25 SORUDA METAVERSE...

Mustafa Orhun Çetin / INBUSINESS

Geçen yılın sonlarına doğru Facebook'un adını Meta olarak değiştirmesiyle birlikte adeta orada olduğunu hiç bilmediğimiz bir barajın kapakları açıldı ve tüm dünya 'metaverse' ile ilgili haberlere boğuldu. Başlarda -ve halihazırda- geldi-geliyor, oldu-olamaz, tartışmaları tüm şiddetiyle devam ederken, 'metaverse'ün ne olduğunu bile anlamakta zorlandık… Hala da tam olarak metaverse'ün tam olarak ne olduğunu ne işe yarayacağı, hayatımızı nasıl değiştireceği gibi soruların cevapları muallakta…

Ancak cevabını bilmesek de, 'sanal arsa yatırımları' yapmaktan geri durmadık elbette… Gerçi bu arsaların ne olacağını bilmiyorduk ama İstanbul'un güzide semtlerinden ya da deniz kıyısı tatil cennetlerinden hayallerimizi süsleyen arsaları kapmaya çalıştık… Peki bitti mi?.. Metaverse sadece arsa alabileceğimiz bir sanal yatırım aracı mı? Elbette hayır… Gelin şu arsa ve yatırım heyacanını biraz kenara bırakalım ve metaverse)ün ne olduğuna, ne işe yaradığına bakalım. Konuyu Türkiye'de bu teknolojik gelişimi anlatabilecek en doğru isimlerden biriyle, Alihan Manas ile inceledik…

YENİ HAYAT BİÇİMİ

Metaverse, öte evren... Bu kavram aslında ilk olarak 1992'de çıkan ve Türkçe'ye Parazit olarak çevrilen Neal Stephenson'un Snow Crash isimli bilim kurgu romanında ortaya atılmıştı. Geleceğin dünyasını konu alan bu bilim kurgu romanı bir süredir tozlu raflar arasında dursa da orada tasvir edilen yeni evren, kripto paraların yükşelişi ile birlikte yeniden gündeme girdi.

Aslında daha çok 'arsa satışları' ile desek yanlış olmaz. Metaverse sadece sanal arsa alım satımının yapıldığı bir yerden ibaret değil. Bütün bu kavramların birleştiği bir hayat biçimi. Tabii ki orada bir arsa alabilir ve bu arsaya bir mağaza ya da bir mahalle inşa edebilirsiniz. Bu konuda özel sektörün yanı sıra kamudan da gelen bazı haberleri duyuyoruz. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü pilot bölge olarak seçtiği Amasya'yı 3B modelleyerek tapu bilgilerini metaverse'e hazır hale getiriyor.

Yeni evrende arsaya yatırım yapanların sayısına baktığımızda da aslında bu girişimin ne kadar isabetli olduğunu söylemek mümkün. Çünkü OVR isimli bir platformda 20 binden fazla parsel alarak o platforma en çok yatırım yapan ülke konumundayız. Arsalar kadar kripto varlıklara olan ilgi de yüksek. Dünya Ekonomik Forumu'nun araştırmasına göre Türkiye kripto para kullanımında 74 ülke içinde yüzde 16 ile 4'üncü sırada yer alıyor.
Tabii ki, metaverse'e perakende markaları da kayıtsız değil. Decentraland (MANA) ve Sandbox (SAND) gibi en bilinen metaverse platformlarında Nike ve Dolce Gabbana gibi markalar çoktan yerlerini aldı bile... Hatta Roblox isimli oyunda İş Bankası da reklam vererek giriş yaptı.

