Pandemi, yol haritasını değiştirmedi
Belce Örü / INBUSINESS
Azmi, cesareti ve çalışkanlığıyla genç yaşta işe sıfırdan başlayan sanayi kuşağının en önemli temsilcilerinden biri olan Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Zorlu, uzun süredir koruduğu sessizliğini INBUSINESS için bozdu. Sadece 40 gün evde kaldığı pandemi sürecini, Zorlu Holding için iyi bir dayanıklılık testi olarak da değerlendiren Ahmet Zorlu, "Akıllı Hayat 2030 sürdürülebilirlik stratejimizden taviz vermeden yatırımlarımıza ve Türkiye ortalamasının üzerinde büyümemize devam ettİk. Portföyümüzün de pandemi gibi krizlere ne kadar dayanıklı olduğunu bir kez daha test etmiş olduk" dİyor.
İlk pazar analizini henüz 15 yaşındayken yapmış bir isimdir Ahmet Zorlu. Belki bunu kendisi bile böyle anlatmaz ama okuyunca siz de hak vereceksiniz. Denizli Babadağ'da 50'li yıllarda ailesinin ürettiği tekstil ürünlerini satan Ahmet Zorlu'nun, Trabzonlu bir müşterisi dikkatini çeker. Bu kişinin her gelişinde daha fazla mal alması, Ahmet Zorlu'ya 'Trabzon'da talebin arttığını' düşündürür. 'Bu adam her gelişinde daha fazla mal alıyorsa, ben de Trabzon'a gidip kendi mallarımı satabilirim. Bu benim için daha karlı bir iş olur' diye aklından geçirir. Sonrasını biliyorsunuz, ilk dükkanını Trabzon'da açan Ahmet Zorlu böylece bugün, 2,5 milyar doları ihracat olmak üzere 35 milyar liralık gelir yaratan ve 33 bin kişiyi istihdam eden bir sanayi devi, Zorlu Holding'in de temellerini atmış olur.
Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Zorlu ile buluştuğumuzda odasında ağabeyi Zeki Zorlu ile sohbet ediyordu. Bizi her zamanki çevik, dinamik görüntüsüyle karşıladı. Söz elbette pandemiyle başladı. Ağabeyi Zeki Zorlu, Covid-19'u atlatmış. Ahmet Zorlu ise geçirmemiş ama aşı olmuş. "Pandemi ilan edildikten sonra 40 gün hiç dışarı çıkmadım. Sonra dayanamadım her gün ofise geldim" diyen Zorlu'ya, "Hiç tatil yapmadınız mı?" diye sorduk. Yapmış elbet ama işten hiç kopmamış bu süreçte, "Çalışmadan duramam ama haftasonları İstanbul dışına kaçıyorum, denize giriyorum" diyor.
Ahmet Zorlu azmi, cesareti ve çalışkanlığıyla genç yaşta işe sıfırdan başlayan sanayi kuşağının en önemli temsilcilerinden biri. Kendisine, sanayinin zorlayıcı ve ağır koşulları altında teknolojiyi benimseyen, inovasyona açık, değişimden korkmayan bir yol çizdi. Farklı alanlarda yatırım yaptığında "Bu delilik!" diyenlere, hayal kurmayı sevdiğini ama hayalci olmadığını, büyük riskleri alırken bile tedbiri elden bırakmayıp manevra kabiliyetini koruduğunu defalarca gösterdi.
İş yaşamındaki dönüm noktalarını, Trabzon'daki dükkan, Taç markası, Vestel'i satın alma ve Denizbank'ı kurma şeklinde özetleyen Zorlu'nun pandemi sürecinde de yol haritası değişmedi. Bu dönemi de yine esnek ve çevik bir şekilde yönettiklerini anlatıyor. Sürdürülebilirlik alanında strateji geliştiren öncü kuruluşlardan biri olmayı başarıyor. 'Akıllı Hayat 2030' sürdürülebilirlik stratejisi doğrultusunda Zorlu Holding beş farklı sektördeki şirketlerine teknoloji, dijitalleşme, geri dönüşüm, endüstri 4.0 gibi başlıklar altında her yıl ortalama 2 milyar liralık yatırım gerçekleştiriyor. "Bu sayede hammaddeden süreç yönetimine, üretimden nihai ürüne kadar tüm iş süreçlerini sürdürülebilirlikle şekillendiriyoruz" diyor Zorlu ve ekliyor: "Yenilenebilir enerji yatırımları, elektrikli araç şarj istasyonları, akıllı elektronik, beyaz eşya ve tekstil ürünleri hep bu anlayışın bir yansıması."
