Dijital ortamda pazarlık

Pandemide yaşanan kısıtlama dönemleri iş dünyasının kurallarını da değiştirdi. Şirketler için son derece önemli olan birleşme ve satın alma işlemleri de yeni normale uyum içinde. Sanal imkanlar devrede.

Avukat Gözde Esen Sakar - Şirket Birleşme ve Devralmaları, Sermaye Piyasaları ve Uluslararası Hukuk

Halen etkisini göstermeye devam eden Covid-19'un hayatımıza getirdiği her etki, dünya ekonomisine de yansıdı... Azalan küresel talep ve zorunlu üretim kısıtlamaları dünya ticaret hacminde düşüşlere yol açtı. Ancak pandemi etkilerine rağmen, bu dönemde Türkiye'de şirket birleşme ve satın alma işlemlerinde artışlar görüldü ve halen bu pozitif gelişmeler devam ediyor. Geniş bir şirket yelpazesinde işlemler yapılsa da öncelikli olarak teknoloji ve bilişim, finansal hizmetler, ulaştırma, enerji ve imalat sektörlerinin ön plana çıktığı görülüyor.

SANAL VERİ ODALARI DEVREDE

Birleşme ve satın alma işlemler, içinde şirketlerin, uzmanların ve avukatların bulunduğu ekiplerin onlarca değerlendirme toplantısı yaptığı zorlu bir süreç. Pandemi nedeniyle 2020 Mart dijital ortamlarda uzaktan gerçekleşiyor.

Birleşme ve satın alma işleminin ilk adımlarından olan 'due diligence' yan şirketin finansallarını inceleme süreçler neredeyse artık tüm işlemlerde çevrimiçi olarak yapılıyor. Pandemiden önce hedef şirket (veya satıcı için yürütülen bir due diligence süreci ise satıcı (şirket) merkez ofisine veya ilgili tesislerine fiziki olarak gidilerek, incelenmesi gereken belgeler veri odalarında, danışmanların ve ilgili tarafların incelenmesine sunuluyordu. Veri odalarında incelemeler haftalarca veya işin büyüklüğüne göre aylarca sürüyordu. Gelişen teknoloji ile ilgli belgeler artık 'sanal ver odaları' adı altında elektronik ortamdaki platformlara yükleniyor.

Böylece finansal, vergisel, hukuk due diligence süreçler ilgili danışmanlar ve taraflarca, pratik, hızlı ve verimli yöntemlerle yapılıyor. İşlem taraflarının ilgili sanal platformlara alışması, özellikle 2020'de anden baş gösteren pandemide, bu paylaşım platformlarına kolayca adapte olmasını sağladı diyebilirim. Hukukçuların da dahil olduğu danışman ekipler ve diğer işlem tarafları, içinde bulunduğumuz uzaktan yönetme sürecine bir nevi hazırlıklı yakalandık. Öte yandan, sanal platformlar gizlilik açısından da geliştirilmiş durumda. Eskiden fiziki inceleme gizlilik açısından da tercih ediliyordu. Ancak sanal platformlarda paylaşılan şirket belgeleri erişim sağlayan ilgili taraflarca, paylaşan şirketin kararına göre, inceleyenin bilgisayarına kaydedilememekte veya yazıcı tarafından yazdırılamamakta. Dijitalleşmenin büyük rol oynadığı due diligence sürecinde güvenli bir şekilde incelemeler yapabiliyoruz, eski yönteme kıyasen hızlı ilerliyor ve açıkçası birleşme ve devralma işlemlerine büyük pratiklik ve fayda sağlıyor.

DİJİTAL ORTAMDA PAZARLIK

Covid-19, fiziki buluşmaları ve toplantıları kısıtladığı veya yer yer tamamen ortadan kaldırdığı için artık inceleme sonuçları sanal, videolu ortamlarda br araya gelinerek yapılıyor. Daha önceden toplantı odalarında yazıcıdan yazılmış işlem dokümanlarının masanın üzerinde herkesin önünde görüşüldüğü veya toplantı odasında br ekrana yansıtıldığı yöntem yerine, yer dönemde hisse devri sözleşmesi, hissedar sözleşmesi ve saire işlem dokümanları sanal ortamlarda ekrana yansıtılıyor, bu şekilde müzakere ediliyor. Bu yolla, videolu ortamda, herkesin göreceği şekilde sözleşmeler ve belgeler üzerinde tadiller, düzenlemeler yaparak, hızlı, pratik ve başarılı şekilde işlemlerin sonuçlandırıldığına şahit oluyoruz. 2020 ve içinde bulunduğumuz 2021'deki birleşme ve satın alma işlemlerindeki işlem adedi ve işlem hacmindeki artış veriler zaten bunu gösterir en güzel cevaplardan biri.

