Dünyayı inşa ediyoruz

Türk müteahhitlik şirketleri salgına rağmen hızla büyümelerini sürdürüyor. Geçen yıl yaklaşık 14,4 milyar dolarlık projeye imza atan sektörün bu yılki hedefi 20 milyar doları yakalamak. Son 49 yıl içerisinde altyapı ve üstyapı projeleri ile yedi kıtaya yayılan Türk şirketleri normalleşmeyle birlikte yeni pazarlara açılmayı hedefliyor.

Ayfer Arslan / INBUSINESS

Dünyanın neresine giderseniz gidin mutlaka bir Türk şirketinin projesine rastlarsınız. Metro yapımından konut inşaatına, köprülerden havalimanına kadar birçok altyapı ve üstyapı projesinde Türk müteahhitlik şirketlerinin ve işçisinin alın teri ve emeği var… Yurt dışına açıldıkları 1972 yılından bugüne kadar yedi kıta, 128 ülkedeki toplam 428 milyar dolarlık proje ile Türk müteahhitleri, adeta 'dünyayı inşa ediyor' dersek abartmış olmayız.

Türkiye ekonomisinin de lokomotiflerinden biri olan bu sektörün başarısı uluslararası yayınlar tarafından da tescillenmiş durumda. Dünyada ekonomi basınının saygın yayınlarından olan ENR (Engineering News Record) adlı uluslararası inşaat sektörü dergisinin 'Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi' listesi 2020 sonuçlarına göre geçen yıl uluslararası pazarda yaşanan daralmaya rağmen 44 şirket ile küresel rekabette ikinciliği korumayı başardık.

HEDEF 20 MİLYAR DOLAR

Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre sektör geçen yıl 14,4 milyar dolarlık 299 projeye imza attı. Bu yıl seyahat yasaklarının kalkması ve aşılamanın yaygınlaşmasıyla birlikte daha umutlu bir bekleyiş hakim. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Temmuz 2021 İnşaat Sektörü Analizi Raporu'na göre, Türk müteahhitlik firmaları, 2021 Haziran sonu itibarıyla 33 ülkede 6,5 milyar dolar tutarında 100 proje üstlendi.

Geçen yıl kısıtlamalar nedeniyle global pazarlarda şantiyelerdeki faaliyetlerin durduğunu hatırlatan TMB Başkanı Erdal Eren, hedeflerinin yıl sonunda 20 milyar doları yakalamak olduğunu dile getiriyor. Orta vadede ise hedef 50 milyar doları yakalamak.

Tabii bu hedefe ulaşılması, normalleşmenin yanı sıra Türkiye'nin bazı ülkeler ile gerilen siyasi ilişkilerinin yumuşamasına bağlı. Dışişleri Bakanlığı nezdinde yumuşama politikalarının ticari ilişkilere de yansımasını sabırsızlıkla bekleyen sektör, özellikle S. Arabistan ve BAE'deki işlerin yeniden açılmasını ümit ediyor.

ODAK NOKTASI SAHRA ALTI AFRİKA VE KARABAĞ

TMB Raporuna göre, ilk yarıda en fazla proje üstlenilen ilk beş ülke arasında 1,3 milyar dolar ile Zambiya başı çekerken onu, Slovenya, Kazakistan, Azerbaycan ve Rusya izliyor. Yeni dönemde ise kalkınma hamleleri ve altyapı ihtiyaçları dolayısıyla Sahra Altı Afrika ülkeleri sektörün radarında olacak gibi görünüyor.

Ayrıca Dağlık Karabağ'da ortaya çıkacak ihtiyaçlar ile yeniden imar çalışmalarında Türk müteahhitlerinin aktif rol üstlenmesi ve Azerbaycan ekonomisine en iyi şekilde katkıda bulunmaları önümüzdeki yılın öncelikleri arasında yer alıyor. Sektörün bir diğer beklentisi ise yüksek petrol fiyatlarıyla gelecek yeni yatırım fırsatları. TMB raporuna göre, petrol üreticisi ve ihracatçısı bölge ülkelerinde güçlü olan Türk müteahhitleri için yeni yatırımlar açısından potansiyel yaratabilir.

