FİNANSTA YEŞİL SEFERBERLİK...

Ayfer Arslan / INBUSINESS

Küresel ısınma ve hızlı nüfus artışına rağmen azalan doğal kaynaklar nedeniyle gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmanın yolu sürdürülebilir büyümeden geçiyor. Bu artık politikacılardan sivil toplum kuruluşlarına, iş insanlarından sade vatandaşa kadar herkesin hem fikir olduğu bir konu. Ve tartışmaya açık değil... Çevreci söylemler artık bir slogan veya kurumsal sosyal sorumluluk projesi olmanın ötesinde şirketlerin üretim ve büyüme stratejilerine de dahil olmuş durumda.

Üstelik bu konuda verilen uluslararası taahhütleri de dikkate alırsak gelecek dönemde topyekün yeşil dönüşüm kaçınılmaz görünüyor. Zira AB Komisyonu'nun Yeşil Mutabakat (Europen Green Deal) kararına göre, karbon salınımı 2030'a kadar yüzde 50, 2050'ye kadar sıfıra indirilecek. Dolayısıyla; üretim süreçlerinde çevresel etkileri göz ardı eden, yenilebilir enerji kaynaklarını kullanmayan ve karbon ayak izini azaltmayan sanayicilerin ayakta kalma şansı zor görünüyor. Çünkü Yeşil Mutabakat'a uymayan şirketlerin ürünlerine AB kapısı ya tamamen kapanacak ya da Sınırda Karbon Düzenlemesi (SKD) adı altında yüksek oranlarda vergiler uygulanacak.

2,5 TRİLYON DOLARLIK FİNANS AÇIĞI

Türkiye de geçen ay sera gazı salınımının önüne geçilmesini hedefleyen Paris İklim Anlaşması'nı imzalayarak bu konudaki kararlılığını bir kez daha gösterdi. Ticaret Bakanlığı yayınladığı Eylem Planı ile yeşil dönüşümün yol haritasını çıkarırken, BDDK ve SPK gibi düzenleyici kuruluşlar da yeşil finansmanın alt yapısına yönelik hazırlıklarını sürdürüyor. Çünkü BM verilerine göre Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'na ulaşabilmek için yıllık 5-7 trilyon dolar yatırım yapılması gerekiyor. Bu da Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin her yıl en az 2,5 trilyon dolar finansmana ihtiyacı olduğunu gösteriyor. Bu açığın karşılanmasında ise finans sektörüne önemli görevler düşüyor. Bankalar, uluslararası finans kuruluşları ile geliştirdiği iş birlikleri sayesinde sürdürülebilir ve yeşil ekonomiye ayrı- lan fonların kullandırılmasında kilit rol oynayacak.

Türk bankacılık sektörü böyle bir tabloyla yeşil dönüşüm sürecinde yol alıyor. Bankalar ürün ve hizmetleri ile bu süreçte aktif rol alacak. Konunun bankalar açısından çok yeni olmadığını söyleyebiliriz. Uzun zamandır iş modellerini sürdürülebilir ve sorumlu bankacılık temelleri üzerine inşa eden sektör, yeşil finansman olarak adlandırabileceğimiz fonlamadan yatırıma kadar ürün ve hizmetlerini buna göre şekillendiriyor. Son yıllarda sektörde çevre dostu uygulamalar artarken, sürdürülebilir finans yoluyla yurt dışından elde edilen kaynaklar çevre ve çeşitli sosyal kriterlere uygun projelere aktarılıyor. 2016'da TSKB ülkemizdeki ilk yeşil tahvil ihracını gerçekleştirirken, son yıllarda iklimle ilgili risklere karşı farkındalığın artmasıyla birlikte çevreci ve sürdürülebilir finansman araçlarının işlem hacmi ise giderek büyüyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Finansal İstikrar Raporu'na göre, salgının başladığı dönemden bu yana Türk bankacılık sektörü, toplamda 1,8 milyar dolarlık, ortalama beş yıl vadeli sürdürülebilir ve çevreci tahvil ihraç etti. Bankalar tarafından ihraç edilen çevreci ve sürdürülebilir tahvilin 2016'dan bu yana ulaştığı toplam büyüklük ise 2,7 milyar dolara yükseldi. Ancak sürdürülebilir büyüme ve bu kapsamda planlanan yeşil dönüşüm için gidilecek daha çok yol var...

