İÇERİDEN FİKİR FIŞKIRIYOR…

Belce Örü / INBUSINESS

Koç Holding bünyesindeki kurum içi girişimcilik programı Garage ile bugüne kadar 10 fikrin hayata geçerek şirketleştiğini biliyor muydunuz? Peki Zorlu Holding bünyesindeki Parlak Bi' Fikir ile -şimdilik- beş girişim kurulduğunu?.. Aygaz'ın Aythink'i, Türk Telekom'un Pilot'u, Anadolu Grubu'nun Bi Fikir Platformu, Eczacıbaşı Halding'in 15. Kural'ı...

Bugün Türkiye'de pek çok büyük holding bir yandan dış dünyada olup bitenleri takip ederken bir yandan da kendi çalışanlarının fikirlerini hayata geçirmeye odaklanmış durumda. Etkili inovasyonun temel metotlardan biri olan kurum içi girişimcilik bugün her şirket için bir seçenek olmaktan öte bir zorunluluk...

Kısa bir süre öncesine kadar bir kurumun kendi çalışanlarının parlak fikirlerinin yeni ürün ve hizmetlere dönüşebilmesi amacıyla girişimci olması yönünde maddi manevi desteklenmesi 'iç girişimcilik' olarak tanınıyordu. Bugün gelinen noktada halihazırdaki girişimlere yatırım yapmak için ayrı bir yapı kuran holdingler de var, kurum içinden gelen fırsat ve fikirleri destekleyerek ticarileştiren şirketler de... Ortak kümede hareket eden kurumların da sayısı az değil. Mesela Yıldız Holding bünyesinde kurulan Yıldız Ventures ve Kuveyt Türk'ün Lonca Girişim Merkezi işe kurum içi girişimcilik ile başlayıp daha sonra büyüyen yapılar olarak çıkıyor karşımıza.

HER 3 GİRİŞİMDEN 1'İNE YATIRIM

2021'in ilk dokuz ayında Türkiye'de start up'lara 206 yatırım turunda toplamda 1,4 milyar dolar yatırım yapıldı. Şirketler ve kurumsal girişim sermayeleri ise her 3 yatırımdan birinde yer aldı. TÜSİAD Kurum içi Girişimcilik Çalışma Grubu Başkanı Burak Turgut Orhun, bu iş birliklerinin bir yandan köklü şirketlerin mevcut işlerini iyileştirmelerine, yeni pazarlara girmelerine ve/veya yeni oyun alanları yaratmalarını sağladığını; diğer yandan da start up'ların ürünlerini geliştirme ve ölçeklendirmelerine imkan tanıdığını ifade ediyor.

BU ALANDA ÖNE ÇIKANLAR

Bankalar ve sigorta şirketleri de artan dijitalleşme talebiyle birlikte hizmetlerin daha hızlı ve daha kolay verilmesi için kurum içi girişimciliğe ağırlık vermeye başladı. Hemen hemen her bankanın bu alanda çalışması da olsa Garanti Bankası, Akbank, TEB, ING Bank, Albaraka, Kuveyt Türk ilk akla gelen bankalar arasında.

ANADOLU'DA DA YAYGINLAŞACAK

Şirketlerin bu alanda başarılı olmasının girişimcilik kültürü bileşenlerini bütünsel olarak ele almalarından geçtiğini aktaran Orhun; TÜSİAD kurum içi girişimcilik buluşmalarında en çok tartışılan konuları şöyle sıralıyor: Üst yönetimin sahipliği, şirketin inovasyon vizyonu ve stratejisinin girişimciliği desteklemesi, şirket kültürünün girişimciliğe uygun ekosistemi yaratması, orta düzey yöneticilerin teşvik edilmesi. "Bu çerçevede sadece İstanbul'da değil, İzmir ve Gaziantep gibi farklı şehirlerde de kurum içi girişimciliği şirketlerimizin gündemine taşımayı başardık" diyor ve devam ediyor: "2022'de şirketlerimiz arasında vaka paylaşımlarına devam etmenin yanı sıra uygulamada karşılaştığımız ortak engellere yönelik çalışmalar yürütmeyi planlıyoruz."

VENTURE BUILDING'LER

Kurum içi girişimcilikte son dönemin oldukça popüler terimi Venture Building (VB). Ekosistemin yakından tanıdığı bir isim olan İhsan Elgin VB modelini, sermaye, yetenek ve fikrin yönetilmesiyle kendi kendine çalışan otonom girişimler çıkaran melez bir çözüm olarak tanımlıyor.

