilerek düzeltilen tutarla sınırlı olarak, ortaklar şirkete olan borçlarından kurtuluyorlar. Aslında yapılan bu işlem şirkete kasko sigortası yaptırmak gibi bir şey. Bu şekilde şirketler haklarında yapılacak muhtemel vergi incelemeleri de önlenmiş oluyor. Çünkü, kasa ve ortaklar cari hesabında yüksek tutarlı paraların gözükmesi, Risk Analiz Sisteminde tanımlanan ve incelenecek mükelleflerin seçiminde dikkate alınan en önemli kriterlerden birisi.
Bu büyük fırsatı kaçırmamak lazım.
