ABD'nin 'ekonomi' korkusu

Levent Gürses / INBUSINESS

ABD'de enflasyon yeniden korkulu rüya oluyor. Ekonominin canlanmasıyla enflasyonun yükselişe geçeceğine ilişkin beklentiler tahvil faizlerinin yükselişine, borsalarda satış dalgasına neden oldu. JP Morgan Chase'in CEO'su JamIe DImon ABD'nin 2022'ye kadar 'çete avcısı' (gangbuster) ekonomisine sahip olabileceğini söylüyor ve önemli soruyu soruyor: Bu her şeyi aşırı mı ısıtıyor?

ABD'de enflasyon yıllar sonra sorun olmaya başladı. Enflasyonun yükselişe geçeceğine ilişkin beklentiler, uzun vadeli tahvil faizlerinin yükselmesine neden oluyor. Bir yandan dolar da değer kazanıyor. Bunlar da başta zirve üzerine zirve yapan ve korkulu rüyalar gören Wall Street olmak üzere küresel borsalarda tedirginliğe neden oluyor.

Jamie Dimon, Ray Dalio, Bill Gross gibi finans dünyasının önemli isimleri enflasyon ve dolayısıyla yüksek tahvil faizi uyarısında bulunuyor. Çünkü kilitlenme sonrası ekonomik büyüme döneminde enflasyonun canlanması yatırım dünyasında hemen hemen her şeyi değiştirebilir. Hisse senetlerinden gayrimenkule ve faiz oranlarına kadar yatırım ekonomisi tamamıyla tersine dönebilir.

Kuşkusuz 'faiz yükselirken hisse senetleri geriler' kuralıyla Wall Street'te tedirginlik başladı. Tahvil faizlerinin atak yaptığı günlerde Dow Jones, şubat sonunda yüzde 3,2, mart başında yüzde 1,9 geriledi. Ancak, 1,9 trilyon dolarlık harcama paketinin kabul edilmesi ve ABD ekonomisinin canlanacağına ilişkin beklentiler genel olarak Dow Jones'un yeni rekorlarla yükselişini sağladı ve endeks 25 Şubat'tan 19 Mart'a olan bu 'gerilimli dönemde' yüzde 2,1 yükseldi.

FED PİYASAYI RAHATLATTI

ABD Merkez Bankası (Fed) ise, politika kararı ve görünümü ile tahvil piyasasında patlamanın şimdilik önüne geçti ancak ekonomik büyüme toparlanıp enflasyon arttıkça, tahvil faizinin ne kadar kontrol altında kalacağına dair sorular var.

Peki, ne oluyor? ABD'de tahvil faizleri neden yükseliyor? Tahvil faizinin yükselmesi o tahvili elinde tutanların satış yapması demek. Satışların artmasının nedeni ise: ABD'de enflasyonun artacağı beklentisi… Enflasyonun arttığı ortamda, vadesi dolan tahvillerin ödemesinin eriyeceğini düşünen yatırımcı piyasadan çekiliyor. Enflasyon beklentisi arttıkça, tahvillere daha az talep oluyor, fiyatları düşüyor ve faizleri yükselişe geçiyor.

Bu nedenle enflasyon beklentisi artınca, tahviller daha az talep ediliyor, fiyatları düşüyor, faiz getirisini yukarı çekiyor. Faiz getirisinin yükselmesinin bir başka nedeni de; ekonominin güçleneceği yolundaki beklentiler. ABD'de 10 yıllık tahvillerin faizleri, Covid-19 krizinde Fed'in faiz indirimi ve geçen yılki görülmemiş durgunluk nedeniyle geçen ağustos ayında yüzde 0,51'e kadar düştü. ABD 10 yıllık tahvil faizleri iki yıl önce yüzde 2,60, 20 yıl önce ise yüzde 5 seviyelerindeydi.

Varlık yönetimi şirketi BMO Wealth Management'ın Baş Yatırım Stratejisti Yung-Yu Ma, piyasalardaki endişenin 10 yıllık tahvil faizlerinin yüzde 1,5'in üzerine çıkmış olmasından değil, bunun birkaç hafta içerisinde bu seviyeye gelmiş olmasından kaynaklandığını söylüyor. NatAlliance Securities sabit gelir başkanı Andrew Brenner ise gösterge 10 yıllık tahviller için bir sonraki büyük adımın yüzde 2 olacağını vurguluyor.