Bu modelde parlak fikirler kurum içinden de çıkabilir dışarıdan da gelebilir; kurumlar sadece insan kaynağı, fon veya girişimcilik uygun ortam yaratmaya odaklanabilir. Bu noktada kurumların yetenekleri bir maden gibi bulup ortaya çıkarması, fikir sahiplerinin ihtiyacı olan desteği sağlamak noktasında doğru analizler gerçekleştirmesi önemli rol oynuyor. Elgin, VB modelinin şirketler için en büyük avantajı odaklı ve adanmış ekipler veya profesyonel girişimcilerle başarı ihtimali artırarak portföy riskini azaltması olduğunu ifade ediyor.

UZUN DÖNEMLİ ORTAKLIK

Yeni fikirlerle giderek gelişen bir ekosisteme sahip olan kurum içi girişimcilikte inovatif dönüşüme mevcut iş süreçleri ve dinamikleri nedeniyle en sıcak bakan sektörlerin başında sağlık geliyor. 2019'da Patient LAB kurum içi girişimcilik programını her yıl tekrarlamak üzere hayata geçiren Pfizer de bu doğrultuda start up'larla kurdukları işbirlikleri ile hasta yolculuğunu iyileştirmeyi amaçlayan üç farklı proje başlattı.

Şirket bu projelerden birinde, Acıbadem Üniversitesi Kuluçka Merkezi'nde çalışmalarını sürdüren sesli sağlık asistanı Albert Health ile ortaklaşa çalışıyor. Pfizer Türkiye Onkoloji Biyobenzerler ve Digital Ticari Mükemmellik Lideri Serra Karaarslan, "Bu ortaklıklardan en büyük faydayı sağlık yönetimini iyileştiren, teşhis ve tedavi süresini kısaltan çözümler sunan veya hastalık ile yaşamda hastaların hayatını kolaylaştırmayı hedefleyen, yenilikçi projeler geliştirmeye odaklanarak hasta yolculuğunda büyük çaplı fark yaratan bir proje çözümü geliştirmekte gördük" diyor.

Bu program ile Pfizer yenilikçi fikirleri iş süreçlerine daha kolay adapte ederken; şirket ile birlikte çalışan start up'lar ise kurumsal bakış açısını yakından gözlemleyip fırsatı yakalıyor. Pfizer'in hedefi, proje bazlı başlayan iş birliklerinin uzun yıllar devam eden iş ortaklıklarına evrilmesi...

İNAVOSYON ÜRETİM ÜSSÜ

Zorlu Holding de Akıllı Hayat 2030 stratejisinin bir yansıması olarak Türkiye'de kurum içi girişimciliğe önem veren holdinglerden biri. Sürdürebilir büyümenin ön koşulunun; yaratıcılığı ve yeniliği teşvik etmek, girişimciliğe kapılarını açmak ve inovasyon odaklı bir iş kültürünü benimsemekten geçtiğini söyleyen Vestel Ventures Genel Müdürü Metin Salt, "Bugün dünyadaki öncü şirketlerinin ortak özelliği Ar-Ge'ye, girişimlerle iş birliklerine ve inovasyona çok fazla yatırım yapmaları" diyor. Bu düşüncenin ifadesi olarak Zorlu Holding Parlak Bi'Fikir programından çok iyi girişimlerin çıktığını söyleyen Salt, "Hedeflerimize ulaşma yolun- da rakamsal başarılardan ziyade sürece odaklanmaya özen gösteriyoruz" diyor.

İki döngü olarak gerçekleştirilen programda Salt, ilk aşamada 350 fikir toplandığını 70'aşkın çalışanın takımlara başvurma talebinde bulunduğunu aktarıyor. İkinci döngüde ise 720 fikirle çalışanlardan yanıt gelmiş ve 168 çalışan da takımlarda yer almak için başvuru yapmış. Parlak Bi'Fikir'in ilk döngüsünde 'ConectoHub' ve 'AbilityPool'; ikinci döngüde ise 'Be Right Back', 'Geliverio' ve 'Ne Ekersen' yatırım alacak girişimler olarak seçilmiş.

İkinci döngünün girişimlerinden olan 'Selffix' ise Vestel bünyesinde Vestel yöneticilerinin desteği ile iç proje olarak çalışmalarına devam ediyor. Vestel kurum içi girişimcilik çalışmaları için İnsan Kaynakları departmanıyla da paslaşıyor. Salt İK ekibiyle birlikte kurum içi girişimcilik sürecinin; yetkinlik gelişimine, sistemsel takibe ve performans değerlendirmesine etki edeceği düzenlemeler üzerinde çalıştıklarını ifade ediyor. Ayrıca online eğitim ve bilgilendirici içerikler oluşturarak da süreci destekleyecekler.