Yarım asrı çoktan devirdiği iş yaşamında birçok kriz, kırılma anı ve olumsuzlukla karşılaşsa da yılmayan Ahmet Zorlu, bugünün pandemi ortamına da, enerjiden perakendeye, teknolojiden tekstile kadar pek çok farklı iş kolunda faaliyet yürüten Zorlu Holding ile meydan okuyor. Hedefi 2021'de de her yıl olduğu gibi Zorlu Holding'in Türkiye'nin büyüme rakamlarının üstüne çıkarak iş dünyasının lokomotif kurumlarından biri olmayı sürdürmesi.
Hala ilk günkü heyecanı ve azmiyle işlerin başında olan Ahmet Zorlu ile 60 yılı aşan iş yaşamını, pandemiyi, bugünden hareketle şirketlerinin geleceğini ve işten arta kalan zamanını konuştuk...
-Pandemi tüm yaşantımızı olduğu gibi iş dünyasını da alt üst etti. Böyle bir şeye hazır olmak mümkün müydü? Sizce iş dünyası pandemi krizini nasıl karşıladı?
Ahmet Nazif Zorlu: Böyle beklenmedik bir duruma hazır olmak tabii ki mümkün değil. Fakat esnek ve çevik hareket edebilen; değişen koşullara göre yenilikçi olmayı refleks haline getirmiş olan kurum ve şirketler bu süreci daha başarılı şekilde yönetti. Zorlu Holding olarak yenilikçi olmayı bir yaşam biçimi haline getirdik. 157 ülkeye ihracat yapıyoruz, bir ayağımız hep dışarıda. Oradaki deneyimleri hemen buraya aktardık. Yaşanabilecek tedarik sorunlarına karşı erkenden tedbirler aldık.
-Zorlu Holding bünyesindeki şirketler, pandemiden nasıl etkilendi? Bu dönemde gelir - gider dengenizde ciddi kayıplar yaşadınız mı?
Zorlu: 2020 birçok şirket için zor bir yıldı. Özellikle 2'nci çeyrek tüm dünyada olduğu gibi bizim için de zor bir dönem oldu. Ancak salgına karşı alınan önlemlerin etkisiyle 3'üncü çeyrekte toparlanma yaşadık. Dayanıklı tüketim, enerji, tekstil, maden ve gayrimenkul gibi farklı sektörlerde faaliyet gösteren bir grubuz. Pandemiden daha az ya da daha çok etkilenen sektörlerimiz ve iş alanlarımız oldu. Örnek olarak AVM gelirlerimiz çok etkilenirken, enerji üretim faaliyetlerinin etkilenmediğini gördük. Çevik ve proaktif bir şekilde her sektörün kendi ihtiyaçlarına ve pandemi koşullarına göre yenilikçi çözümler ürettik. Bu anlamda portföyümüzün de pandemi gibi krizlere ne kadar dayanıklı olduğunu bir kez daha test etmiş olduk.
-Büyüme performansınız nasıl?
Zorlu: Gayrimenkul dışında reel olarak cirosu küçülen bir sektörümüz olmadı. Vestel, yüzde 10 üzerinde reel büyüme gösterdi. Pandemi sürecinde ev aletlerine olan talep artışı ve tedarik zincirlerinin kısalma eğilimi sayesinde Vestel, beyaz eşyada ihracat rekoru kırdı. Tam kapasite çalıştı. Kapanmaların olduğu, tedarik zincirinde sorunların yaşandığı olağanüstü bir yılda, gelirlerimizin yarısından fazlası yine ihracat tarafından geldi. İç pazarda yaşanan sıkıntıları ihracatla dengeledik. Her yıl Türkiye'nin büyüme rakamının 10 puan üzerinde bir büyüme gerçekleştiriyoruz. 2020'yi de bu doğrultuda ciro olarak reel büyüme ile kapattık.
