Her derneğe ödenen aidat gider yazılabilir mi?
Maliye, her derneğe ödenen aidatın, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak düşülmesini kabul etmiyor. Derneklere üyeliğin zorunlu ya da isteğe bağlı olup olmadığına bakarak karar veriyor. Vergi mükellefleri ise bu kararın yanlış olduğu görüşünde.
Abdullah Tolu / Yeminli Mali Müşavir
Vergi uygulamasında küçük bir dokunuşla halledilebilecek ancak, karşılıklı inatlaşma nedeniyle neredeyse 40 yıl süreyle çözüme kavuşturulamayan çok sayıda konu var. Aslında maliye ile mükellefler arasında yaşanan ve çözümsüzlüğe itilen bu konularla ilgili yeni düzenleme yapılmasına gerek bile yok! Çözüm için sadece Maliye'nin görüşünü değiştirmesi yeterli. Bu başlıklardan biri de, derneklere ödenen aidatların vergi matrahının tespitinde gider yazılıp yazılamayacağı
Vergi mükellefleri derneklere neden üye oluyor?
Son yıllarda iş ve meslek kollarında, mesleki birliği, dayanışmayı ve yardımlaşmayı geliştirip güçlendirmek amacıyla çok sayıda dernek kuruluyor. Şirketler, şirket ortakları, avukat, YMM, SMMM, mimar ve mühendisler, faaliyet kollarına göre kurulan derneklere üye oluyor. Aylık dönemler halinde veya yıllık olarak aidat ödüyor. Bu derneklere üyelik ise bazılarında zorunlu, bazılarında ise isteğe bağlı.
Aidatların gider yazılmasında ciddi sorun var!
Evet, maalesef böyle bir sorun var! Hem de şirketler başta olmak üzere hemen hemen her vergi mükellefini ilgilendiren oldukça büyük bir sorun. Üstelik yeni de değil, 30 ila 40 yıldan bu yana süregeliyor. Sorunun nedeni ise, maliye ile mükellefler arasında yaşanan derin görüş ayrılığı. Maliye, her derneğe ödenen aidatın, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak düşülmesini kabul etmiyor. Derneklere üyeliğin zorunlu ya da isteğe bağlı olup olmadığına bakarak karar veriyor. Vergi mükellefleri ise belirtilen amaçlarla kurulan derneklere ödedikleri aidatların gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınması gerektiğini düşünüyor.
Maliyenin bu konudaki görüşü nasıl?
Maliyenin bu konudaki görüşü oldukça açık ve net: Zorunlu olarak üye olunan derneklere ödenen aidatlar, gelir ve kurumlar vergisinde esas kazancın tespiti için dikkate alınabilir. İlgili mevzuat gereği üyeliği zorunlu bulunmayan derneklere ödenen aidatlar ise kazancın elde edilmesiyle bağlantılı olmadığı için gider olarak dikkate alınamaz. Maliye bu görüşünü uzun yıllardan bu yana hiç değiştirmedi. Uygulama halen bu şekilde devam ediyor (GİB. İstanbul BMVB'nin 13.06.2011 tarihli ve B.07.1. GİB.4.99.16.02-GVK-40/1-45, İstanbul VDB'nin 27.09.2018 tarihli ve 62030549-120[89-2017/1044]- 862851, Ankara VDB'nin 21.08.2013 tarihli ve 38418978-120[40-12/14]-891 sayılı özelgeleri).
Kamuoyu aidatların gider yazılamayacağından habersiz
İnsanları büyük bir kısmı maliyenin bu görüşünden habersiz. Mükellefler, üye oldukları derneklere ödedikleri aidatları gelir ve kurumlar vergisinde esas kazancın tespiti için gider olarak düşmeye devam ediyor. Ancak, gider yazmanın şirketler ve meslek mensupları açısından oldukça ağır sonuçları var. Tespiti halinde, aidat giderlerinin vergi matrahından indirimi kabul edilmiyor. Gider yazma nedeniyle ödenecek miktar bir kat vergi ziyaı cezası ile birlikte isteniliyor. Vergi ve kesilecek ceza ise gider yazılan aidat tutarına göre değişiyor. Özellikle büyük derneklerin aidatları yüksek oluyor. Örneğin, TÜSİAD, MÜSİAD gibi. Derneklerin aidatları oldukça fazla. Maliyeye göre, yasal olarak üye olma zorunluluğu olmayan bu derneklere ödenen aidatların vergi matrahının tespitinde gider olarak yazılması mümkün değil.