KİLİT NOKTA: NFT

Metaverse'e olan yoğun talep yeni oluşumları da beraberinde getiriyor. Girişimci, iş insanı ve fütürist Alphan Manas tarafından geçen ay kuruluş süreci başlatılan Metaverse Derneği de bunlardan birisi... Türkiye'de metaverse konusunda farkındalık yaratmak amacıyla alanında uzman 25 kişinin katılımıyla kurulan dernek, blok zincir üzerinde uygulama ya da ürün üretmek isteyenlere yol göstermek ve onları yurt dışında iş yapabilecekleri kişilerle bir araya getirmeyi hedefliyor.

Manas'a göre, metaverse'te 'NFT'ler kilit nokta... Sonuçta metaverse evrenlerde 'yaşamamızı" sağlayacak şeyler gerçek hayattan çok da farklı değil. Öncelikle yeni evrende bizleri temsil edecek avatarlara ihtiyacımız var. Onları aynı gerçek hayattaki gibi giydirmek, aksesuarlarla donatmak ve mülk sahibi yapmak gerekiyor. İşte bunların her birine NFT deniyor. Yani değiştirilemez belirteçler.

Örneğin; Roblox adlı oyunda Gucci'nin bir çantasına tam 4 bin 115 dolar değer biçildi. Bu çanta, gerçek hayatta ise 3 bin 400 dolar değerindeydi. Bu örnekteki gibi, Manas da NFT'lerin değerli varlıklar olduğunu söylüyor. Elbette bu servetin güvenliğini sağlamak da önemli. İlerleyen dönemde telif hakları, büyük dizi ve film projeleri NFT olarak korunabilir. Manas, yine yavaş yavaş ismini duymaya başladığımız kuantum bilgisayarların da bu varlıklar karşısında çok güçlü olduğunu ve çalınmasını kolaylaştıracağını belirterek bir uyarıda bulunuyor: "Bu konuda neler yapılabileceğini de düşünmeliyiz."

25 SORUDA BÜTÜN MERAK ETTİKLERİNİZ, METAVERSE ALEMİNİN SIRLARI

1- Nedir bu metaverse?

İnsanların 'tamamen zihinsel' olarak kendilerini hissettikleri, dijital ikizleriyle oyunlaştırılmış internetin içinde oldukları algısal evren denilebilir. Gerçek dünyanın bir kopyası ya da hayali bir evren olabilir. Oyundan eğitime, eğlenceden çalışmaya kadar her şeyin gerçekleştirilebileceği bir yer. Genişletilmiş gerçeklik (XR) ve diğer teknolojilerin (Yapay zeka, blok zincir, insan arayüz) yardımıyla yaşanabilecek deneyimler hayal gücü ile sınırlanabilir. Yani oyun yeni başlıyor...

2- Metaverse'e nasıl girilir?

Metaverse'e girmek için öncelikle bir dijital cüzdan oluşturulmalı.Sonra bunun güvenliğini sağlamalı ve ardından hangi platforma bağ- lanacağına karar verip harekete geçilmeli. Sadece kullanıcı olarak evrende yer alınacaksa metaveri güvenliğini, kripto para cüzdanla- rını güvenli bir şekilde bağlamayı ve kullanmayı, zaman yönetiminin öğrenilmesi yeterli. Ama eğer iş geliştirici rolünde olunacaksa metaveri güvenliği ve depolamanın yanı sıra DAO, NFT, ve Token Ekonomisi, XR uygulamaları, 3D tasarım uygulamaları, Voxel ölçeklendirme, yapay zeka algoritmaları, AR Cloud alt yapısı kullanılmalı.

3- Evren ötesi yatırım için yapmamız gereken ekipmanlar neler?

Sanal oyun ve ev uygulamalarını görmek aynı zamanda deneyimlemek için bir VR (Sanal gözlük) ya da AR/XR (Artırılmış gerçeklik/genişletilmiş gerçeklik gözlüğü) tercih edilebilir. Birçok oyun ve uygulamanın halihazırda desktop/laptop üzerinden erişilebilir versiyonları bulunuyor. İleri seviye basınca duyarlı yürüyüş bandı, giyilebilir birçok mobil AR uygulamaları ve mobil AR bulut uygulamaları da bulunuyor. Ar başlıkları da iki farklı kategoride sunmak mantıklı olacak. Bu kategoriler, akıllı gözlükler ve karma gerçeklik gözlükleri (Hololens, Real, Magic Leap gibi)

4- Diyelim ki bir metaverse evrene geçiş yaptık. Yapabileceklerimizin sınırı var mı?