-Bu zorlu dönemi en iyi şekilde atlatabilmek için hem şirket içi yönetiminde hem de mevcut iş kollarınızda nasıl bir strateji belirlediniz?
Zorlu: Akıllı Hayat 2030 sürdürülebilirlik stratejimiz doğrultusunda uzun dönemli hedefler çerçevesinde geliştirdiğimiz bir yönetim anlayışımız var. Pandemi döneminde bu ana stratejimizden ödün vermeden hareket ettik. Bununla birlikte beş ana sektörümüzün her birinin pandemi koşullarına göre farklı ihtiyaçları ortaya çıktı. Türkiye için çok kritik öneme sahip sektörlerde faaliyet gösteriyoruz. Bunların aksaması demek; tedarikte, enerji verimliliğinde ya da ihracatta ülke ekonomimizin sıkıntıya girmesi demek. Zorlu Grubu'nun tedarikçileriyle birlikte 80 bin kişiye yaklaşan bir istihdam ağı var. Bu zinciri sağlam tutmak adına üretimin sürdürülebilirliğini sağlamak bizim için bu dönemin en kritik konusuydu.
-Pandemi döneminde de yatırımlarınıza devam ettiniz, hangi alanlara yoğunlaştınız?
Zorlu: Her yıl ortalama 2 milyar lira yatırım gerçekleştiriyoruz. Geçen yıl da düzenli yatırımlarımıza devam ettik. Tekstilde, Polimer Geri Dönüşüm Tesisi ile Avrupa ve Türkiye'de bir ilki gerçekleştirerek daha sürdürülebilir bir gelecek için pet şişe atıklarını polyester olan ham maddesine dönüştürüp tekrardan işlemek için çalışmalara başladık. Vestel'de düzenli yatırımlarımız bu süreçte devam etti. Manisa Gördes'teki Meta Nikel şirketimizdeki planlı yatırımlarımızı da sürdürdük. Yenilebilir enerji, elektrikli otomobiller için şarj istasyonu ağı yatırımlarımızı genişlettik. Elektrikli araçların ülkemizde yaygınlaştırmak ve karbon salımı azaltılmasına katkı sağlamak üzere 81 ili elektrikli araç şarj istasyon ağıyla donatıyoruz.
-Enerjide geçmişte daha çok dağıtım alanında yatırım gerçekleştirdiniz. Enerji alanındaki stratejiniz ne olacak?
Zorlu: 2020 sonu itibarıyla toplam 991 MW kurulu güce sahip olan Zorlu Enerji'nin Türkiye'deki kurulu gücünün yüzde 87'si, üretimimizin ise yüzde 100'ü yenilenebilir enerji kaynaklarına dayanıyor. Portföyümüzün; jeotermal enerjideki kurulu gücü 305 MW, rüzgar enerjisindeki kurulu gücü 191 MW, güneş enerjisindeki kurulu gücü 1,5 MW ve hidroelektrik enerjideki kurulu gücü ise 119 MW. Yenilenebilir kaynaklara dayalı bir enerji ekosistemi için yaptığımız yatırımlarımızı daha da ileriye taşımayı hedefliyoruz.
Geçen yıl Afyonkarahisar, Bilecik, Eskişehir, Kütahya ve Uşak illerindeki elektrik dağıtım ve Gaziantep, Kilis illeri ile Trakya bölgesindeki doğal gaz dağıtım alanlarında yaklaşık 2,8 milyon müşteriye hizmet verdik. Bu illerde mevcut altyapının iyileştirilmesi, genişletilmesi ve müşterilere sunulan hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik olarak toplam 818 milyon lira tutarında yatırım harcaması gerçekleştirdik. Bu alandaki yatırımlarımıza da devam edeceğiz.