SORUMLULUKLAR ARTACAK

Ticaret Bakanlığı'nın 16 Temmuz 2021 tarihinde yayınladığı Yeşil Mutabakat Eylem Planı'na göre gelecek dönemde bankalara düşen sorumluluklar daha da artacak. Eylem planı ile ülkemizde yeşil finansmanın gelişimini sağlayacak ekosistemin geliştirilmesi hedefleniyor. Buna göre Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca uluslararası sermaye piyasalarında gerçekleştirilmesi olası bir yeşil veya sürdürülebilir tahvil ihracı kapsamında Sürdürülebilir Tahvil Çerçeve Dokümanı çıkarılacak. Çalışmalar kapsamında bir de Yeşil Tahvil Rehberi ve Yeşil Sukuk Rehberi hazırlanacak. Bu rehberlerin yıl sonuna kadar tamamlanması hedeflenirken, Yeşil Sukuk alanında da çalışma raporları gündemde. Ayrıca Türk bankacılık sektöründe sürdürülebilir finans uygulamalarının geliştirilip yaygınlaştırılmasına yönelik yol haritasını içeren Türk Bankacılık Sektörü Sürdürülebilir Stratejisi hazırlanarak kamuoyuyla paylaşılacak.

Bütün bu gelişmelerin yanı sıra geçtiğimiz haftalarda ülkemizde çok önemli gelişmeler de yaşandı. İlk olarak Paris İklim Anlaşması'na imza attık. Daha sonra Bir- leşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı'nda (COP26) Türkiye'nin içinde bulunduğu 100'den fazla dünya lideri, 2030'a kadar metan emisyonlarını yüzde 30 oranında azaltmak için ABD ve Avrupa Birliği (AB) liderliğindeki Küresel Metan Taahhüdü'nü imzaladı. Bu konferansta verilen taahhütleri Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınma yolculuğu açısından oldukça önemseyen Garanti BBVA Genel Müdür Yardımcısı Ebru Dildar Edin, bu yolculuğun en büyük paydaşının ise küresel finansmanın üçte ikisini sağlayan bankalar olacağı görüşünde.

2025'DE 53 TRİLYON DOLARA ULAŞACAK

Bankaların sağlayacağı finansman ile sürdürülebilir borç- lanma piyasasının daha aktif hale geleceğine inanan Edin, doğal yaşama, çevreye ve iklime yarar sağlayan projeler için kaynak yaratan yeşil tahvilleri bu açıdan çok önemsiyor. Dünyadaki küresel borçlanma piyasasının 3 trilyon dolara yaklaştığını tahmin eden Edin, ülkemizde ise sürdürülebilir finans piyasasının 6,5 milyar doların üzerine çıktığını belirtiyor.

Beklentiler bu piyasaya olan ilginin artacağı yönünde. 2030'a kadar sıfır karbon salınımını hedefleyen HSBC Türkiye CEO'su Selim Kervancı'ya göre, düny genelinde sürdürülebilirlik temalı ürünler hem yatırımcılar hem de ihraççıların ilgi odağında. Hatta bu konudaki duyarlılık o kadar yüksek ki, yatırımcılar daha yaşanabilir bir dünya için sürdürülebilirlik temalı borçlanma araçlarından diğerlerine oranla daha az getiri sağlamaya bile razı. Tabii bu da ihraççı şirketler açısından daha uygun finansmana erişim anlamına geliyor. Global sürdürülebilirlik temalı ihraçların kümülatif büyüklüğünün son yedi yılda 25 kat arttığını belirten Kervancı, özellikle bu yıl sürdürülebilirlik temalı borçlanma araçlarının hem finans hem reel sektör ihraçlarında önemli bir yükseliş gözlendiğine işaret ederek şunları ekliyor: "Tabii ki ülkemizin global ihraçlar içindeki payı henüz görece düşük. Ama bu yöndeki ihraçlar için büyük bir iştah olduğunu görüyoruz. Ülkemizin sürdürülebilirlik temalı ürünlerin ihracında çok büyük bir potansiyeli var."