Ürün geliştiren ve bunu ihraç eden firmalar, uzaktaki müşterileriyle XR teknolojileri sayesinde ürünü 3D inceleme, canlı video+AR ile fabrika, alan gezintisi, müşteriyle birebir dijital ikizleriyle görüşme ve akıllı kontratlarla ticaret yapmayı daha kolay hale getirebilir. Anlayacağınız sınır yok...

5- NFT en sık duyduğumuz kavram. Metaverse için önemi nedir?

NFT konusu çok önemli. Telif haklarının korunmasından büyük sinema ve dizi projelerine kadar NFT'ler önemli birer taşıyıcı haline gelecek. Akıllı sözleşmeler şu an için yeterli güvenliğe sahip olsa da önlerindeki en büyük düşman kuantum bilgisayarlar. Onlar güçlendikçe şu anki kodlamaları çocuk oyuncağı haline gelecek. Nedir bunlar diye soracak olursak, 3D uygulamalar üzerinde geliştirilen ve sergilenen her tasarımın NFT, SNFT, iNFT'ye dönüşeceğini söyleyebiliriz. Metaverse evrenlerde el değiştirecek şeyler de aslında birer NFT.

6- Yatırım fırsatı arayanlar için neler sunuyor?

İnternetin 30 yılda yarattığı fırsatların 100 çarpanı olarak düşünebilirsiniz. Birçok ekonomiste göre metaverse pazarının trilyon dolarlık bir potansiyeli bulunuyor. İşletme açılabilir. Kira geliri elde edilebilir. Büyük firmalar çoktan NFT koleksiyon satışlarına başladı bile. Arsalar da yeni sahiplerini bekliyor. Aslında açık ve net.

7- Arsa almak mantıklı mı?

Öncelikle buraya yatırım yapanları uyarmak lazım. Metaverse'te arsa almak bizim bildiğimiz anlamı taşımıyor. Metaverse'te arazi ve lokasyon temelli 'meta'lar olacak. Şu anda Türkiye'de herkes bir arsa aldığını zannederken bunu hiçe saymamak lazım. Doğru bilgi ile satın aldıkları şeyin bir NFT olduğunu ve NFT'leri mint eden (üreten/basan) şirketlerin başarısına bağlı olarak değerleneceğini söylemek şart.

8- Kimliğimiz ne olacak?

Hepimizi temsil eden avatarlarımız olacak. Saç rengi, göz rengi, boy, kilo gibi bazı fiziksel özellikleri kendimiz seçerek görüntümüzü şekillendireceğiz. Hatta isteyen, istediği süper kahraman kılığında bir avatar oluşturarak hayallerine kavuşabilir. Estetik ihtiyacının olmayacağı bir dünya...

AVATARINIZA İYİ BAKIN

9- Avatarların güvenliğini sağlamalı mıyız?

Aslında avatarlarda birer NFT… Kişisel bilgileri yapay zeka algoritma ve derin öğrenme ile avatara yüklenerek oluşturulmuş bir yapay zeka formu. Bu tip avatarın korunması yine algoritmasında yazılı olan kurallarla olmalı. Sonuçta onlar kişilerin birer dijital temsilcisi. Tabii ki korumalıyız.

10- Peki veri güvenliği nasıl sağlanacak?

Akıllı sözleşmelerin, otonom sistemlerin ve yapay zeka tabanlı sistemlerin bu süreçlerde daha yoğun kullanılacağını öngörüyoruz. Metaveri güvenliği bugün siber uzmanların en çok konuştuğu gündem sorusu ve hala cevap bulabilmiş değil.