LİBYA YOLLARI GÖRÜNDÜ

Yurt dışı müteahhitlerini sevindiren bir haber de geçtiğimiz haftalarda gündeme gelmişti. 4225 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Türk müteahhitlere Libya yolu tekrar açıldı. Uzun süredir bu konuda ilgili bakanlık ve kurumlar nezdinde girişimlerde bulunduklarını söyleyen TMB Başkanı Erdal Eren, girişimlerinin olumlu sonuçlanmasından oldukça mutlu. Eren, Libya'da üstlenilecek yeni işler ile yarım kalmış projelerin 21 Haziran 2011 tarihli BKK'dan istisna tutulmasını, sektör adına son derece önemli bir gelişme olarak değerlendiriyor. Eren'e göre, geçmiş tarihli teminat mektuplarına sağlanan koruma sürdürülürken, Yeniden İşe Başlama Sözleşmesi imzalanacak projeler ile yeni projelere yönelik teminat mektubu verilebilmesinin önü açılacak.

400 MİLYON DOLARLIK YENİ POTANSİYEL

Mithat Yenigün - Türkiye Müteahhitler Birliği Yüksek Danışma Kurulu Üyesi

Rusya pazarında bayağı bir hareket var. Hem oligarkların hem de devletin yatırımları söz konusu. Oradan epey pay alacağımızı düşünüyorum. Özbekistan'da da hareketlenme yaşanmaya başlandı. Önümüzdeki iki yıl içerisinde o bölgede güzel gelişmeler bekliyoruz. Şimdi yeni yeni Afrika pazarı ve Sahra Altı hareketlenmeye başladı. Orada da Türk şirketleri olarak prestijimiz oluştu. Türk elçilerine Türk firmaları için çok talep geliyor, bu da bizim için gurur verici ve iyi bir referans. Ayrıca Endonezya'dan davet geldi. Şirket olarak Rusya, Kamerun, Sahra Altı Afrika ve Suudi Arabistan'da yatırımlarımız var. Ayrıca Özbekistan ve Rusya'da yaklaşık 300-400 milyon dolarlık ilave iş alabiliriz.

GÖZLER GÜNEY AMERİKA'DA

Erdal Eren - Türkiye Müteahhitler Birliği Yönetim Kurulu Başkanı

Pandemi nedeniyle sektörümüzde olağan dışı bir yavaşlama yaşandı. Şu an 5,8 milyar dolar tutarında yeni proje var. Yıl sonu hedefimiz 20 milyar doları yakalamak. Tabii bu hedefe ulaşmamız bazı gelişmelere bağlı. Bazı ülkelerle devam eden siyasi ilişkilerdeki gerginlik ve Türk ürünlerine yönelik ambargolar inşaat sektörünü de etkiliyor. Dışişleri Bakanlığı o ülkeler ile belli bir yumuşama politikasını sürdürüyor. Bu politikaların olumlu sonuçlanmasıyla eski pazarımız olan Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde yeniden işlerimiz açılabilir. Birkaç yıldır Sahra Altı Afrika ve Rusya'da aktifiz. Güney Amerika'yı hedefliyoruz ama orada çok yol aldığımız söylenemez. Az miktarda iş yaptık. Bugüne kadar en büyük pazarımız Rusya oldu.

Tabloda 1972-2021 arasındaki Türk müteahhitlik firmalarının üstlendikleri projelerin toplam taahhüt bedelleri yer alıyor. 49 yılı kapsayan bu veriler Türk inşaat şirketlerinin küresel pazardaki gücünü de gösteriyor. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türk müteahhitler 49 yıl boyunca 172 ülkede iş yapmış durumda. Bu tarihler arasındaki toplam taahhüt bedeli ise 428 milyar dolara ulaştı. İlk 20 ülkenin toplam taahhüt bedeli ise 281,6 milyar dolar. Türk müteahhitlerin en çok iş yaptığı ülkeler incelendiğinde yakın coğrafyamızda yer alan büyük pazarlardaki etkinliğimiz açıkça görülüyor. Bölgeler bazında ise Birleşik Devletler Topluluğu ülkeleri 195,6, Orta Doğu ülkeleri 108,7, Rusya Federasyonu ise 84,4 milyar dolarlık taahhüt oranlarıyla ilk üç sırada yer alıyor.Ayrıca 76 milyar dolarlık taahhüt hacmine ulaşan Afrika ülkelerindeki ağırlımız da dikkat çekiyor. Asya ülkeleri ile toplamda 12,7 milyar dolarlık toplam taahhüt bedeli de önemli zira bu coğrafyada da söz sahibi olmaya başladığımız bir gerçek.