TSKB Genel Müdür Yardımcısı Meral Murathan ise son iki yılda ESG (Çevresel, sosyal ve yönetişim kriterleri) yatırımcılarının gerek tahvil ihraçlarına gerekse hisse tarafına ilgisinde artış gözlendiğini söylüyor. 2022'de bu alandaki hareketliliğin daha da artacağını söyleyen Murathan, gelecek öngörülerini Bloomberg verileri ile de destekliyor. Buna göre 2021 yıl sonu itibarıyla ESG varlıklarının toplamının 38 trilyon dolara, 2025 itibarıyla ise 53 trilyon dolara ulaşarak dünyada yönetilen tüm varlıkların üçte birini aşacağı tahmin ediliyor.

KONUT VE TAŞIT KREDİLERİ DE YEŞİLLENDİ!

Tabii ki yeşil finansman sadece yeşil tahvil, yeşil sukuk veya sürdürülebilirlik temalı sendikasyon kredilerinden ibaret değil. Büyük işletmeler ve KOBİ'lere sağlanan finansman desteğinin yanı sıra bireysel kredilerin de yeşil boyutundan söz etmek mümkün. 2019'da BM Küresel İlkeler Sözleşmesi'ni imzalayan Vakıfbank, finanse ettiği projelerde, sorumlu ve yeşil finansman yaklaşımını benimsiyor. Geçen yılın sonunda Fransız Kalkınma Ajansı'ndan Türk bankacılık sektöründeki en büyük tutarlı yeşil konut projesi desteğini sağlayan banka, 200 milyon euro tutarındaki kaynağı, Yeşil Konut Kredisi ile A ve B enerji seviyeli inşaatların yapımını teşvik etti. Yine kısa süre önce hizmete sundukları Doğa Dostu Taşıt Kredisi ile de benzinli, dizel veya LPG'li araçlara kıyasla karbon salımı çok daha az olan elektrikli ve hibrit araçların alımına yönelik ihtiyaç duyulan finansal desteği sağlamayı amaçlıyor. Vakıfbank gelecek dönemde sürdürülebilir ürün çeşitlerini daha da artırmayı hedefliyor.

Yeşil tahvil, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği kredileri, kadın girişimci ve tarım kredileri gibi pek çok ürün ve hizmeti ile sürdürülebilir kalkınma sorunlarına finansal çözümler sunan Yapı Kredi Bankası da Doğa Tostu Taşıt Kredisi ile elektrikli ve hibrit araçların finansmanına özel cazip faiz oranları sunuyor. Ayrıca tahsis ücretinde de yüzde 50 indirim uygulanıyor.

DOĞA TEMALILAR REVAÇTA

Türk bankacılık sektöründe fonlamadaki ürün çeşitliliği, yatırıma da yansımış durumda. Doğayı, yaşadığımız dünyayı güzelleştirecek sürdürülebilir yatırım ürünlerine büyük bir ihtiyaç olduğunu belirten Akbank Yatırımcı İlişkileri ve Sürdürülebilirlik Bölüm Başkanı Ebru Güvenir, 2020'de Ak Portföy Sağlık Sektörü Yabancı Hisse Senedi Fonu ve Ak Portföy Alternatif Enerji Yabancı Hisse Senedi Fonu ile bu alana giriş yaptıklarını hatırlatıyor. Türkiye'nin alternatif enerji dönüşümüne yatırım yapan ilk fonu olan Ak Portföy Alternatif Enerji Fonu'nun da global 20 şirkete eşit ağırlıklı yatırım yapma imkanı sunduğunu söyleyen Güvenir, "Yılın başında 60 milyon lira bakiyeye sahip fonumuz, dört kattan fazla büyüyerek 279 milyon lira büyüklüğe ulaştı.

SÜRDÜRÜLEBİLİR ATILIM

Türkiye'de yeşil dönüşüm konusunda bakanlıklardan düzenleyici otoritelere kadar adeta bir seferberlik söz konusu. Yapılan hazırlıklardan bazılarını şu şekilde sıralamak mümkün:

-Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Borsa İstanbul, enerji verimliliği ve sürdürülebilirliğe yönelik düzenlemeleri devreye aldı.