UZAKTAN SÖZLEŞME İMZALAMAK

Dijitalleşmenin getirdiği bir diğer yenilik, ilgili belgelerin ve özellikle birleşme ve satın alma sürecinde akdedilen hisse devri, varlık devri veya hissedarlar sözleşmelerinin artık dijital ortamda imzalanabilmesi oldu. Birçok ülkede uygulanan 'Docusign' sistemle artık sözleşmeler tabletler üzerinden imzalanabiliyor. Türk Hukukunda ıslak imza ve Elektronik İmza Kanunu kapsamındaki e-imza olmak üzere sadece iki imza türü tanımlanıyor. Kanun uyarınca usulüne uygun olarak alınmış güvenli elektronik imza ile bir belge imzalandığında, bu hukuken geçerli bir imza oluyor ve bu belge mahkemeye kesin delil olarak sunulabiliyor. Docusign ile imzalanan br sözleşmenin veya sözleşme maddesinin geçerliğnin Türk Mahkemeleri nezdinde kanıtlanması durumunda mahkeme Docusign ile imzalanan sözleşmeyi kesin delil olarak kabul edemeyecek ancak mahkemenin değerlendirmesine ve takdirine bağlı olarak delil başlangıcı olarak kabul edebilir.

Uluslararası işlemlerde tercih edlen, işlemin hızlanmasını sağlayan ve karşılıklı güven çerçevesinde yürütülen 'counter part' şeklinde imzalama da tarafların kullandığı alışa- gelmiş yöntemler arasında olup, fiziki olarak toplanıp sözleşme imzalamanın önüne geçilmesinin en iyi alternatiflerinden biri. Bu yöntemle imzalayan taraf, imzalı sözleşmeyi tarayıcı vasıtasıyla tarar ve karşı tarafa e-posta yolu ile gönderir. Eşzamanlı olarak orijinal ıslak imzalı belgeyi kargo veya posta yolu ile taraflar birbirlerine iletir. Burada hukuken önemli olan imzalayanın yetkili kişi olmasıdır.

İŞLEM KAPANIŞLARI FİZİKİ

Birleşme ve satın almaların kapanış süreçleri ise uzaktan yönetilebiliyor ancak işlemin sanal ortamlarda kapanışı ülkemizdeki yasal düzenlemeler sebebiyle henüz mümkün değil. Örneğin nama yazılı hisselerin devredilmesine konu olan işlemde, Türk hukukuna göre, nama yazılı hisse senedi çıkarılmışsa, devreden hissedarın veya vekilinin nama yazılı hisse senedini devralan adına devir ve temlik cirosu ile cirolaması ve teslim ile gerçekleşir. Bu işlem dijital ortamda yaratılan dokumanlar veya hisse senetler üzerinden gerçekleştirmek şu andaki düzenlemelere göre hukuken mümkün değil.

Hamiline yazılı hisse senetleri bakımından da Türk Ticaret Kanunu'nda yapılan çok yeni düzenlemelere göre halka kapalı anonim şirketler için hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bildirimlere dayalı kayıtlar Merkez Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından oluşturulan elektronik ortamda tutulacak. Hamiline yazılı payların devrinde paya bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişlere karşı ileri sürülebilmesinde MKK'ya elektronik yöntemlerle yapılan bildirim etkili olacak.

Nama yazılı hisselerin devrinin henüz dijital ortamda hukuken tamamlanamadığı durum, malvarlığı devir işlemlerinde de benzer durum gösterir, örneğin malvarlığı devri işleminin içnde tapu devri var ise hukuki düzenlemelere göre her ne kadar tapu randevuları uzaktan dijital ortamda yapılmakta ise de, imzalar ilgili tapu dairesinde huzurda imzalanıyor.

YENİ DÜZENLEMELER GEREKİYOR

Günümüzde dijitalleşmenin tam yer almadığı ve halen fiziken yapılması gereken işlemlerin bir diğer de noter ve ticaret sicili işlemleri. Öte yandan, elektronik genel kurulların gerçekleştirilebilmesi ve ticaret sicil işlemlerinin tescili için dijital Merkez Sicil Kayıt Sistemi'nin oluşturulması son dönemde sürece önemli katkı sağladı.

Türkiye'de brleşme ve satın alma işlemleri dahil sair hukuk işlerinin dijitalleşmesi konusunda atılması gereken ilave adımlar ve bunları hayata usule ve hukuka uygun şekilde geçirebilmek için ihtiyaç duyulan yasal düzenlemeler olduğunu, bu işlemlerin her aşamasının uzaktan başarılı şeklde yürütülüp, tamamlandığını bizzat uygulayan hukukçu olarak belirtmek isterim.