Peki, bu konuda yasal bir düzenleme var mı?
Hayır, derneklere ödenen aidatların gider yazılıp yazılamayacağı konusunda vergi kanunlarında özel bir düzenleme bulunmuyor. Mevcut uygulama, maliyenin verdiği özelgelerde belirttiği idari görüşe göre yürütülüyor. Yani maliye, tamamen yorum yoluyla derneklere ödenen aidatların gider yazılıp yazılamayacağına karar veriyor. (GVK. Mad. 40, 68). Genel giderler, ticari veya mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan giderler olarak tanımlanıyor. Bir giderin genel gider kapsamında yazılabilmesi için; kazanç elde etmek için yapılmış olması, masrafla iş arasında açık ve güçlü bir bağlantı olması ve masrafın işin önemli bir bölümünü kapsaması gerekiyor.
İş dünyası maliyenin bu görüşünü hatalı buluyor
İş dünyası, maliyenin hiçbir yasal düzenlemeye dayanmayan ve tamamen yoruma dayalı bu uygulamasını hatalı buluyor. Ülkemizde bu şekilde kurulmuş yüzlerce dernek var. Hepsinin amacı da ticari veya mesleki hayatın işleyişinde karşılaşılan sorunları ilgili kurum ve kuruluşlarla görüşerek veya yasal düzenlemelerle çözmek. Yaşanan sorunları ilgili makamlara intikal ettirmek, sektörün önünü açmak da bir diğer hedef. Yani, sektör ve meslek gruplarıyla ilgili olarak kurulan bu derneklerin tamamı iş ve üye işletmelerle ilgili.
Maliyenin bu hatalı görüşünü değiştirmesi lazım!
Derneklere ödenen aidatların gider olarak yazılıp yazılamayacağı konusu esas itibarıyla, aidat ödemelerinin ticari kazancın elde edilmesinde bir etkisinin olup olmaması ile ilgili. Maliyeye göre, yasal olarak üyeliğin zorunlu olmadığı derneklere yapılan ödemelerin ticari veya mesleki kazancın elde edilmesiyle doğrudan bir ilgisi bulunmuyor.
Yalnız, burada göz ardı edilen önemli bir husus var. Söz konusu dernekler, mesleki, ekonomik ve sosyal ilişkilerin yürütülmesi ve geliştirilmesine yardımcı olmak, üretim ve ticaretin verimli bir şekilde artışını desteklemek gibi amaçlarla kurulan sivil toplum kuruluşları. Yani yasal bir zorunluluk bulunmasa da, bu derneklerin faaliyetleri ve yaptıkları işler üyelerinin menfaatlerini, ticari işlerini ve cirolarını doğrudan doğruya etkiliyor. Günümüz iş ve meslek hayatına önemli katkılarda bulunan derneklerin bu şekilde yok sayılması doğru bir yaklaşım değil. Dolayısıyla, bu derneklere ödenen aidatların şahsi nitelikli ödemeler olarak görülmesi son derece yanlış.
Kişisel görüşüm gider yazılması gerektiği doğrultusunda
Bize göre, yasal olarak üye olma zorunluluğu olup olmadığına bakılmaksızın, sektörler ve meslek grupları ile ilgili olarak faaliyette bulunan derneklere yapılan aidat ödemeleri, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmeli. Bunun için maliyenin aksi yöndeki görüşünü küçük bir dokunuşla değiştirmesi yeterli!
Sonuç olarak;
Üye olma zorunluluğu olup olmadığına bakılmaksızın, sektörler ve meslek grupları ile ilgili olarak faaliyette bulunan derneklere yapılan aidat ödemeleri, iş ve işletmelerle doğrudan ilgili olmaları nedeniyle gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmeli. Maliye'nin aksi yöndeki görüşünü bir an evvel değiştirmesinde fayda var!