11- Hem internet hem donanım anlamında altyapımız buna hazır mı?

Şu anda İstanbul trafiğinde ne kadar hızlı gidilebilirse, var olan paylaşımlı ağlarda, örneğin, ADSL altyapılarında, internetin hızı da benzer olacak. Altyapı henüz hazır değil. Ancak ben bu durumu, yumurta-tavuk paradoksuna benzetiyorum. Hangisi hangisinden geliyor tartışılabilir ama en sonunda yumurta da tavuk da yapması gerekeni yapıyor. Yani zaman içinde altyapı da bu sistemler de birbirine uyum sağlamaya başlayacak.

12- Hazır olmak için neler yapmalı?

Altyapı sorunlarından birisi yüksek hızlı internet erişimi bir diğeri ise VR donanımları. İletişim ile ilgili sadece telekom operatörlerinin hızına güvenmek istemeyen büyük şirketler kendi ağlarını kurmak için çalışmaya başladı bile. SpaceX Starlink, META Aquila, Google önce Loom balonu şimdi de kendi sim kartı ile internetin daha yaygınlaşması için çalışmalarına devam ediyor.

13- Ne kadar zamanımız var ne zaman yaygınlaşır?

Sanayi şirketleri metaverse'e ilk adımlarını AR gözlüklerle eğitim ve uzaktan erişim sağlayacak şekilde başlattı. Keza oyun şirketleri de birçok uygulama içinde. Teknolojiyi sadece tüketici olarak kullanan çoğunluk için çabuk yaygınlaşmasını beklememek lazım. Hem bu teknolojiye yatırım yapacak firmalara hem de aşılması gereken altyapı (İnternet, işlemci gücü vb.) teknolojilerdeki darboğazların alışmasına bağlı. 6G internet hayatımıza girdiğinde, tahmini olarak 2025-2030 arası olacağını düşünüyoruz.

VR CAFELER YOLDA

14- Herkes için erişilebilir olacak mı?

Ekonomik açıdan bakıldığında tabii ki belli bir kesim metaverse ulaşımda sorun yaşamayacak. Teknik olarak evet ulaşılabilirlik konusunda pratikte sorunlar elbette olacak. İnternetin ilk başında gördüğümüz internet kafeler gibi VR cafeler yaygınlaşacak, halihazırda İstanbul'daki birçok AVM'de zaten VR oyun köşeleri olduğunu görebiliyoruz. İş için VR kullanımına, oyun harici kişisel kullanımdan daha önce adapte olacağız. Ekonomik zorlukları aşmak için çeşitli ödül sistemleri veya ücretsiz donanım, ekipman temin ederek fayda sağlayan girişimler olacak.

15- Metaverse'te hangi meslekler ortaya çıkacak?

Bildiğimiz iş yapış biçimlerinden daha kritik olan dönüşümlerin öngöremediğimiz alanlardan geleceğini düşünüyorum. Elbette tahmin skalamızda şu anda mobil ve SaaS için yazılım geliştiren çoğu mühendisin bu alana kayacağını öngörmek mümkün. Keza son kullanıcı odaklı donanım geliştiricilerinin de oldukça rağbet göreceği aşikar. Deneyim tasarımı, oyun içi ve dışı avatar ve dijital ürün tasarımı, tekstil gibi dikeylerde özellikle NFT'lerin yaygınlaşmasına ve güvenliğine bağlı olarak yine gözde iş alanları olacak. Fiziksel sınırlarla test edilmeyen sürrealist mimari tasarımlar yapabilenler için metaverse ideal bir alan olacak. Ayrıca XR, yapay zeka, blockchain uzmanlarını bir araya toplayan ajanslar ortaya çıkacak.

16- Hangi alanlarda daha çok etkisini göreceğiz?

