O bir 'yatırım avcısı'

Belce Örü / INBUSINESS

Yakın zamanda Aksoy Girişimcilik olarak unvan değişikliğine giden Aksoy Holding, ana sektörleri olarak belirlediği petrol ve enerjide büyümeye devam ediyor. Küresel ortaklıklarıyla Türkiye'nin en büyükleri arasına giren holdingin toplam varlıkları 3 milyar liraya yaklaştı. Afrika'daki yatırımları başta olmak üzere sağlık ve turizmde de yeni hamlelere hazırlandıklarını söyleyen CEO Batu Aksoy, gelecek dönem planlarını anlattı.

Aksoy Holding CEO ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Batu Aksoy için 'yatırım avcısı' tanımlamasını kullandık. İkinci jenerasyon olarak yönetime katıldığı 2005'ten bu yana Aksoy Holding, arka arkaya birçok yatırıma imza attı. Babası Erdal Aksoy'un kurduğu iki şirketli yapının bugün Türkiye'nin en büyüklerinden biri haline gelmesinde kilit rol oynadı… Holdingleşme yolunda cesur adımlar atılması için ikna edici oldu. Yönetiminde olduğu Aksoy Holding, aile şirketlerine has girişimcilik ruhunu bırakmadan kurumsallaşmada önemli adımlar attı. Türkiye tarihinin en büyük özel sektör birleşmelerinden birini (Shell & Turcas) başarıyla hayata geçirdi. Alanında dünyanın en büyükleriyle ortaklıklar yaparak Türkiye'ye yabancı sermaye kazandırdı. Dile kolay, tüm bu ortaklıklarla bugüne kadar yaklaşık 22 milyar dolarlık bir yabancı sermayenin ülkeye girmesine aracı oldu.

Akaryakıt, enerji, turizm, gayrimenkul ve uluslararası ticareti odağına alarak çeşitlendirdiği portföyünde globalde büyüyecek yatırımlara da yelken açtı. "Bizim gibi yatırım yapmayı DNA'sına işlemiş bir aile için kesinlikle doğru bir strateji uyguladığımızı söyleyebilirim" diyen Batu Aksoy, farklı sektörlerdeki yatırımlar sayesinde pandemi sınavını başarıyla verdiklerini söylüyor.

Elde edilen bu başarı fırsatların değerlendirilmesi, doğru zamanı yakalamak gibi birçok nedenle açıklanabilir. Ancak tüm bu klişelerin ötesinde, bir "Aksoy Formülü" ile karşı karşıya olduğumuzu söylemeliyiz…

Aile şirketi girişimciliğini ve hızını, kurumsallaşmayla aynı potada eritebilmiş, ortaklıkla büyüme kültürü edinmiş bir formül bu. Ailenin genlerinde var olan çalışkanlık, pes etmemek ve uzlaşmacılık ise formülü Aksoy'lara özel hale getirmiş. Bugün dolaylı olarak 15 bin, doğrudan ise iki bini aşkın kişiye istihdam sağlayan holding, döviz gelirlerini artıracak hamleler peşinde. Bu hamleler elbette 'Aksoy Formülü' ile şekilleniyor… Yaptıkları işin büyüklüğüne karşılık bunu anlatmak konusunda sessiz davranan ve basına çok fazla röportaj vermeyen Batu Aksoy, yeni dönem planlarını INBUSINESS'la paylaştı.

Aksoy Holding bünyesinde aldığınız ilk sorumluluk neydi?

Batu Aksoy: Eğitimi tamamlayıp Türkiye'ye döndüğüm 1999'da henüz aktif olmadığımız elektrik ve doğalgaz sektörlerine yönelik İş Geliştirme Müdürlüğü ve İş Geliştirmeden Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi olarak sorumluluk aldım. İşe başladığımda bir holding yapımız yoktu; varlıklarımız babamın şahsi hissedarlığı üzerinde ve sadece iki sektördeydi.

Bugüne kadar gelinen dönemde yaşadığınız kırılma noktalarını anlatır mısınız?