Vestel bünyesinde devam eden bu çalışmalar meyvelerini çoktan vermeye başlamış. Salt, şirketteki değişimi "Arkadaşlarımız artık girişimcilik vizyonuna sahip olmak için bir şirket kurmak zorunda olmadıklarının, bunun bir iş yapış biçimi olduğunun farkına varıyorlar" sözüyle ifade ediyor. İnovasyonu ana çatı olarak kabul ettiklerini söyleyen Salt, "Grubumuzdan çıkan yeni iş fikirlerini filizlenmeleri için her zaman destekliyoruz" diyor.

GİRİŞİMCİLİK RUHUNU KEŞFET

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de ciddi bir dijital ve teknolojik dönüşümden geçen bankacılık sektörü için kurum içi girişimcilik oldukça pratik bir yöntem. Bunu kavramış kurumlardan biri olan Albaraka girişimciliği banka kültürü ve organizasyonel yapısının her noktasına sirayet edecek şekilde konumlandırıyor.

Banka, "Keşfet" adını verdiği Kurum içi Girişimcilik Programı ile iş birliği ruhunu tüm ekiplere aşılamayı, değişim öncüsü girişimcileri bulmak ve onları desteklemeyi ve hızlı iş sonuçları üretecek bir inisiyatif verme modeli kurmayı hedefliyor.

Albaraka Türk Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Çetin, bu zamana kadar üçüncü turu tamamlanmış olan programda yüzlerce çalışandan bine yakın fikir toplandığını yaklaşık 40 tane projelendirme çalışması yapıldığını, bunlardan 19'nun son halini aldığını söylüyor.

"Keşfet", Londra Bankacılık ve Finans Enstitüsü ve UK Finance tarafından dünya çapındaki katılımcılara yönelik düzenlenen finans dünyasının en prestijli organizasyonlarından kabul edilen Financial Innovation Awards'ta 'En Yenilikçi Müşteri Odaklı Kültürel Dönüşüm ve Çalışan Katılımı İnisiyatifi' kategorisinde ödüle layık görüldü.

Kurum içinde yanmaya başlayan bu inovasyon ateşi, start up Hızlandırma Merkezi Albaraka Garaj'ın da kurulmasına vesile olmuş. Bankanın hedefi 17 ülkede faaliyet gösteren ve güçlü bağlara sahip olan bir organizasyon olarak uzun vadede tüm yönleri ile girişimciliği destekleyen uluslararası bir girişimcilik üssü olabilmek. Çetin, hem kurum içinde yürüttükleri çalışmalar hem de girişimcilik dünyasındaki faaliyetleriyle fikirden yatırıma kadar her aşamada sundukları imkanlarla Türkiye ekonomisine katma değeri yüksek işler sunmak istediklerini ifade ediyor.

ÖNCÜ GİRİŞİMLER VAADİ

Türkiye'nin en büyüklerinden Sabancı Holding, topluluk vaadini "Sürdürülebilir bir yaşam için öncü girişimlerle Türkiye ile dünyayı birleştiririz" cümlesiyle ifade ediyor. Sabancı Holding Yapı Grubu ve Afyon Çimento Yönetim Grubu Başkanı Burak Turgut Orhun, "Öncü Girişimler" vaatlerinin en önemli yapı taşlarının, kurumsal inovasyon ve kurum içi girişimcilik olduğunu ifade ediyor.

Bu çerçevede tüm grup şirketlerinde periyodik olarak üretilen girişimcilik, büyüme ve inovasyon fikirleri, İcra Kurulu'nun süzgecinden geçtikten sonra, seçilen fikirler üzerinde tüm grup şirketlerinden karma olarak oluşturulan ve X-Teams olarak adlandırılan ekipler tarafından üç aylık bir sürede çevik (agile) metodu ile çalışılıyor, ticarileşme safhasına geçiş için hazırlanılıyor. Bu sürecin tüm Sabancı çalışanlarını heyecanlandırdığını, fikirlerin birbiriyle yarışmasından çok başarılı projeler çıktığını söylüyor Orhun ve ekliyor; "Hatta bazıları ticarileşmeye başladı bile."