Moda atölyelerinden hukuk bürosuna kadar her alanı etkileyecek. Ayrıca 90'lı yıllar sonrasında nasıl ki yazılım mühendisliğinin önemi arttıysa bundan sonra da XR ve 3D tasarım mühendisliği ilgi görecek. eğitim sisteminde kademeli olarak metaverse'e geçiş olacak. Avatarlar ya da otonom botlar ile eğitim verilebilir.

17- Metaverse yatırımı yapan kişi, o evrenlerde nasıl ilişkiler kurabilir?

Sınırsız hayal gücüne bağlı. Her girişimci blok zinciri, yapay zeka, XR gibi teknolojileri teorik açıdan bilmek zorunda. Ama arsa aldılarsa satın aldıkları platform hala ayaktaysa ve satabiliyorlarsa şanslılar.

18- Facebook gibi teknoloji şirketleri, meta kavramını neden sahipleniyor?

Gelecek internet fırsatlarını gördüler ve bu alanda öncü olmak için. Ayrıca dünya şekil değiştirirken kontrolü kaybetmek de istemiyorlar. Bu nedenle merkeziyetsiz yapıların odağında olan metaverse kavramını dahi sahiplenmeye çalışıyorlar. Merkeziyetsiz yapıyı merkezileştirmeye çalışacaklar. En büyük gelir kaynakları veri iken bunu merkeziyetsiz bir organizasyona bırakmazlar değil mi?

19- Merkeziyetsiz yapı gerçekten mümkün mü?

Bitcoin, 2009'dan beri aktif kullanımıyla merkeziyetsiz yapıların mümkün olduğuna dair önemli bir kanıt. Metaverse; 'merkeziyetsizlik' ve web 3.0 (merkezsiz internet) kavramlarına dayanıyor. Bu nedenle merkeziyetsizlik mümkün ama şu an için kısıtlı. Var olan en büyük sorun ise veri depolamak. Web 4.0'da Simbiyotik Web'e geçiş mümkün olduğunda ve insan DNA'sında 1 eksabayt veriyi geri okuma tam başarılı olduğunda sınırsız bir merkeziyetsiz yapı daha mümkün olacak. Yine de tam merkeziyetsizlikten daha çok hibrit yapıların daha uygulanabilir olacağını da vurgulamak gerekir.

20- Peki veriyi depolama sorunu nasıl aşılabilir?

Veri bilimi açısından çeşitli fırsatlar bulunuyor. Veri depolamak için IPFS gibi çözümler birlikte kullanılabilir.

21- Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar (DAO) ekonomiyi nasıl etkiler?

Kısaca yaratıcı ekonomiyi tetikler. DAO'nun gerçek hayattaki kullanımı anarşizmdir. DAO, algoritmokrasidir ve her şey şeffaf yönetilebilir. Metaverse zaten kendi içerisinde DAO olacağı için paylaşım ekonomi modelini zenginleştirecektir.

22- Hangi şirketler metaverse üzerine çalışıyor?

Temel teknolojiler kısmında NVIDIA, INTEL oyun ve içerik tarafında Sony, Apple, Google ve daha birçok oyun şirketi ile donanım geliştiren şirketler, kripto para borsaları Accenture ve Deloitte gibi danışmanlık firmaları sayılmaya başlanabilir. Meta, Microsoft ve Mana gibi firmalar ve blok zinciri üzerine kurulu uygulamalar şu anda çalışıyor.

23- Türkiye'de metaverse alanında çalışan şirketler var mı?

Türkiye'de şimdilik donanım tarafında çalışan şirket daha fazla. Özellikle de VR tarafında. Yazılım alanında henüz öne çıkan şirket çok fazla değil. Ancak önümüzdeki dönemde burada da hareketlilik bekleniyor.

24- Bugüne dek yapılan akademik çalışmalar var mı?