İş hayatımla ilgili iki önemli kırılma noktası var. İlki Turcas'ın kuruluşundan bu yana babam Erdal Bey ile hareket eden ortaklarımızın çoğunun hisselerini 2005'te elden çıkarmasıydı. Onların paylarını alarak şirketteki varlığımızı yüzde 23'e çıkarttık. İkincisi ise akaryakıt sektöründeki yabancı ortağımızın Türkiye'den çıkma kararı almasıydı. Bu kez de yüzde 28,5 oranındaki payı satın aldık. Tam bu değişimlerin yaşandığı esnada holdingleşme konusunda Erdal Bey'i ve Banu Hanım'ı (kardeşi) ikna ettim. 1980'lerin ortasında atıl hale gelen Aksoy Holding'i 2005'te yeniden canlandırarak bu firma üzerinden ConocoPhillips'in hisselerini de satın aldık. Diğer hisselerimizi de ayni sermaye olarak holdinge aktarıp Turcas'ta yüzde 51,5 oranında paya sahip olarak belli bir büyüklüğe ulaştık. Bu önemli bir hamleydi. Çünkü şirketteki kontrol haklarının verdiği yetki ile sürdürülebilir bir gelecek oluşturma hedefimizi gerçekleştirebildik. Bu kapsamda Turcas'ın faaliyetlerini Shell Türkiye ile birleştirdik. Bunu takip eden dönemde hem işlerimiz büyüdü hem Turcas'ın hem de Aksoy Holding'in temettü gelirleri arttı. Bu sayede finansmana daha kolay erişebildik. Ayrıca kurumsal yönetişim ile de kendimizi geliştirdik.

Kuruluşunuzdan bu yana pek çok yabancıyla yaptığınız iş birlikleri var, bu konuda bilgi alabilir miyiz?

Bu konuda farklı alanlarda ilerledik. Conrad Otel'de tüm ortaklarımızın tüm paylarını satın aldık. Alman RWE ile Denizli'de büyük çaplı bir enerji santrali, Aydın'da jeotermal enerji yatırımı, Bodrum'da Ritz Carlton markasıyla lüks gayrimenkul ve turizm sektörüne girdik. Bu yatırımları takiben Orta Doğu ve Afrika'da uluslararası ticaret faaliyetlerini geliştirdik. Bu dönem içinde ayrıca SOCAR ile Petkim'i satın almak, STAR rafinerisini sıfırdan kurmak, TAIB Bank'ı satın alıp daha sonra PASHA Bank'a satmak gibi sonradan çıkış gerçekleştirdiğimiz çok önemli başka girişimlerimiz de oldu. Ülkemize mega ölçekli doğrudan yabancı sermaye yatırımı gelmesine vesile olan bu girişimlerin hepsi ayrı birer öğrenim, tecrübe, kırılma ve büyüme noktaları oldu.

Yabancı ortaklık kültürü holdinge nasıl bir sinerji kattı?

Çok sayıda ortak girişim ile büyümüş ve bu kültürü benimsemiş bir şirketiz. Ortaklarımız sektöründe lider markalardan oluşuyor. Aramızdaki sinerji ve güven ilişkisi son derece kuvvetli. Onlardan çok şey öğrendik ve öğrenmeye devam ediyoruz. Bizler de kendi sektörel tecrübelerimizi paylaşıyoruz.

Uluslararası şirketlerle işbirliği yapmak öncelikli olarak bize küresel bir vizyon katıyor. Zaman zaman aile şirketlerinde işletme körlüğü olabiliyor. O dönem stratejik öneme sahip odaklanmayı düşünebileceğimiz yeni iş alanlarına, oluşabilecek fırsatlara dair görüş ve fikir alabiliyoruz. Ortak yaratılan değerden kazanmak, güvenli ve sabırlı olmak, süreç yönetimi bu noktada son derece önemli. Ortaklarımız ile birlikte Türkiye için fayda sağlamak en büyük önceliğimiz.

Yatırımlarınızın tek bir sektöre yönelik olmaması bilinçli bir strateji mi?

