20 milyar dolarlık ışıltı

Volkan Özsoy / INBUSINESS

Türkiye'de adından en çok söz ettiren sektörlerden biri mücevher. Daha önceleri kuyumcudan direkt yastık altına giden bu ürünler, son yıllarda adeta şaha kalkarak ihracatla özleşir oldu.

Geçtiğimiz sene dış pazarlardaki tüm olumsuzluklara rağmen büyük başarılara imza atan sektörde hem tasarım hem üretim hem de ihracat tarafında önemli gelişmeler yaşanıyor. Öyle ki, 2000 yılında sadece 384 milyon dolarlık ihracatı bulunan mücevher, 2023 sene sonu itibarıyla bu rakamı 7,6 milyar dolara taşıdı. Üstelik sunduğu katkı sadece bununla sınırlı değil. Ticaret Bakanlığı raporuna göre 2020 yılında 250 bini aşkın çalışanı bulunan pazar, istihdamda da çok önemli bir yer edinmiş durumda.

2024 yılında hedef büyütmeye hazırlanan sektörün geleceği ise daha da parlayacak gibi görünüyor. Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı olarak birçok projeye imza atan ve aynı zamanda İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri (İMMİB)'in yeni koordinatör başkanı seçilen Burak Yakın da bu görüşte.

2023'ün zorlu bir sene olduğunu hatırlatan Yakın, ihracat hedeflerinin yüzde 10 üzerine çıktıklarını vurguluyor. Yakın, "Ekonomideki dengelerin tesis edilmesi amacıyla alınan önlemler doğal olarak mücevher sektörünü de etkiledi. Ancak tüm zorluklara rağmen sektörümüz mükemmel bir performans göstererek yıl sonu hedefi olarak belirlenen 7 milyar dolar ihracatı yaklaşık yüzde 10 aştı. 7,6 milyar dolar ihracata imza atmayı başardık" ifadelerini kullanıyor. Üstelik bu rakama turizm bölgelerinde yapılan satış dahil değil. Yani Yakın'a göre Antalya, Bodrum, İstanbul gibi merkezlerde turiste yapılan doğrudan satışlar da dahil edildiğinde bu rakam 17 ila 20 milyar dolar seviyelerine kadar çıkıyor.

Markalaşma atakları

Yakın aslında sektörün büyüme potansiyelinin çok daha fazla olduğunda ısrarcı... "Küresel ölçekte rekabet gücümüz var. Üretim kapasitemiz yüksek. Ama dezavantajlarımız söz konusu. Mesela Dubai'deki bir kuyumcu külçe altını -20 puan ile yani yaklaşık 700 dolar düşüğe alıyor. Biz ise şimdilik 3 bin dolar fark ödüyoruz. Yani bir Türk firması ham maddeyi, Dubai'de üretim yapandan 3 bin 700 dolar fazlasına alıyor. Bu sorunlar çözüldüğü takdirde TİM verilerine göre 8 milyar dolar, toplamda ise 20 milyar doları aşarız. Mücevher ihracatında 22-23 milyar dolarları konuşabiliriz" diyor Yakın. 2024 için de oldukça iddialı olan Başkan Yakın, öncelikle mevcut pazarlarla ilişkileri sıkı tutmanın ve geliştirmenin önemli olduğunu belirterek; Orta Doğu, AB, ABD, Hong Kong, Güney Amerika gibi pazarların büyümede kritik dönemeçler olduğunun altını çiziyor. Birliğin, bu pazarlar için özel çalışmalar yürüttüğünü de ekliyor.

İhracatı artırmak için bir diğer olmazsa olmaz ise markalaşma. Yakın, yeni yılın ilk günlerinde sektörün en büyük buluşmalarından biri olan Jewellery Antalya 2024'ten de çok iyi geri dönüşler aldıklarını belirterek, "Antalya'da- ki etkinlikte bir kez daha gördük ki firmalarımız ile alıcılar arasındaki iletişim gerçekten verimli gelişiyor. Biz de ticaret heyetleri düzenliyor ve önemli uluslararası fuarlara milli katılım gösteriyoruz. Ulusal katılıma destek veren firmalarımız bize her adımda güç veriyor. Tanıtım, markalaşma konularındaki çalışmalara aralıksız devam ediyoruz" diyor.

Sektörün geleceği için çok umutlu ve heyecanlı olan Yakın'ın hedeflerinden biri de ihracatçı sayısını artırmak. Göreve geldiğinden bu yana 941 olan ihracatçı marka sayısının yüzde 40 artışla bin 300'ün üzerine çıktığını kaydeden Yakın, "Biz isteriz ki, üretme kapasitesi olan tüm meslektaşlarımız ihracat yapsın. Çünkü hepsinde bu potansiyel var. Ancak bazı basit noktalarda takılıyorlar. O konularda da biz birlik olarak danışmanlarımızla destek oluyoruz" sözleriyle sektöre önemli bir çağrıda bulunuyor.

2024 hedefleri

Elbette hedeflere ulaşmak kolay değil. Zira risklerin giderek arttığı dünyada artık zorlu bir dönem yaşanıyor. Savaşlar ve 70 ülkede yapılacak seçimlerin kendilerini oldukça etkilediğini dile getiren Yakın, 2024 için öngördüğü riskleri ise şöyle sıralıyor: "Halihazırda devam eden savaşlar dünyada istikrarsızlaştırıcı etki yapıyor. Küresel etkisi bu şekilde olan jeopolitik geliş- meler bizim istemediğimiz olaylar. Doğal afetler, terör saldırıları, salgınlar gibi bizleri olumsuz etkileyen durumlarla yine karşılaşabiliriz. Bu sene 70 ülkede seçim yapılacak. Bu seçimlerin etkilerini heyecanla gözlemleyeceğiz. Ümit ederiz ki dünya ticaretini kolaylaştıracak sonuçlar elde ederiz."

"Aramızda güzel bir rekabet var"

Burak Yakın ikinci şapkasını yeni yılın son günlerine doğru taktı ve İMMİB'in yeni koordinatör başkanı seçildi. Yakın'a, birlik için neler hedeflediğini sorduk: "İMMİB olarak Türkiye'nin ihracatının yüzde 31'ini yapıyoruz. Dolayısıyla üst birliğimizin çatısı altındaki tüm ihracatçı birliklerimiz, kendi sektörlerine ilişkin ellerinden geleni yapıyor. Aramızda güzel, pozitif bir rekabet var. Bu ortam ihracatın geleceği için umut veriyor. Cumhuriyetimizin II. Yüzyılını, 'ihracat yüzyılı' olarak belirledik. Bu ihracat yüzyılında Türkiye'nin dünyadaki payını büyütmesini hedefliyoruz."