Bit pazarına nur yağacak mı?..

Onlarca yıldır klasik alışveriş merkezlerinin listesinde demirbaş bir marka olan elektronik perakendecisi RadioShack, yine adeta ölümün eşiğinden çekip alındı.

Bu kez onu kurtaran kahramanlar ise ABD'de son dönemin en fazla konuşulan yatırımcıları Alex Mehr ve Tai Lopez oldu.

Evet, Amerika'da günün konusu, yukarıda ismi geçen bu yatırımcılar… Çünkü, koronavirüs salgınının, ülkedeki perakende sektörünü sarstığı ve peş peşe iflas ya da iflas koruma açıklamalarının geldiği bu dönemde, onlar klasik perakende markalarını satın alan 'eskiciler.' Kısa bir sürede mobilya ve aksesuar zinciri Pier1, kadın giyim markası Dressbarn ve spor malzemeleri satan Modell's gibi markaları toplayan bu eskicilerin sepetindeki son ve en değerli marka ise RadioShack oldu.

Şimdilerde Amerikan perakende dünyası bu iki girişimcinin bir sonraki adımının ne olacağını bekliyor merakla…

Çünkü Mehr ve Lopez, RadioShack'i bu kez sokak köşelerinde veya alışveriş merkezlerinde değil, çevrimiçi ortamda yeniden rekabetçi hale getirmeyi planlıyor. Ancak RadioShack'in ihtişamlı yıllarının aksine, artık bu dünya artık Amazon'un hakimiyetinde.

Şimdi kafalardaki soru şu: Günümüz perakendesinin hedef kitlesi Y kuşağı veya Gen Z'nin mağazaya adım atmayı bırakın, bir radyoya ya da klasik teknolojik ürünlere sahip olmayı kesinlikle aklına bile getirmediği gerçeği aşikarken, RadioShack markasının ne kadar değeri var?

Pazarlama ve araştırma danışmanlığı şirketi Brand Keys Inc.'in kurucusu ve başkanı Robert Passikoff, "İkonik olmakla ölmek arasında çok ince bir çizgi var. Çoğu zaman ikonik olmak, insanların sadece hatırlaması anlamına geliyor. Ancak yalnızca hatırlamanın, bir şeyi başarıya dönüştürecek kadar kaldıraçlı olduğundan emin değilim." sözleriyle, yaşanacak muhtemel gelişmeler hakkında öngörüde bulunuyor…

Gerçekten de başarı, uzunca bir süredir RadioShack'in dikiz aynasında olan bir şey. Önümüzdeki yıl 100. doğum gününü kutlayacak olan şirket, 1970'lerin sonu ve 1980'lerin başındaki bireysel müşterilere hitap eden ve büyük hacimler yaratmayan bilgisayar günlerinde, çocuklar ve hobicilerin radyo, telsiz satın almak için sıklıkla uğradıkları bir yerdi ve teknoloji dünyasının zirvesinde oturuyordu.

Ancak bu seyahat sonraki yıllarda, geçmişteki gibi çok uzun soluklu olmadı ve Shack, yolda bir yerlerde kayboldu.

Seksenlerin ortalarında başlayan PC patlamasından yararlanamayan şirket, kendisini büyük ölçüde taşınabilir cihaz devriminin dışında ve ilgisizliğe doğru sürüklenerek buldu.

2011'de yaptığı mağazalardaki yeni tasarımlar ve diğer birkaç hamle için artık vakit çok geçti… Sadece üç yılda 1 milyar dolardan fazla zarar eden sektörün en büyük efsanesi, Ocak 2015 senesinde, 30 ardışık işlem gününde hisse değerinin 50 milyon doların altına düşmesi nedeniyle New York Menkul Kıymetler Borsası'ndan önce çıkarılma ihtarı aldı ve ardından da işlemleri durduruldu…

Merkezi Teksas eyaletinin Fort Worth kentinde bulunan 1921 doğumlu firma, aynı yıl Delaware Mahkemesi'ne iflas başvurusu yapmadan ve 2 bin 400'e yakın mağazasını satacağını açıklamadan önce, hisselerinin önemli bir kısmını Sprint firmasına devretmişti.

İflas davasının görüldüğü günlerde yazılı varlığının bir milyar 200 milyon değerinde olduğu açıklanan şirketin bir milyar 390 milyon dolar da borcu bulunduğu bildiriliyordu…

Evet artık bu efsanenin zorla ayakta duran birkaç mağazası sayılmazsa, yıkım gerçekleşmişti ve 2017 yılında hisselerin büyük bölümü General Wireless Operations Inc'ye geçti.