Sabancı ayrıca 2019'da hayata geçirdiği kurumsal girişim sermayesi şirketi Sabancı Ventures ile grup dışındaki girişimcilere de yatırım yaparak hem onları geniş Sabancı ekosisteminden faydalandırmayı hem de bu girişimlerin tetiklemesiyle kurum içi girişimciliği de desteklemeyi hedefliyor.
Orhun Sabancı Holding'in 27 yaş altı çalışanlarıyla yürüttükleri ve kendilerini heyecanlandıran bir başka insiyatiflerinden daha bahsediyor. "Bizim ana iş kollarımız için hazırladığımız planların yanı sıra X-Challengers olarak adlandırdığımız çalışanlarımız bir danışman eşliğinde, hiçbir hudut tanımadan grup başkanlıklarına beş yıllık birer plan hazırladılar" diyor ve devam ediyor: "Bu genç arkadaşlarımızın kendilerini ve heyecanlarını sınırlamayan girişimci yaklaşımlarından kurum içi girişimciliğin gelişmesi açısından çok önemli öğrenimlerimiz oldu."

Bİ-FİKRİM VAR!

Kurum içi girişimciliğe Türkiye'de en çok eğilen yapılardan biri olan Anadolu Grubu'nun Bi-Fikir platformu, 2015'ten bu yana faaliyet gösteriyor. Bu platform sayesinde gruptaki tüm çalışanlar bireysel ve ekip olarak yaratıcılıklarını geliştirirken, yenilikçi fikirler üreten ve öğrenen organizasyon kültürü pekişiyor. Anadolu Grubu İnsan Kaynakları Başkanı Osman Alptürer, Bi-Fikir üzerinden paylaşılan proje fikirlerinin yaratacağı faydayı, yenilikçilik ve uygulanabilirlik kriterlerine göre değerlendirdiklerini söylüyor ve ekliyor; "Platform sayesinde hem fikir sahiplerinin iş süreçlerini içselleştirmelerini sağlıyor hem de grup için fayda elde ediyoruz."

Anadolu Grubu genelinde Bi-Fikir'e başvuran her beş fikirden bir tanesi gerçeğe dönüşüyor. Bi-Fikir programında, bugüne kadar yaratılan toplam değer 780 milyon lirayı aştı. Bi-Fikir'in 7'nci yılında toplam 5 bin 938 hızlı uygulama ve 2 bin 177 proje hayata geçirildi. Bi-Fikir, üç yıldır kurum dışında üniversitelerde de faaliyetlerini sürdürüyor. Bi-Fikir KAP ile öğrencilerin fikirleri hayata geçirilirken, gençlere inovasyona önem veren, teknolojiyi kullanan bir ortamda kariyer fırsatı sunuluyor. Üç yılda 165 üniversitenin bin 595 öğrenciden toplam 763 proje önerisi toplandı.

"Bugüne kadar çalışanlarımız, Bi-Fikir üzerinden yeni ürün, hizmet ya da teknolojiler, verimlilik, maliyet azaltma, dijital dönüşüm, paydaş memnuniyeti, sürdürülebilirlik, iş sağlığı ve güvenliği, motivasyon, iletişim, sosyal sorumluluk gibi pek çok konuda fikir geliştirdi" diyen Alptürer devam ediyor: "Grup şirketlerimizde ürün portföylerine Bi-Fikir süreci ile eklenen yeni ürünler olduğu gibi, tamamen çalışanların yarattığı ve halihazırda kullanılan üretim robotları gibi üretimi geliştiren yenilikler de ortaya çıktı." Kendisi, teknoloji, Ar-Ge, inovasyon, dijital dönüşüm alanlarında özellikle içinde bulunduğumuz sektörleri ilgilendiren her türlü gelişmenin radarlarında bulunduğunun da altını çiziyor.

ÖNE ÇIKAN ÖRNEKLER

Türkiye'de kurum içi girişimciliğe verilen önem giderek artıyor. Bu doğrultuda şirketler faaliyet gösterdikleri sektör içindeki sorunları daha kolay çözme fırsatı yakalarken yaratıcı projelerle dinamik ve sürdürülebilir bir yapıya dönüşüyor. İşte bu örneklerden birkaçı...

-Allianz Türkiye'nin düzenlediği kurum içi girişimcilik yarışmasında bu yıl anlık doküman paylaşılabilmesi, görüntü üzerinde işaretleme, konum alabilme özelliklerini sunan "Uzaktan Risk Analizi" projesi birinci, hava afet bilgileri temin edilerek, bu afetlerden etkilenme olasılığı olan müşterilerini bilgilendiren "Havadan HaberALL" projesi ikinci oldu.

-Borusan Holding, 2016'dan bu yana kurum içi girişimcilik yarışmasını her yıl gerçekleştiriyor.