TALEP ENFLASYONU KAÇINILMAZ GİBİ

Özetleyecek olursak; ABD ekonomisinde şöyle bir durum var: Ülkede aşılama çok hızlı ve iyi gidiyor, vaka ve hastaneye sevk edilen hasta sayısı geriliyor, ekonominin beklenenden daha hızlı canlanacağına ilişkin veriler artıyor. Örneğin geçen nisan ayında yüzde 14,8 ile zirve yapan işsizlik oranı şubatta yüzde 6,3'e düştü. Bu gelişmeler tüketicileri çok hızlı bir harcama eğilimine sokarak, aylardır ertelenen talebi şaha kaldırabilir. Bu ise talep enflasyonu demek…

İşte piyasalar bundan endişe ediyor. Canlanma ve enflasyonun Fed'in yeniden faiz artışına başlamasına ve varlık alım programını durdurmasına neden olmasından korkuluyor. Fed'in varlık alımlarına son vermesi piyasalara ultra-ucuz para akışının kesilmesi anlamına geliyor.

Fed, ABD ekonomisi yeniden açılıp canlanma başladığında, arz sıkıntıları fiyatlar üzerinde yukarı doğru bir baskı bekliyor, ancak bu konuda "Bu tek seferlik fiyat artışlarının enflasyon üzerinde yalnızca geçici etkileri olması muhtemeldir" diyor. Beklenti, enflasyonun 2023 sonuna kadar tekrar yükselmeden önce önümüzdeki yıl yüzde 2'ye düşeceği yönünde.

YATIRIM EĞRİSİ 5,5 YILIN EN YÜKSEĞİNDE

Sadece 10 yıllık tahvillerin faizi değil, son 5,5 yılın en yükseğine çıkan yatırım eğrisi de önemli bir gösterge… Getiri eğrisinin en yaygın ölçüsü olan iki ve 10 yıllık tahviller arasındaki fark 160,2 baz puana kadar genişledi.

Yatırım eğrisinin yükselmesi ekonominin canlanması ancak diğer yandan uzun vadede faizlerin (enflasyonun) yükseleceği beklentisini yansıtıyor. Ayrıca, şirketler ve tüketiciler için borçlanma maliyetinin artması anlamına geliyor.

JPMorgan Chase'in CEO'su Jamie Dimon, enflasyon tehdidini yakından izleyenler arasında. "Bu yılın geri kalanında ve 2022'ye kadar kolayca bir çete avcısı
(gangbuster economy-enerjik ve güçlü büyüyen, canlı ekonomi anlamında) ekonomisine sahip olma şansınız çok yüksek ve soru şu: Bu her şeyi aşırı mı ısıtıyor?" diye konuşuyor. Dimon, 1,9 trilyon dolarlık canlanma paketine ek olarak salgın sırasında biriken bir trilyon dolarlık birikimin harcanmadığını söylüyor.

Dünyanın en büyük hedge-fon şirketi Bridgewater Associates'in kurucusu, Ray Dalio, tahvil hayranı olmadığını söylüyor. Dalio, tahvillerin 'gülünç derecede düşük getirilerine' dikkat çekerken, yatırımcılara çeşitlendirilmiş bir portföy öneriyor.

'TAHVİL YATIRIMI APTALCA'

Ray Dalio, "Tahvillere ve çoğu finansal varlığa yatırım yapmanın ekonomisi aptallık haline hale geldi. Enflasyondan daha az getiri sağlamak yerine neden enflasyona eşit veya daha iyi olacak şeyler satın almıyoruz?" diye konuşuyor. Şimdinin emeklisi ve bir zamanların ünlü tahvil kralı Bill Gross da, Hazine tahvillerinde satıcı olduğunu, Reddit'teki forumlara bakıp günlük işlem yaptığını ve petrol ve benzeri enerji yatırımlarına ağırlık verdiğini söylüyor. Bir zamanlar dünyanın en büyük tahvil fonu olan Pasific Investments'ın ortağı olan Gross, "Halen yüzde 2'nin altında olan enflasyon gelecek birkaç ay içinde bu seviyede olmayacak. Altı ile 12 ay arasındaki yakın gelecekte yüzde 3-4 olabilir" diyor.

FED SÜRpriz yapabilir BlackRock'un küresel sabit gelir baş yatırım sorumlusu Rick Rieder ise, Fed'in varlık alımlarını beklediğinden daha kısa sürede azaltabileceğini belirterek, "Belki de yıl sonundan önce… Bu da bize planın Haziran toplantısından önce iletilebileceği anlamına geliyor" diyor.

BNP Paribas'ın kıdemli ABD ekonomisti Daniel Ahn, Fed'in yeni bir 'taper tantrum' endişesini şimdilik yatıştırdığını ve zaman kazandığını söylüyor. 2013'te o zamanki Fed Başkanı Ben Bernanke'nin varlık alım hızında bir yavaşlama adımı atabileceklerini söylemesinden sonra tahvil getirilerinin çarpıcı bir şekilde artmasına 'taper tantrum' deniliyor.