HANGİ FİRMA, HANGİ ÜLKEDE HANGİ PROJEYİ ALDI?

KUVEYT

Kuveyt Uluslararası Havalimanı Yeni Terminal Binası (Limak)

Kuveyt Uluslararası Havalimanı Çok Katlı Otopark Binası (Limak)

Bulaşıcı Hastalıklar Hastanesi (Limak)

Al-Mutlaa Konut Projesi (Limak)

Güney Al Mutlaa Konut Projesi (N2&N3)

Altyapı İnşaatı İşleri (Cengiz İnşaat)

PAKİSTAN

Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru, Pindi Gheb-Tarap ve Hakla Pindi Gheb Kısmı (Limak)

SLOVENYA

Karavanke Otoyolu Tüneli Doğu Tüpü (Cengiz İnşaat)

Koper Limanı-Divaca Demiryolu İnşaatı (Yapı Merkezi-Özaltan-Sloven Kolektor)

HIRVATİSTAN

Križevci – Koprivnica Demiryolu Hattı Modernizasyonu (Cengiz İnşaat)

UMMAN

Muscat Havalimanı, Altyapı İnşaatı (TAV)

BOSNA HERSEK

5C Koridoru Otoyolu Zenica Tünel Yapımı İşi (Cengiz İnşaat)

Poprikuse-Nemila Otoyol Kesiminin Yapımı (Cengiz İnşaat)

SUUDİ ARABİSTAN

Jubail-Riyad Su İletim Hattı (Limak)

Güney Dhahran Konut Sahipliğini Artırma Projesi (Kolin İnşaat)

Arafat-Taif İçme Suyu Boru Hattı (MNP Mapa İnşaat)

Yanbu-Medine İçme Suyu Boru Hattı, Faz-4 (Mapa İnşaat)

Al Ra'idah Konut Kompleksi Projesi (Mapa İnşaat)

Taif-Turubah, Ranyah, Al Khurma İçme Suyu Boru Hattı (Mapa İnşaat)

Rebiğ-Cidde/Mekke İçme Suyu Boru Hattı (Mapa İnşaat)

Hastane ve ABD Üssü İnşaatı (Yenigün İnşaat)

Riyadh City South Faz-4, Altyapı İşleri (Nurol)

CTW 130 - Sadara&Jubail Demiryolu Projesi (Yapı Merkezi)

Cidde Haramain Hızlı Tren Projesi (Yapı Merkezi)

Kral Abdülaziz Havalimanı Hangar İnşaatı (TAV)

KAMERUN

Stadyum İnşaatı (Yenigün İnşaat)

MAKEDONYA

Üsküp Karma Kullanımlı Üstyapı Projesi (Limak)

ÜRDÜN

Wadi Arap Su Sistemi (Mapa İnşaat)

HOLLANDA

Amsterdam Schiphol Havalimanı (TAV)

BULGARİSTAN

Elin-Pelin Kostenets Demiryolu Modernizasyonu (Cengiz İnşaat)

UKRAYNA

Dnipro Metro İnşaatı (Limak)

Yeni Kremençuk Köprüsü Projesi (Doğuş İnşaat)

AZERBAYCAN

Yalama-Sumgait Hattı Demiryolu Hattı Yapımı (Kolin İnşaat)

Bileceri ve Gence Lokomotif Depoları Ekipman Temini ve Montajı (Kolin İnşaat)

TechnipFMC-Azerikimya EP-300 Etilen Tesisi (Üstay İnşaat)

SOCAR HAOR Modernizasyon ve Yenileme Projesi (Üstay İnşaat)

Azerbaycan Merkez Bankası İnşaatı (Tekfen İnşaat)

Bakü-Şuşa Otoyolu İnşaatı (Kolin İnşaat)

Bakü-Rusya Devlet Sınırı Otoyol İnşaatı (Kolin İnşaat)

Masalli-Astara Otoyol İnşaatı (Kolin İnşaat)