Ana strateji portföyü çeşitlendirerek büyütmek ve tüm yumurtaları aynı sepete koymamaktı. Bizim gibi yatırım yapmayı DNA'sına işlemiş bir grup veya aile için kesinlikle doğru bir strateji uyguladığımızı söyleyebilirim. Yaptığımız yatırımlar kadar bazı yatırımlardan çıkış kararlarımız da işimizi olumlu yönde etkiledi. Tabii ki her yatırım çok iyi gitmedi. Bazısı iyi yol aldı. Ama kötü gidenler de oldu. İçinden geçtiğimiz pandemi döneminde farklı sektörlerde faaliyet göstermenin ve portföy çeşitliliğinin önemini daha fazla hissettik.

Holding, pandemi sınavını nasıl veriyor?

Aksoy Holding olarak istihdamımızı koruyarak yatırımlarımıza hız kesmeden devam ettik. Shell&Turcas şüphesiz pandemiden oldukça etkilendi. Sokağa çıkma yasaklarının tüketime olan negatif etkisi, petrol fiyatlarındaki düşüşün büyük miktarda stok zararı oluşturması, marjlarımızdaki daralma gibi birçok zorluğa rağmen sayısı bin 100'e ulaşan istasyon ağımızda sözleşme süresi biten 600 bayimizle gerekli yenilemeleri yaptık. Ayrıca ailemize yeni bayiler kattık. Derince Madeni Yağ fabrikamızdan sayısı 60'ı aşan ülkeye ihracat yapmaya devam ettik. Doğalgaz ve jeotermal enerji santrallerimizde verimlilik yatırımları gerçekleştirdik.

Doğalgaza ve jeotermal kaynaklara dayalı enerji santrallerinize bir etkisi oldu mu?

Portföyümüzü çeşitlendirme stratejimiz kapsamında 2013'te devreye aldığımız, RWE & Turcas'ın sahibi olduğu ve işlettiği 800 MW Denizli Doğalgaz Kombine Çevrim Elektrik Santrali pandemi sürecinden negatif etkilenmedi. 2020'de 2019'a kıyasla yüzde 60 oranında artışla 4,3 milyar kWh elektrik üretimi; 84 milyon lira FAVÖK ve 9,5 milyon lira net kar gerçekleştirdi. Bunu yaparken 2020'de kapasite kullanım oranı yüzde 64 seviyesinde oldu. Bu üretim artışını destekleyen en büyük etkenler, 2020'nin kurak geçmesi ile birlikte hidroelektrik santrallerdeki üretim kaybı ve en büyük maliyetimiz olan doğalgaz maliyetini optimize etmek için BOTAŞ ve özel sektör gaz tedariki seçeneklerini verimli kullanmak oldu. 2021'in ilk çeyreğine ilişkin operasyonel verilere baktığımızda ise, bu dönemde geçen yıl aynı dönemine kıyasla elektrik üretimi yüzde 40; kapasite faktörü yüzde 11 oranında artış gösterdiğini görüyoruz. Tam konsolide ettiğimiz 18 MW Turcas Kuyucak Jeotermal Santrali de 2020'de 75 milyon KWh elektrik üretti ve yaklaşık 50 milyon lira FAVÖK elde etti. 2021'in ilk çeyreğinde ise, verimlilik artırıcı yatırımların sonuçları daha iyi gözlemlenmeye başlandı. Elektrik üretim miktarı, 2020'nin ilk çeyrek dönemine göre yüzde 30 arttı.

Bu dönemde en çok turizm yara aldı. Otel yatırımlarınız ne durumda?

Conrad Istanbul Bosphorus için 2020'ye girerken rekor bir sene hedefliyorduk fakat pandemi süreciyle birlikte planlarımız değişti. Conrad Istanbul Bosphorus'ta 28 yıllık işletme tarihinde ilk defa deneyimlediğimiz düşük doluluk oranlarına rağmen, otelimizi kesintisiz açık tutup istihdamımızı koruduk. Aşı konusunda son dönemde yakalanan ivme ve olumlu gelişmeler 2021'in ikinci yarısına ve bundan sonraki döneme ümitle yaklaşmamıza imkan tanıyor. Pandemiye rağmen ara vermeden yatırımını sürdürdüğümüz ve tamamladığımız Bodrum'daki ultra lüks gayrimenkul projemiz ile hareketlenen pazarda yer bulduk.