-BDDK, Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik kapsamında enerji performansı yüksek konutlar için kredi tutarının teminat olarak alınan konutun değerine oranını daha yüksek belirleyerek konutlarda enerji verimliliğini teşvik etti.

-SPK, Kurumsal Yönetim Tebliği'nde yaptığı değişiklikle halka açık ortaklıkların "Sürdürülebilirlik İlkeleri Uyum Çerçevesi"ne uyup uymadıklarının raporlanmasını zorunlu tuttu.

-Borsa İstanbul, BIST Sürdürülebilirlik Endeksi ile sorumlu yatırımcılara sürdürülebilir yatırım seçenekleri sundu.

-Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı ile yeşil dönüşüme yönelik finansman ihtiyacı doğrultusunda ulusal finansman sistemiyle ilgili adımlar belirlenecek.

-Yeşil dönüşümü teşvik amacıyla Avrupa Birliği'nde (AB) sağlanan teşvik unsurları da dikkate alınarak ulusal teşvik sistemi gözden geçirilecek, ihtiyaçlar belirlenecek.

-Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Sürdürülebilirlik Çalışma Komitesi kurdu. Bu komite, BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve ülkemizin 11. Kalkınma Planı (2019-2023) kapsamında; iklim ve çevre değişikliğinden kaynaklanan risklerin ve fırsatların daha iyi yönetilebilmesi, düşük karbonlu üretim ve yatırıma geçişin desteklenmesi ile sürdürülebilir büyümeye katkı sağlanması amacıyla yeşil finansman konularında tavsiye kararları alacak.

PROJELERE BÜYÜK DESTEK
Gamze Yalçın - İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı

Yenilenebilir enerji projelerine ağırlık veriyoruz. 2021'in üçüncü çeyreğinde yenilenebilir enerji projelerinin enerji üretimi projeleri portföyü içindeki payı yüzde 70 seviyesinde. 2020 yıl sonu itibarıyla kömür ve doğalgazı yakıt olarak kullanarak elektrik üretimi gerçekleştirmek üzere yeni kurulacak olan termik santral yatırımlarını finanse edilmeyen faaliyetler listemize ekledik.

Farklı kredi ürünlerimiz ile müşterilerimizin yeşil dönüşümüne katkıda bulunuyoruz. İş'te Güneş Kredisi ile çatı, cephe ve arazi tipi lisanssız güneş enerjisi santrali yatırımlarına finansman sağlarken, Çevreci İşyeri Kredisi ile enerji verimliliği yüksek binalardan işyeri alımına yönelik destek sunuyoruz. Elektrikli ve hibrit araçların uygun koşullarla finansmanının sağlandığı Çevreci Taşıt Kredisi ve kurulu gücü 5 MW ve altındaki güneş, rüzgar ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretimine yönelik Lisanssız Elektrik Üretim Kredisi gibi ürün ve hizmetlerimize Denizleri Koruyalım Kredisi'ni ekledik.

Tarım alanında sadece tarımsal üretimi değil tarımın teknoloji ile birleştiği yerde dönüşümü finanse ediyoruz. Vodafone Business ile hayata geçirdiğimiz Dijital Tarım Çözümü, tarımsal gübre, ilaç, su gibi girdilerin kullanımının azaltılmasını amaçlıyor. Ayrıca, İmece-Mobil uygulaması ile çiftçilerimizin finansal ve dijital anlamda okuryazarlığını artırırken, sunulan hizmetler sayesinde ilaç, gübre, sulama gibi tarımsal girdi kullanımlarında yüzde 40'lara varan oranlarda maliyet tasarrufu ve yüzde 30'lara yakın oranlarda verimlilik artışı sağlıyoruz.