-Boyner; Morhipo.com, Hopi, Advantage Kart, Back-up gibi pek çok yenilikçi işi kurum içi girişimcilik yöntemiyle çıkardı.

-7/24 para gönderimi, QR kodu kullanarak cep telefonu ile ödeme, BKM Express ile alışveriş sırasında sivil toplum kuruluşları için bağış toplama gibi projeler kurum içi girişimciliğin güzel örneklerinden...

-Devlet Malzeme Ofisi (DMO) kurum içinde çalışan birkaç mühendisin öncülüğünde 2018'de başlattığı "Tekno Katalog" programıyla, teknoloji start-up'larının kamu kurumlarının satın alma işlemlerinden pay almasını sağladı.

-'Eczacıbaşı Geleceğin Gücü', Koç Üniversitesi Girişimcilik Araştırma Merkezi KWORKS stratejik iş ortaklığıyla yürütülen Türkiye'nin ilk çok merkezli kurumsal inovasyon ve girişimcilik programı...

-Farplas'ın iç girişimi Comodif, yazılım ve donanım teknolojilerini kullanarak sürüş güvenliğini artırmak, ölçülebilir değerlerle tasarruf sağlamak ve hayatı kolaylaştırmak için araçlar tarafından üretilen verilerle çevresel verileri eş zamanlı olarak işliyor. Comodif Akıllı Araç Platformu, kişisel verilerin gizliliğini garanti altına alarak daha güvenli ve ekonomik ulaşım için kullanıcılara modern ve ölçeklenebilir bulut altyapısı sağlıyor.

-Garanti Bankası ilk kurum içi girişimcilik programını Eylül 2014'te başlattı. Turkcell'le yaptığı iş birliği sonrasında bu programı genişletti.

-GE, Türkiye'deki girişimcilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerinin, fikir aşamasından pazara kadar olan faaliyetlerin desteklenmesi amacıyla TÜBİTAK ile 2014 yılında ortaklık protokolü imzaladı.

-İş Bankası'nın ana destekçisi olduğu ve Kolektif House ile ortaklaşa yürüttüğü Workup Programı'na dahil olan girişimler bugüne kadar 7,2 milyon doları aşkın yatırım aldı. Banka, sadece startup'lara ve girişimcilik ekosistemine hizmet verecek Girişimcilik Şubesi'ni bu yıl hayata geçirdi.

-Koç Topluluğu, 2013'te Koç Üniversitesi ve Kworks iş birliğinde Koç İnovasyon Programı'nı başlattı. Tüpraş, Ford Otosan, Aygaz, Otokoç, Tat, Düzey, Koçfinans, Opet-Fuchs, Inventram ve Zer programda yer alan Koç Topluluğu şirketlerinden...

-Loreal'in 2015'te ilk kez Türkiye'de de düzenlediği girişimcilik ödülleri Beauty Shaker Awards'a bugüne kadar tüm dünyada 6 bini aşkın proje ve 10 binden fazla çalışan katıldı. Tüm projeler; Yaratılan fikir', 'Takım Çalışması', 'Potansiyel Etki', 'Kattığı Potansiyel Değer', 'Tekrar Üretebilirlik', 'Yatırım Maliyetinin Geri Dönüşü' kriterleri göz önünde bulundurularak değerlendiriyor.

-Migros, geçen yıl insan kaynakları uygulamalarından tedarik zinciri çözümlerine ve mağazacılık operasyonlarına kadar pek çok farklı alanda proje üreten veya ürün geliştiren girişimcileri destekleyeceği Migros Up programını başlattı.

-Yazılım şirketi Softtech, kurum içi girişimcilik örneğiyle limanlarda lojistik yönetimini kolaylaştıran GullsEye Terminal İşletim Sistemi'ni hayata geçirdi.

-TEB, 'Kıvılcım Platformu' üzerinden devam eden kurum içi girişimcilik yarışmalarından şampiyon çıkan takımları Silikon Vadisi'ne gönderiyor.

-Şirket çalışanlarının öncülüğünde ortaya çıkan 'TOTAL Rubia Yeniden Lansman Projesi', TOTAL'in ağır vasıtalar için geliştirdiği motor yağı ürün gamının yenilikçi bir yaklaşımla yeniden pazara sunulmasını kapsıyor. Ekip, ürünlerin pazarda yeniden konumlandırılması, ürün ambalajlarının yenilenmesi ve ürün gamının pazarda tanıtılmasını sağladı.

-Vodafone 2014'te altyapı, pazarlama, mentorluk, finansman ve eğitim desteği sunulan FikirÇarkı İnovasyon ve Girişimcilik Programı'nı başlattı.