-Zorlu Enerji'nin yeni nesil enerji şirketi ZES ve batarya üretimine yönelik yeni yatırımlarınız olacak mı?
Zorlu: Bildiğiniz üzere iklim krizi artık hepimiz için önemli bir gerçek. Bizim çocukluğumuzdaki karlar, kışlar, baharlar artık hiç kalmadı. Gerçekten üzülüyorum. Buna hep birlikte dur demeliyiz. Biz bu yüzden yenilenebilir enerjiye yatırım yapıyoruz. Ancak bu da yeterli değil. Havayı en çok kirleten, karbon salımı yapanlar, yollarda gördüğümüz otomobiller. Bunun da önüne geçmek gerekiyor. Biz bu sebeple tamamen elektrikli ve otonom araçlar üretecek TOGG'un ortaklarından biri olduk. Yine bu düşünceyle elektrikli araçlar için şarj istasyonlarına ZES şirketimizle yatırım yapıyoruz. ZES'in 81 ilimize yayılmış, bini aşkın istasyon sayesinde Türkiye'nin bir ucundan bir ucuna elektrikli otomobillerle seyahat edebiliyorsunuz. Bu alanda grup şirketlerimiz Vestel ve Zorlu Enerji arasında güzel bir sinerji var. Örneğin hem AC hem DC şarj cihazlarını artık Vestel aracılığıyla Türkiye'de üretebiliyoruz. Elektrikli araç şarj pazarında yurt dışında da büyümeyi hedefliyoruz.
-Vestel Beyaz Eşya için 160 milyon euroluk yeni yatırım programı açıkladınız. Detayları anlatabilir misiniz?
Zorlu: Yurt içi ve yurt dışı pazarlarda önümüzdeki dönemde iş hacmimizde beklenen büyümeyi karşılamak için toplam 160 milyon euro büyüklüğündeki bu yatırımı yapmaya karar verdik. Bu yatırım, ana ürün gruplarını kapsayacak ve üç yıl içinde kademeli olarak devreye alınacak. Bu yatırımlarla Vestel Beyaz Eşya'nın üretim kapasitesinin 2023 sonuna kadar yüzde 52 oranında artırılmasını planlıyoruz.
-Zorlu Tekstil Grubu'nun bu yıl hayata geçireceği projelerin büyük bir kısmı sürdürülebilirlik odaklı. Zorlu Holding'in sürdürülebilirlik faaliyetlerinden bahseder misiniz?
Zorlu: 'Akıllı Hayat 2030' sürdürülebilirlik stratejimiz doğrultusunda ham maddeden proses yönetimine, üretimden nihai ürüne kadar tüm iş süreçlerini sürdürülebilirlikle şekillendiriyoruz. Yenilenebilir enerji yatırımları, elektrikli araç şarj istasyonları, akıllı elektronik, beyaz eşya ve tekstil ürünleri hep bu anlayışın bir yansıması. Örneğin tekstilde fabrikalarımız STeP, "Sustainable Textile
Production" (Sürdürülebilir Tekstil Üretimi) sertifikasıyla 'Made in Green' etiketiyle üretim yapıyor. Dünya perakende devleri sürdürülebilirlik kriterlerini karşıladığımız için bizi inovatif iş ortağı olarak tercih ediyor. Tekstilde ciromuzun yüzde 20'si sürdürülebilir ve akıllı tekstil kategorisinden geliyor. Bunu 2025'e kadar yüzde 50'ye çıkarmayı hedefliyoruz. Vestel dünyanın en az su ve elektrik tüketen akıllı ürünleriyle bu konuda sadece Türkiye'de değil dünyada da öncü işlere imza atıyor. Enerjide Türkiye'de tamamen yenilebilir enerjiye yatırım yapıyoruz. Bakın yakında AB'de Avrupa Yeşil Mutabakatı gelecek ve sürdürülebilirlik koşullarını karşılamayan hiçbir ürünü, ülke olarak oralara ihraç edemeyeceğiz. Buna hazırlık yapmalıyız. Bu da öyle işin bir kısmında olmaz, hepsini buna göre A'dan Z'ye değiştirmek zorundayız. O yüzden biz Zorlu Grubu olarak, hem şirket içinde hem de bizimle çalışan tedarikçileri de bu sürece dahil ederek sürdürülebilirliği bir iş yapış biçimi haline getiriyoruz. Eğer ülke olarak sürdürülebilirlik odaklı bu dönüşümü genele yayabilirsek AB pazarında Çin başta olmak üzere birçok rakibimizin önüne geçebiliriz.