YEŞİL DÖNÜŞÜME 51 MİLYAR TL

Ebru Dildar Edin Garanti BBVA Genel Müdür Yardımcısı

Garanti BBVA olarak 15 yıl önce başladığımız sürdürülebilir finans yolculuğunda edindiğimiz tecrübeler ve güçlü ekibimiz sayesinde tüm ürün ve hizmetlerimizi odaklarımız çerçevesinde gözden geçirerek sağlam bir stratejiyle ilerliyoruz. Bu alandaki ürün ve hizmetlerimizin sayısını 43'ün üzerine çıkardık. Türkiye'de ilk kez uygulanan Yeşil Kredi, Cinsiyet Eşitliği Kredi yapıları, bireysel müşterilere yönelik Çatı GES kredilerimiz, hibrit/elektrikli araç alımlarını desteklediğimiz çevreci taşıt kredisi ve enerji verimliliği yüksek binaları desteklemek için Türkiye'nin ilk yeşil konut kredisi uygulaması olan Yeşil Mortgage bunların en önemli örneklerini oluşturuyor.

Sürdürülebilir kalkınmaya sağladığımız 51 milyar lirayı aşan yatırım tutarıyla hem dünyanın ihtiyacı olan yeşil ve sosyal dönüşümü sağladık hem de sürdürülebilir finans ürünlerinde yarattığımız büyüme ile ülke ekonomimize katkı sağladık. Bugüne kadar gerçekleştirmiş olduğumuz öncü uygulamalar ile yenilenebilir enerji için sağlanan finansman 5,6 milyar doların üzerine çıktı.

Türkiye'de yenilenebilir enerji projelerinin finansmanının öncüleri arasında yer alıyoruz ve yüzde 25'e yakın bir pazar payı ile rüzgar enerjisi projelerine en çok finansman sağlayan kurum olduk. Sürdürülebilir yatırım anlayışı kapsamında, doğa temalı fonlarımız yanı sıra halka arz gibi yenilikçi işlemleri yeşil yapıya döndürmek için de çalışmalar yapıyoruz. Bu kapsamda 2021'de Türkiye'nin ilk yeşil halka arz işlemini gerçekleştirdik. Bunun yanı sıra banka olarak iklim endeksi lansmanını yaptık. Bu yılı sürdürülebilir finans alanında müşterilerimize sağlayacağımız 9 milyar liraya yakın krediyle kapatmayı hedefliyoruz.

BORÇLANMADA YEŞİL FİNANSMANIN PAYI YÜZDE 40'A ULAŞTI
Ebru Güvenir Akbank Yatırımcı İlişkileri ve Sürdürülebilirlik Bölüm Başkanı

Türkiye'de sürdürülebilir finansman konusunda uzun vadeli taahhüt veren ilk mevduat bankasıyız. Son dönemde bu alanda geliştirdiğimiz yenilikçi ürünlerden birisi, Mavi Finansman Ürün Paketi. Sürdürülebilir turizmin geliştirilmesi, deniz turizmi, liman ve denizcilik faaliyetlerinde çevresel ayak izinin azaltılması için geliştirdiğimiz bu paket, Türkiye'de ilk. Yine son dönemde, Çevre Dostu Taşıt kredisi, Yeşil Dış Ticaret Paketi, Çatı Güneş Enerjisi Santrali yatırım kredisi gibi tüm sektörlerde karbon ayak izini azaltmak için ürünlerimizi geliştirdik.

Hedeflerimizi yansıtan pek çok ürün ve projemiz var. 2021'in ilk üç çeyreğinde, toplam 20 milyar lira sürdürülebilir finansman sağladık. Son dört yılda olduğu gibi, inşaat aşamasındaki enerji projelerine ayırdığımız finansmanın yüzde 100'ünü yenilenebilir enerji projeleri için sağlarken, yenilenebilir enerji projelerinin toplam enerji üretim kredisi portföyümüze oranı yüzde 84 gibi yüksek bir orana ulaştı.

2020'nin başından bu yana, Uluslararası Finans Kuruluşları Kredileri, Yeşil Bono, sürdürülebilirlik temalı sendikasyon kredimiz, sürdürülebilir sermaye benzeri tahvil ihracımız ve ESG temalı repo işlemleri ve benzeri farklı borçlanma işlemleriyle sağladığımız sürdürülebilir fonlama 1,7 milyar doların üstüne çıktı. Böylece 2021 yıl sonunda sürdürülebilir finansmana dayalı borçlanma işlemlerimizin toplam borçlanma içindeki payını yüzde 30'a çıkarma hedefimizi üçüncü çeyrek itibariyle yüzde 40'a ulaşarak aşmış olduk. Önümüzdeki dönemde de sürdürülebilirlikle ilintili borçlanma işlemlerimiz daha da artacak.