Metaverse alanında birçok teknolojinin çalışılması gerekiyor. Üniversitelerde yapılacak araştırmalarla bu konunun sadece teknolojik kısmı değil, sosyal, hukuki ve tıbbi alanlar gibi birçok alan ele alınabilir. Bazı üniversitelerde bu konularda çalışmalar başladı. Örneğin Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi'nde Metaverse Lab kuruldu. Metaverse Araştırma Grubu da aktif çalışıyor. Dünyanın bu konudaki ilk akademik dergisi de, Metaverse Derneği'nden Dr. Enis Karaaslan'ın baş editörlüğünde 2021'den beri yayında.

25- Üniversiteler bu alana nasıl katkı sağlayabilir?

Eğitim konusunda günceli yakalayacak yeni bölümler ve yeni yaklaşımların fark yaratması mümkün. Fiziksel ortamlar gün geçtikçe sanal ortamlara ve metaverse ortamına dönüşebilecek. Blok zinciri, yapay zeka, 3D, genişletilmiş gerçeklik, yazılım mühendisliği, veri mühendisliği, yaratıcı ekonomi vb. fakültelerin açılması, eğitim ortamının zamanla fiziki ortamdan uzaklaşıp metaverse'e kayacağını öngörüp müfredat çalışmalarına başlaması, gelecek açısından katkı sağlayabilir. Üniversiteler kendilerini metaverse'e uyarlamakta gecikirse yüzbinlerce öğrenciyi Avrupa'ya kaptıracaktır.

YENİ DÜNYANIN SARI SAYFALARI

Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO) blok zinciri üzerinde ortaya çıkan kavramlardan biri. Alphan Manas derneğin karar mekanizmasını kuruculara sağlanacak öncelikle oy birliği ile yapılacağını, kurulan yönetim kurulunun ise kanunen zorunluluk olduğunu belirtiyor. Dernek destekçilerine altın, gümüş ve platin seviyelendirmesi ile NFT'ler verecek.

Derneğe üye olanlar istedikleri komitelerde yer alabilecek ve bu komite kararlarında eşit söz hakları olacak. Dernek çıkaracağı token ile üyelerine önemli olanaklar da sunacak. Manas, özellikle 'dernek' adını kullanmayacaklarını, o yüzden adlarının Metaverse Union olduğunu vurguluyor. İlk etapta İngiltere, Hindistan ve B.A.E.'den katılımın olacağını ve zamanla yapının genişleyeceğini söylüyor Manas. Aslında büyük hedef dünya çapında yeni dünyanın 'sarı sayfaları' olmak. Amaç ise metaverse dünyasında hizmet verenler ile hizmet alacakları tanıştırmak.

METAVERSE DERNEĞİ'NİN İLGİ ALANLARI:

-Genişletilmiş Gerçeklik (VR, AR ve MR)

-Giyilebilir Teknolojiler

-Web Arayüz, İnsan Arayüz

-Beyin Arayüz

-Dokunma, Koku

-Mekansal Ses, Sinirler, Oyun Motorları, Simülasyonlar

-Avatarlar, Dijital İkiz Yaratma

-Yapay Zeka, Bilgisayarla Görü

-Doğal Dil İşleme (NLP), Eşzamanlı Ko- num ve Haritalama (SLAM),

-Mekansal Hesaplama, Mekansal Tarama l Işın İzleme ve Uzaktan İşleme

-Otomatik İçerik Oluşturma, Öneri Algoritmaları

-Blokzincir, Kripto Varlıklar, NFT'ler, Akıl- lı Sözleşmeler

-Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar (DAO), Merkeziyetsiz Finans (DeFi) ve Web 3.0