-Yatırımlar açısından 2021 nasıl olacak? Bu yıla ilişkin Holding için ciro ve büyüme hedefiniz nedir? İhracata yönelik beklentiniz nedir?
Zorlu: Yatırımlara 2021'de de devam edeceğiz. Her yıl Türkiye'nin büyüme rakamının 10 puan üzerinde bir büyüme hedefledik. Bu yıl da bu doğrultuda ilerliyoruz. İhracat yine bizim en büyük gücümüz olacak. İhracatta, Vestel ve tekstil yine sürükleyici gruplarımız olacak.
"Öncelikle dürüstlüğe, çalışkanlığa ve sözün zamanında yerine getirilmesine çok önem veririm. Benim için dakiklik kıymetli, o yüzden iş hayatında da bunu beklerim. Karakter olarak çok titiz bir insanım. Herhangi bir şeyi aksak ya da eksik gördüğüm zaman dayanamam, o mutlaka düzeltilmeli."
"Hayatta ne hayal ettiysem çoğunu gerçekleştirdim. Bunun için çok çalıştım. İyi ki yaptım dediğim şeylerin başında Vestel'i satın almamızı söyleyebilirim. Çünkü Vestel bize önemli bir basamak atlattı. Bir dünya şirketi olmaya giden kapıyı bize açtı. Dünya teknoloji ile dönüşürken biz de bunun bir parçası olduk. Bu açıdan Vestel, Zorlu Grubu tarihi içerisinde 'iyi ki' dediğim en önemli iş olmuştur bugüne kadar... Tekstilden iyi ki çıkmamışım da diyebilirim. Vestel ile tekstil bizim ihracatımızın sürükleyici gücü olan iki ana sektörümüz bugün."
GEÇMİŞTEN BUGÜNE
Ahmet Zorlu geçmişe kıyasla bugünkü imkanlarla girişimcilerin önündeki engellerin ve onları kısıtlayan sınırların kalktığını artık dünyanın her yerinde iş yapabilme fırsatlarının olduğunu anlatıyor. Zorlu'ya göre bugünün en büyük zorluğu dünya ile rekabet etme zorunluluğu... "Eskiden Türkiye'de eğer çok çalışır ve hızlıca yenilik yaparsanız çok hızlı ilerleyebilirdiniz" diyor ve ekliyor: "Fakat bugün ne kadar iyi bir iş yaparsanız yapın onu yurt dışına ihraç edemiyorsanız uzun soluklu olmuyor. O yüzden biz bugün ne yaparsak yapalım öncelikle bunu yurt dışına satabilir miyiz diye bakıyoruz."
"HAYAL KURMAYI SEVERİM AMA HİÇBİR ZAMAN HAYALCİ OLMADIM"
O yüzden yeni bir işe girdiğimiz zaman bizi tanımayanlar; "Bu delilik!" derler genelde. Oysa tüm o işler bizim çok önceden kurduğumuz hayallerin bir sonucuydu. Ben bir işi tamamlamadan rahat uyku uyumam. Ne zaman o iş tamamlanır, ben de o zaman rahatlarım. Sözün özü; ben hiç kolay para görmedim. Çok hayal kurdum, çok çalıştım ve hala da çalışmaya devam ediyorum."
"İlk büyük dersimi çocuk yaşta Trabzon'da açtığımız dükkanda aldım. İşlerin çok iyi gitmesine rağmen yıl sonunda 10 bin lira zarar etmiştik. Beni bir korku almıştı, babama ne cevap verecektim. O gün orada her şeyi bırakıp geri dönebilirdim ama yapmadım. "