DÜNYANIN GELECEĞİNE YATIRIM
Selim Kervancı - HSBC Türkiye CEO'su

HSBC Grubu olarak iklim değişikliği ile mücadeleye destek olmak için oluşturduğumuz planımız doğrultusunda 2030'a kadar sıfır karbon salımlı bir organizasyon olacağız. Müşterilerimizin karbonsuz ekonomiye geçiş süreçlerini desteklemek için grup olarak 2030 yılına kadar 750 milyar dolar ile 1 trilyon dolar arasında finansman sağlamayı planlıyoruz. Hepimizin geleceğine dokunan yeni bir fon üzerinde de çalışıyoruz. Yatırımcılar bu fon ile çocuklarının, ailelerinin kısacası dünyanın geleceğine yatırım yapıyor olacak.

EN YÜKSEK NOTU ALDI
Meral Murathan - TSKB Genel Müdür Yardımcısı

Ana ortağımız AlBaraka Bankacılık Grubu (ABG) öncülüğünde, Sürdürülebilir Bankacılık Programı'nı başlattık. 2030 Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını destekliyor, çalışmalarımızı ve sosyal sorumluluk faaliyetlerimizi bu hedefler ışığında gerçekleştiriyoruz. Sürdürülebilirlik faaliyetlerimizi her yıl raporluyor, CDP değerlendirmelerine katılıyoruz. 2020'de CDP kapsamında bankacılık sektörü için en yüksek skorlardan olan A- skorunu aldık. İklim Değişikliği notumuz A- ve Su Güvenliği notumuz B olarak belirlendi.

YEŞİL ÜRÜNLER KOBİ VE BİREYSELE DE YAYILACAK

Ayşegül Akay - ING Türkiye Kurumsal Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı

ING Türkiye olarak kaynaklarımızın önemli bir bölümünde sürdürülebilirliğe odaklanıyoruz. Dış ticaretin finansmanında kullanılmak üzere 2021'de 300 milyon euro tutarında sürdürülebilirlik bağlantılı sendikasyon kredisi anlaşmasına imza attık. Bu işlem bankamızın, fonlanma tarafında sürdürülebilirlik bağlantılı ilk sendikasyon kredisi olma özelliğini taşıyor. Sürdürülebilir finansman özelinde ING Grubu'nun Türkiye'deki müşterilerimiz için yaptığı işlem sayısı 2021'de bir önceki yıla göre 2,5 katından fazla arttı. Buna ek olarak, son iki yılda altı müşterimize Sürdürülebilir Finansman Çerçeve Dokümanı'nın oluşturulmasında danışmanlık hizmeti verdik.

İklim krizinde geldiğimiz nokta itibarıyla sürdürülebilirlik konusunun finans sektöründe daha da önemli bir yere sahip olacağını düşünüyoruz. Paris İklim Anlaşması'nın TBMM tarafından onaylanması ve Avrupa Yeşil Mutabakatı ülkemizde sürdürülebilirlik konusunda hızlı adımların atılması gerekliliğini ortaya koyuyor. Bu iki anlaşma ile birlikte sürdürülebilirlik temalı ürünlerin Türkiye'de oldukça hızlı bir ivme ile artacağını ve KOBİ, bireysel müşteriler dahil olmak üzere tabana yayılacağını öngörüyoruz. Sürdürülebilirlik bağlantılı ürünlerin Türkiye'de büyüme potansiyelinin oldukça yüksek olduğunu düşünüyoruz. Bu kapsamda sürdürülebilirlik alanında öncü uygulamaları olan ING Grubu'nun uluslararası deneyimini ING Türkiye olarak ülkemize aktarmaya ve sürdürülebilir bir dünya hedefinde çalışmaya devam ediyoruz.