PLATFORMLAR ARASINDA BAĞ YOK

Metaverse denildiğinde ilk akla gelenler arsa alınabilen yerler. Meta'nın Horizon'u, Decentraland ve The Sandbox en popüler olanları. Türkiye'de ise OVR isimli platform bir hayli rağbet gördü. Bunların dışında popüler platformlar ise Axie Infinity, SuperWorld, Star Atlas, Gala. İster var olan dünyanın bir kopyası ister tamamen hayal ürünü olsun her platform kendi içinde satışlarını gerçekleştiriyor. Mesela Kadıköy Moda'dan bir parsel alındığında bir başkası başka bir platformdan aynı yeri alabilir. Ama tek platformdan satın alınan bir yeri bir başkası alamaz. Aslında arsa olarak alınan şeyin bir NFT yani değiştirilemez belirteç olması nedeniyle o platformda artık satana dek sadece size ait.

ŞİMDİLİK VERGİ CENNETİ

Finansal sistemin işlediği her yerde vergi olacaktır. Şimdilik herhangi bir metaverse evrende vergi uygulaması görülmedi. Ancak nadirlik ve arz sıkıntısı baş göstermesi durumunda, platform kullanıcılarına farklı özellikler ile birleştirilmiş bir vergi sisteminin arazi fiyatlarının artmasını engelleyecek bir enstrüman olabileceği düşünülüyor.

PLATFORM SEÇMEK EŞ SEÇMEK GİBİ

Platformlar, arsa, avatar, aksesuar, kıyafet gibi şeylerin sanal olarak kullanıldığı, oyunların oynanıp eğlencelerin düzenlendiği dijital evrenler. Artırılmış gerçeklik desteği ile kullanıcılar bu dünyalarda gezebilirler. Var olan metaverse platformları arasından seçim yapmak ise neyi hayal ettiğinize bağlı. Eğlenmek, partiler düzenlemek, toplantılar yapmak, uzayın derinliklerinde geminizi sürmek, savaşmak ya da ticaret yapmak... Bunların her birini vaat eden platformlar- dan amacınıza uygun olanı seçmelisiniz.

VARLIK KAYBI MÜMKÜN

Satın aldıklarım ne olur diye soruyorsanız hemen yanıt verelim, üstüne bir bardak su içebilirsiniz! Şimdilik platformlardan alınan dijital varlıklar çoğunlukla kendi içlerinde saklanıyor ya da takas edilebiliyor. Haberlerde duyulan müthiş paralara el değiştiren NFT'ler gibi bütün platformların kullandığı ortak bir altyapı olmadığı sürece yani platform dışında işlem yapılamadığı sürece alınan bu varlıkların kaybedilme riski var.

FUTBOL AŞKI

Manchester City, Sony ile yaptığı anlaşma ile metaverse'te stadyum inşaatına başlayacak ilk futbol kulübü olacak gibi görünüyor. Küresel bir çevrim içi taraftar topluluğu oluşturmak için muazzam bir fırsat olarak kullanılan metaverse'te sadece stad değil aynı zamanda tamamen özelleştirilebilir avatarlar ile takımın hayranlarının tarifsiz bir deneyim yaşaması amaçlanıyor.

ÜLKELER YARIŞIYOR

Çin'in Şanghay şehri, beş yıl içinde uygulayacağı kalkınma planlarının içine metaverse'ü de dahil edeceğini duyurdu. Morgan Stanley'in sadece Çin'de 8 trilyon dolarlık bir pazar beklediğini açıklaması üzerine bu durum hiç de sürpriz değil.

Bir diğer Asya ülkesi Güney Kore'nin Seul şehri de 'Metaverse Seul' isimli bir projeyi başlatmak üzere 3,3 milyon dolarlık bütçe ayırdığını açıkladı. Projede sanal bir beledi- ye binası, turizm yerleri ve sosyal merkezler yer alacak.

İLK ELÇİLİK

Ülkeler söz konusu olduğunda diplomasi- den söz etmeden olmaz. Karayipler ülkesi Barbados metaverse dünyada elçilik açan ilk ülke olabilir. Elçilik binasının Decentraland'de olması için görüşmeler sürüyor.