Bu süreçte Afrika'da da yatırımlarınıza devam ettiniz...

Orta Doğu'ya madeni yağ ihracatımız, transit ticareti ve dağıtımı işimiz pandemi döneminde de devam etti. Ayrıca portföyümüze Kuzey Afrika ülkelerini de ekledik. Bu yıl madeni yağ ihracatı için Nijerya'da bir ortaklığa imza atarak Aksoy Nijerya'yı kurarak ve Batı Afrika'ya girmiş olduk. Bir sonraki adımda da Nijerya üzerinden diğer bölge ülkelerine girişi hedefliyoruz.

Holding, 2020 yılını nasıl bir büyüklükle kapattı?

Shell&Turcas ve RWE&Turcas iştiraklerinin cirolarını azınlık olmamız sebebiyle öz kaynak yöntemiyle konsolide ediyor yani cirolarını konsolide etmiyoruz. Bunun haricinde turizm, gayrimenkul ve uluslararası ticaret faaliyetlerinden 2020'de yaklaşık 600 milyon lira ciro elde ettik. Bunun içerisinde uluslararası ticaret faaliyetlerimizin payı yüzde 14 seviyesinde. 2020 itibarıyla en büyük ciroya sahip iştiraklerimiz Shell&Turcas Petrol ve konvansiyonel enerji üretimi yapan RWE&Turcas Güney Elektrik Üretim. Geçen yıl, Shell&Turcas Petrol 34,5 milyar lira, RWE&Turcas Güney Elektrik ise 1,5 milyar lira seviyesinde ciro elde etti. İştirakimiz Turcas payına düşen kısım gelir tablomuzda özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar kalemi altında gösterildi.

Diğer taraftan, The Ritz-Carlton Residences, Bodrum projemizin villa satışlarından elde edilen gelirler 2020 sonu itibariyle grubumuzun en büyük gelir kalemi. Bunu takiben Conrad Istanbul Bosphorus otel gelirleri, uluslararası ticaret kapsamındaki madeni yağ satışlarımız ve yenilenebilir enerji alanında faaliyet gösteren yüzde 100 Turcas Petrol hissedarlığındaki Kuyucak Jeotermal Santrali'nin elektrik satış gelirleri toplam ciromuza önemli katkı sağladı.

Yeni dönemde Aksoy Holding hangi alanlara odaklanacak? Yeni yatırımlarınızdan bahseder misiniz?

Portföyümüzde bulunan İstanbul'daki bir mülkümüz üzerinde nitelikli bir sağlık turizmi yatırımını gerçekleştirmek üzere planlama yapıyoruz. Bunun yanı sıra yine portföy mülklerimizden birinde lojistik ve depolamaya ilişkin yine nitelikli bir yatırım gerçekleştirebiliriz.

Döviz gelirlerimizi artırırken hem ticaret portföyümüzü geliştirecek hem de sürdürülebilir hızda diğer Batı Afrika ülkelerine genişleyeceğiz. Buradaki büyümenin ciromuza yansımasının en az yüzde 50 seviyesinde olacağını düşünüyorum. Bu genişlemeye paralel, işletme sermayesi ve bölgedeki operasyonel yapılanma konusunda da yatırımlarımızı gerçekleştirdik.

Ayrıca İpek Yolu hattının alternatiflerinden biri olan Kazakistan, Azerbaycan, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Akdeniz Bölgesi'nde Singapurlu paydaşımız ile birlikte kümelenme modeline dayalı yüksek teknoloji sanayi parkları kurulması üzerine çalışıyoruz. Bölgenin refahı ile birlikte kalkınma modelinden geçiyor, kendi ekosistemimizi kullanarak gelişmişliği bölgenin her yönüne yayacağız. Bugünkü şartlarda bölgede ve Türkiye'de kurulacak endüstri parklarının uluslararası yatırımcıların ilgisini çekebileceğine inanıyorum. Bunun için hükümetler bir arada çalışmaya başladılar, hem ham madde varlığının yüksek katma değerli ürünlere dönüştürülmesini sağlamayı hem de yetkinliklerin artışı ile sosyal gelişime hizmet etmeyi hedefliyoruz.