Bunları hatırlattıktan sonra, gelelim girişimcilerin kim olduklarına… Aslında bu iki kafadar, maziye takılıp kalmış ve akılları başlarında olmadığından şüphe edilen 'salak ile avanak' değil.

Tai Lopez milyoner bir girişimci, yatırımcı ve 20'den fazla multi-milyon dolarlık işletmeye danışmanlık yapıyor. İran göçmeni Alex Mehr ise eski bir Microsoft çalışanı ve NASA bilim adamı. 298 milyon dolara sattığı arkadaşlık uygulaması Zoosk'un kurucu ortağı ve şimdi seri yatırımcı. Her ikisi de, müthiş kariyerlerinin ardından, iyi bilinen sıkıntılı perakende markalarını bünyesine alan bir e-ticaret perakende şirketi olan Retail Ecommerce Ventures'ı (REV) kısa zaman önce kurdu.

Fakat gel gör ki, Mehr ve Lopez, RadioShack imparatorluğunu yeniden inşa etme konusunda aslında hiçbir özgün fikre sahip değil. Ancak karlılığa giden bir yol olduğunu söyleyen bu çılgın dehaların en güvendikleri şey marka.

Mehr, "Büyük bir iş kurmak için hammaddeyi satın aldık. Marka güven demek ve bu marka da çok ama çok güçlü. Bu güce dair ölçülebilir verilere sahibim" diyor.

Kısacası plan, RadioShack markasının üzerine geniş bir çevrimiçi pazar oluşturmak. Onlara göre, bu isme duyulan güven, tüketicileri siteye çekecek.

REV, 2019'da kurulduğunda, bir zamanlar 'hane halkı'na hitap eden Pier1, Dressbarn ve Modell's gibi markaların peşindeydi ve satın almaların ardından bu markalar çevrimiçi işlere dönüştürüldü.

Elbette iflas etmiş birçok perakendeci, daha sonraları internette ikinci bir hayat buldu. Böylece bir yandan genel giderleri büyük ölçüde düşerken, diğer taraftan da mağazaların ışıkları söndükten sonra bile markaya sadık kalan insanlar oldu.

Ancak bunlar emsal teşkil edecek sayıda başarı örnekleri değil. Örneğin birkaç yıl önce iflas eden ve tüm mağazalarını kapatan American Apparel, şimdi online olarak kapşonlu eşofman satıyor. İki yıl önce kapılarını kapatan Toys R Us, birkaç küçük mağaza açtı ve bir web sitesi var. Ancak Toys R Us sitesi oyuncak isteyenleri Amazon.com'a yönlendiriyor.

REV, diğer örneklere göre çok daha zayıf olan RadioShack'in kendi web sitesinden ve Amazon mağazasından satış yapacağını söylüyor. RadioShack, piller, telefon şarj cihazları ve kulaklıklar için gidilecek yer olacak. Fakat, bunlar zaten Amazon'un kendi markası altında büyük miktarlarda sattığı ürünler.

Ve burada REV'in mücadelesi devreye girecek. Walmart ve Target gibi mega zincirler, bir devden kendilerini şimdilik korumuş olsa da, Amazon, nihai bozucu. Teknolojiden markete, küresel nakliyeye kadar birçok iş kolunu altüst etti.

Peki Amazon, Amerika'nın en büyük şirketlerinden bazıları için bile en büyük tehditse, 1980'lerden gelen bir kalıntı için beklentiler ne?..

Pazarlama stratejisi firması Metaforce'un kurucu ortağı Allen Adamson, "Amazon ölüm yıldızıdır. O her şeye sahip. Bir şey bulmak için köşenizdeki RadioShack'e, hatta çevrimiçi RadioShack'e gitmenize gerek yok" diyerek, markanın çıktığı yeni yolda başarısız olacağını ima ediyor.

Yine de Mehr, Amazon'a rakip olarak bakmıyor. Bunun yerine, RadioShack'in ürünlerini satabileceği yoğun trafiğe sahip alışveriş merkezleri gibi başka bir kanal olduğunu söylüyor. Ayrıca, "Amazon'u rakip değil, bir ortak olarak düşünüyorum ve bunu başka markalarda da yaptım. Bu da bizim için başka bir dağıtım kanalı…" diye de ekliyor.

REV, bu yıl General Wireless Operations Inc.'den RadioShack'i açıklanmayan bir miktara satın aldı. Eski sahipler, Mehr ve Lopez'in sosyal medya pazarlama uzmanlığına bahse girerek bir azınlık hissesini elinde tuttu ve haklı çıkacaklarına emin gibiler… Tıpkı Mehr ve Lopez gibi…

Bakalım bit pazarına nur yağacak mı?..