Masalli-Celilabad Otoyolu (Kolin İnşaat)

RUSYA

Kemerovo Uluslararası Havalimanı, İç Hatlar Terminal Binası (Limak)

Novy Urengoy Uluslararası Havalimanı (Limak)

Moskova Headliner Konut Projesi (Limak)

Esplanada Çok Amaçlı Üstyapı Projesi (Limak)

Arena Omsk Stadyumu (Limak)

Ufa Doğu Çıkışı Yolu (Limak)

WHSD-Vitebskiy Caddesi Bağlantı Yolu (Limak)

Uluslararası Tolmaçevo Havalimanı (Ant Yapı)

St. Petersburg Yüksek Teknolojili Çok Fonksiyonlu Tıp Kompleksi Tasarım ve İnşaatı (Enka)

St. Petersburg Lakhta Center (Rönesans)

Volgofert–Granüle Üre Tesisi (Üstay İnşaat)

Kola Organize Sanayi Bölgesi (Rönesans)

Marine Facade İnşaası (Rönesans)

CEZAYİR

Tilimsan–Akkid Abbas Hızlı Tren Demiryolu (Mapa İnşaat)

Tizi Ouzou Stadyumu (Mapa İnşaat)

Djen Djen–El Auma Otobanı (Mapa İnşaat)

Khemis Miliana Otobanı (Mapa İnşaat)

Cezayir'in Reghaia, Blida, Khemis El Khechna ve Annaba Şehirlerinde Konut Projeleri (Kuzu Grubu)

Tizi Ouzou Otoyolu Projesi (Nurol)

El Tarf Boukhroufa Barajı Projesi (Nurol)

Souk Tleta Barajı Projesi (Nurol)

KAZAKİSTAN

Tengiz Sahası'nda Yer Alan Gelecek Gelişim Projesi'ndeki Boru Hattı İnşası (GATE İnşaat-Tekfen)

FGP 3GP Mekanik, Elektrik ve Tesisat Montaj İşleri (Enka)

Büyük Almatı Çevreyolu Yapımı ve İşletilmesi Projesi (Alarko)

Taldykol Gölü Arıtma Projesi Arıtma Tesisi Yapımı (Alarko)

LİBYA

Sahilyolu, Algarabolli-Misuratah Kesimi Rehabilitasyonu Projesi (Nurol)

Misurata 650 MW Basit Çevrim Elektrik Santrali (Enka)

Tripoli West 671 MW Basit Çevrim Elektrik Santrali (Enka)

Marada-Aguilah 124 km Yeni Yol Projesi (Üstay İnşaat)

Quaminis Şehrinin Altyapı Projesi (Üstay İnşaat)

Tripoli Havalimanı (TAV)

Sebina Havalimanı (TAV)

4×350 MW Al Khalij Termik Santrali (Gama Holding)

UGANDA

Muayembe-Nakapiriprit Karayolu İnşaatı (Polat Yol Yapı)

BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ

Dubai-Al Ain Yolu İyileştirme Projesi (Mapa İnşaat)

Abu Dabi Midfield Terminal Binası (TAV)

BAHREYN

Havalimanı Terminal Binası (TAV)

ÖZBEKİSTAN

Navoi-2 Doğal Gaz Çevrim ve Isı Santrali Projesi (Çalık Enerji)

Turakurgan Kombine Çevrim Elektrik Santrali (Çalık Enerji)

ETİYOPYA

Awash–Kombolcha–Hara Gebaya Demiryolu Projesİ (Yapı Merkezi)

BAHAMALAR

Prince George Wharf, Nassau Kruvaziyer Limanı Deniz işleri (Enka)

TATARİSTAN

Zainskaya 850 MW Kombine Çevrim Santrali Yapımı (Enka)

POLONYA

Varşova S2 Otoyolu (Gülermak)

İNGİLTERE

Londra Park Modern konut projesi (Ant Yapı)

SIRBİSTAN

Morava Koridor Otoyolu Projesi (Enka)

TANZANYA

Darüsselam - Morogoro Demiryolu (Yapı Merkezi)

Morogoro - Makutupora Demiryolu Projesi (Yapı Merkezi)

ROMANYA

Nusfalau – Suplacu de Barcau 3B5) Otoyolu Tasarım ve Yapım İşi (Nurol)