Brexit’e pandemi kamuflajı

Britanya'nın AB'den resmen ayrılığının üzerinden altı ay geçse de, CovId-19 kabusu nedeniyle BrexIt'in etkileri tam anlamıyla ortaya çıkmıyor. Ancak, 'daha fazla bürokrasi, daha yüksek maliyetler, daha fazla kısıtlama, ticaretin önünde yeni engeller ve iş gücü eksikliği' getirdiği bir gerçek.

Levent Gürses / INBUSINESS

Britanya, beş yıl önce 23 Haziran'da halk oylamasında Avrupa Birliği'nden ayrılma yönünde oy kullandı. Ayrılık pek yumuşak olmadı. Bu durum Britanya siyasetini altüst etti. Referandumdan sonraki gün, sterlinin değeri, yükselen enflasyon dönemini başlatarak tarihinin en büyük düşüşünü yaşadı.

Britanya'nın AB'deki son yılı Covid-19 salgını nedeniyle üç yüzyılın en kötü durgunluğuna denk geldi. Salgın krizinden kurtulmak hiçbir ülke için kolay olmayacak, ancak Britanya'daki işletmeler de kırk yıllık ekonomik birliğin sona ermesiyle ayrıca mücadele ediyor. Uzmanlara göre Brexit sonrası ekonominin gerçek halini öğrenmek beş yıl veya daha fazla sürebilir.

COVID-19 GÖLGELEMESİ

Britanya bloğun tek pazarından ve gümrük birliğinden resmen ayrıldıktan sonra salgın kargaşası nedeniyle etkiyi ayırt etmek daha zor oldu. Britanya'nın Brüksel ile yeni ilişkisinin başladığı bu dönemde, yeni kurallar ve düzenlemeler ülke ekonomisine zarar verdi ve işgücü kıtlığını derinleştirdi. Ancak, genel etkinin belirlenmesi biraz daha zaman alacak gibi gözüküyor. Türkiye gibi ülkelerle yapılan yeni serbest ticaret anlaşmalarının, Britanya'nın AB üyesi olarak en yakın komşularıyla yaptığı anlaşmanın yerini alması beklenmiyor.

Britanya-AB Ticaret ve İşbirliği Anlaşması'nın ilk altı ayının etkilerini değerlendirmeye çalışan AB yanlısı ve karşıtı ekonomistlerin sorunu; ticaret ve istihdam üzerindeki tablonun salgının ekonomik etkisi tarafından baskılanmış olması...

Düşünce kuruluşu Avrupa Reform Merkezi'nin müdür yardımcısı John Springford, "Genel olarak, Covid-19 krizi ekonomik verileri boğdu ve karşılaştırmaları zorlaştırdı, bu nedenle Brexit etkisini gerçekten çözemiyoruz" diyor.

BRİTANYA VE AB VERİLERİ FARKLI

Yine de Brexit etkilerinin hızla görünür hale geldiği en önemli alan mal ticareti oldu. Aralıkta yapılan stoklamanın ardından, 1 Ocak'tan itibaren getirilen ek gümrük ve güvenlik kontrolleri, ticaretin yılın ilk ayında keskin bir şekilde düşmesine neden oldu. Ancak daha sonraki aylarda kaybedilen zeminin bir kısmı geri kazanıldı. Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi'ne göre (ONS), Birleşik Krallık'tan AB'ye yapılan ihracat nisanda geçen aralık ayına göre yüzde 5 azaldı. Ancak aynı dönemde AB'nin resmi istatistik ofisi Eurostat'ın ölçümüne göre yüzde 24 azaldı. İthalata bakıldığında, ONS'ye göre AB'den Britanya'ya yapılan mal ticaretinin değeri aynı dönemde yüzde 19 düşerken, Eurostat yüzde 13'lük bir düşüş kaydetti. London School of Economics'ten Thomas Sampson, "ONS verileri doğruysa, AB'ye yapılan ihracat ocaktaki düşüşten sonra şaşırtıcı derecede iyi performans gösterdi" diyor.

TAHMİNLERİNİ GÖZDEN GEÇİREN YOK

Ancak şu bir gerçek; AB'de kalmaya kıyasla gayrisafi yurtiçi hasıla seviyesinde yaklaşık yüzde 4 düşüş beklenen uzun vadeli Brexit etkileriyle ilgili olarak henüz kimse tahminlerini gözden geçirmiyor.

Britanya GSYİH'sı bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 1,6 daraldı. Nisan ayında büyümeye geçildi ve yüzde 2 ile canlanma yaşandı. Mayıs'ta da beklenenden yavaş olsa da yüzde 0,8 büyüme oldu.

Brexit yanlıları, ekonomideki canlanmayı farklı yorumluyor. "Serbest ticaret anlaşmalarıyla Küresel Britanya patlama yaşıyor, salgın kısıtlamaları azaldığı için değil, AB'den ayrıldığımız için" diyorlar.

Ancak, farklı düşünenlerden konunun uzmanı bir gazeteci olan Jonty Bloom şöyle diyor: "Covid 19, hükümete ve onun Brexit destekçilerine ideal kamuflajı sunmasaydı, Brexit'in acı verici sonuçlarının daha fazla farkında olacaktık. Kısıtlamalar sona erdikten sonra bile olması gerekenden daha kötü durumda olduğunu nasıl görmüyorsunuz?"

KÖTÜLEŞME daha ÖNCE BAŞLADI

Britanya ekonomisi AB'den resmi olarak ayrılmadan önce bu beklentiyle ağır bir hasar almıştı. AB'den daha düşük göç, belirsizlik nedeniyle yatırımlarda düşüş ve belki de en önemlisi, Brexit öncesinde doğrudan yurt dışın yatırımlarında gerileme yaşandı.

2016'da 192 milyar sterlinlik rekor seviyeden 2019'da 35,6 milyar sterline indi. University College London ve London School of Economics tarafından yapılan araştırma, Brexit'in
DYY'de yüzde 37,5'lik bir düşüşe daha neden olacağını, çünkü yabancı firmaları bala uçuşan arılar gibi Britanya'ya çeken tek pazarın çekici AB üyeliği olduğunu ortaya çıkardı. Araştırmaya göre, "Tek Pazar'dan ayrılma kararı doğrudan yabancı yatırım ve ekonomide üretkenlik için bir felaket olacak."

Şimdi hükümet yatırımı desteklemek için bir "süper indirim" yani vergi indirimi planlıyor. Bu, harcamaları teşvik edebilir, ancak yatırım artış hızının referandum öncesi seviyesine dönmesi pek olası değil.

Britanya'nın en büyük sektörlerinden biri olan finansal hizmetler endüstrisi de Avrupa'daki statüsünü kaybetme durumuyla karşı karşıya... Bu yıl, Avrupa hisseleri ve türev işlemleri Londra'nın dışına kaydı ve bankalar hala çalışanlarını diğer Avrupa başkentlerine taşıyor.

Buna karşılık, hükümet yasaları gözden geçirerek ve yeni girecekler için düzenlemeleri gevşeterek Londra'nın bir finans merkezi olarak itibarını canlandırmaya çalışıyor.