Turizm ve gayrimenkul tarafındaki yatırımlarınız devam edecek mi?

Bu alanda yatırımlarımız devam edecek. The Ritz-Carlton Residences, Bodrum projemizde villa satışlarımız açısından 2020 ve 2021'in ilk yarısında yakaladığımız yükselen ivmenin, yılın ikinci yarısında da süreceğini tahmin ediyorum. Ayrıca The Ritz Carlton Residences bünyesine 30 yıl süreyle katan sözleşmeyi Temmuz 2020'de Marriott International ile imzaladık. Conrad Istanbul Bosphorus otelimizde ise pandemi sebebiyle 2020 ve 2021 ilk yarısında gerileyen faaliyet gelirlerimizi yılın son iki çeyreğinde aşılama hızındaki artışa paralel, büyük oranda telafi ederek hızlı bir toparlanma bekliyorum.

Kendinizi yönetici olarak nasıl tanımlarsınız? Liderliğe bakış açınız nedir?

Yönetim politikası olarak açık ve şeffaf olmak, azami delegasyon, sorumluluk verme, risk almaları için yöneticiyi motive etme ve bütün bunları hesap verebilirlik kapsamında takip etmek ve performansı değerlendirmek, önceliğim. Her şey insan ile doğru ekibi kurmakla başlıyor. Sıfırdan konunun ehli kadrolarla çalıştık, iş yönetimi etkinliğimizi hep avantaj olarak kullandık. Yoksa bu kadar farklı sektörlerde yer almak kolay olmayabilirdi. Değişim ve dönüşüm sürecinden geçtiğimiz bu dönemde liderler olarak iletişimi çalışanlar ile kuvvetli tutmanın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Sene başından itibaren çalışma arkadaşlarım ile fikir paylaşımı yaptığım, onları dinlediğim bir toplantı formatı hayata geçirdik. Her ay gerçekleştirdiğim bu buluşmalardan çok keyif alıyorum ve faydalanıyorum.

Aile şirketlerinde sizce nasıl bir yönetim anlayışı hakim olmalı? Aile şirketlerinin yenilikçi ve sürdürülebilir çözümler üretebilmesinin formülü nedir?

Kurumsal şirketlerin en iyi uygulamalarını almak ama aile şirketlerinin girişimciliğinden de kopmamak gerekiyor. O DNA şirkete inanılmaz bir büyüme hızı verir, kurumsallık da sağlıklı büyümeyi sağlar. İkisinin ortalaması olması lazım. Profesyonel yöneticilerle çalışmanın aile şirketlerinin sürdürülebilirliği ve kurumsallaşması açısından stratejik öneme sahip olduğunu düşünüyorum. Profesyonellere şirket içi karar alma mekanizmalarında inisiyatif verilmesi gerektiğine inanıyorum. Her aile şirketinin iç dinamiği kendi içerisinde farklılaşabilir ancak gelecek dönemde aile şirketlerinin yeni kuşağın beklentilerini de göz önünde bulundurarak, yenilikçiliğe, yönetim yapılarında profesyonelleşmeye ve inovasyona daha çok odaklanacağı görüşündeyim.

RAKAMLARLA AKSOY HOLDİNG (2020)

Toplam Varlıkları 2,91 milyar lira

Öz Sermayesi 600 milyon lira

Doğrudan İstihdam 2.000

Shell & Turcas Petrol cirosu 34,5 milyar lira

İstasyon sayısı 1.100

RWE & Turcas Güney Elektrik cirosu 1,5 milyar lira

Denizli Doğalgaz Elektrik Santrali 4,3 milyar KWh elektrik üretimi

Turcas Kuyucak Jeotermal Santrali 75 milyon KWh elektrik üretimi