NEDEN ELEKTRONİK İMZA?..
Uzaktan çalışmaya da, internette ticaret yapmaya da iyice alıştık. Fakat internetteki işlem sayılarıyla birlikte güvenlik kaygıları da artıyor. Dijital ortamda güvenli ticaretin yolu ise elektronik imzadan geçiyor.
GÖZDE ESEN SAKAR
Avukat / Şirket Birleşme ve Devralmaları
Sermaye Piyasaları ve Uluslararası Hukuk
Uzaktan çalışma ve e-ticaret pandemiyle birlikte yoğun bir şekilde kullanılmaya başlandı. Tabii bu durum bazı taleplerin ve güven sorunlarının ortaya çıkmasına neden oldu, olmaya da devam ediyor...
Ticarette güven sorunları internet çağı başlayana kadar geleneksel ve hukuki olarak güven altında olan 'ıslak imza' ile sağlanıyordu. Ancak dijitalleşmenin etkisiyle gizlilik, kimlik doğrulama, veri bütünlüğü ve inkar edilemezliği sağlayan 'elektronik imza' artık hayatımıza girdi. Yapılan yasal düzenlemeler ile elektronik imzanın elle atılan ıslak imza ile aynı hukuki sonucu doğurması ve kesin delil olarak kabul edilmesi sağlandı. Elektronik imza elektronik ortamda yapılan işlemlere hukuksal geçerlilik sağlaması açısından büyük öneme sahip. Gelin bu konuyu detaylıca inceleyelim...
'NİTELİK'E DİKKAT!
Elektronik imza kavramı uygulamaya ve hukuk sistemimize 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu ile girdi. Hem uluslararası ilişkilerde hem de modern toplumlarda günlük hayatta sıkça kullanılan elektronik imza, günlük hayatı ve iş hayatını kolaylaştıran bir araç.
Ticari ve kamusal iş/işlemlerin sanal ortamda yapılmaya başlanması ile birlikte elektronik imza işlemlerin geçerliliği ve inkar edilemezliğinin sağlanması amacıyla kullanılmaya başlandı. Kanun, 2004'te elektronik imzanın hukuki ve teknik yönleri ile kullanımına ilişkin esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe girdi.
Kanun'un yürürlüğe girmesiyle ıslak imzaya alternatif olarak aynı yasal geçerliliğe sahip güvenli elektronik imza da hayatımıza girdi. Kanun'da elektronik imza, "Başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veri" olarak tanımlanıyor.
Elektronik imzanın, ıslak imza ile aynı hükmü taşıması için 'güvenli elektronik imza' olması gerekiyor. Güvenli elektronik imzaysa aşağıdaki koşulları sağlamalı:
-Münhasıran imza sahibine bağlı olmalı,
-Sadece imza sahibinin tasarrufunda bulunan güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulmalı,
-Nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak imza sahibinin kimliğinin tespitini sağlamalı,
-İmzalanmış elektronik veride sonradan herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığının tespitini sağlamalı.
Nitelikli elektronik sertifika, elektronik imza sahibinin kimlik bilgilerini içeren ve bu sayede imza sahibinin kimliğinin doğrulanmasını sağlayan elektronik bir kayıt. Elektronik sertifikaların geçerlilik süresi genellikle 1-3 yıl arasında değişiyor. Elektronik imzanın alınması için gerekli olan nitelikli elektronik sertifika, sadece Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun internet sayfasında yayımlanan elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarından alınabiliyor.
BAŞVURU DETAYLARINI ATLAMAYIN
Elektronik imzanın, kurumsal ve bireysel olarak alınabilmesi mümkün. Elektronik imzanın alımı için aşağıdaki şekilde hareket edilmesi gerekiyor.
Bireysel Elektronik İmza: Bireysel elektronik imza başvurusu elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarının internet siteleri üzerinden, çağrı merkezleri aracılığıyla veya şubelerine gidilerek fiziken yapılabiliyor.
İnternet üzerinden veya çağrı merkezi aracılığıyla yapılan başvurularda elektronik sertifika hizmet sağlayıcısı tarafından bazı illerde kurye hizmeti bulunuyor. Kurye hizmeti için ayrıca bir ücret ödenerek şubeye gidilmeden elektronik imza da alınabiliyor. Kurye, elektronik imza başvuru sahibinin belirtmiş olduğu adrese başvurudan itibaren iki gün içinde giderek ilgili kişinin imzasını alıyor ve elektronik imza 'token'ınını teslim ediyor. Başvuru sahiplerinin bu aşamada yanlarında nüfus cüzdanlarını bulundurması gerekiyor.
Elektronik imza, nitelikli elektronik sertifika sağlayıcılarından birinin şubesinden de teslim alınıyor. Bu durumda da kişiler ya- nında nüfus cüzdanlarını bulundurmalı.
Kurumsal Elektronik İmza: Kurumsal elektronik imza başvuruları da internet üzerinden, çağrı merkezi aracılığıyla veya elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarından birinin şubesine gidilerek yapılabiliyor. Kurumsal elektronik imza alma prosedürü ise başvuru sahibinin şirketteki yetkisine göre değişiyor.
Başvuru sahibi, şirketin imza sirkülerinde münferiden yetkili ise başvuru sırasında; şirketin imza sirkülerinin fotokopisi, yetkili olduğunu gösteren Ticaret Sicili Gazetesi ve nüfus cüzdanı yanında olmalı. Başvuru sahibi, şirketin imza sirkülerinde yetkili değilse veya müştereken yetkili ise başvuru sırasında; nüfus cüzdanı, şirket imza sirkülerinde yetkili kişiler veya müşterek yetkili olduğu kişi tarafından, elektronik sertifika hizmet sağlayıcısı personeli huzurunda veya noter huzurunda imzalanmış yetki belgesi, şirketin imza sirkülerinin fotokopisi ve yetki belgesini imzalayan kişilerin yetkili olduğunu gösteren Ticaret Sicili Gazetesi'nin yanında bulunması gerekiyor.
KARBON SALINIMINI AZALTIYOR
Islak imzanın kullanıldığı her alanda kullanılabilen elektronik imzanın en çok kullanıldığı işlemler; e-devlet ve e-nabız uygulamalarına giriş, bankacılık işlemleri, elektronik sözleşmeler ve yazışmalar, sigortacılık işlemleri, vergi ödemeleri, MERSİS (Merkez Sicil Kayıt Sistemi) kapsamındaki ticaret sicil işlemleri, UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) kapsamındaki işlemler, gümrük ve dış ticaret işlemleri, Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) işlemleri, Türk Patent Enstitüsü (TPE) işlemleri, ihalelere katılım, Ürün Takip Sistemi (ÜTS) işlemleri, pasaport başvuruları, ve e-ticaret işlemleri. Elektronik imza şu anda evlenme, veraset ve üçüncü kişilerin şahitliğini gerektiren emlak alım ve satım işlemlerinde kullanılamıyor.
Zamanın en kıymetli değerlerden biri olduğunu hiçbirimiz yadsıyamayız. Elektronik imzanın sağladığı en önemli avantajlardan biri sağladığı zaman tasarrufu denebilir. Bu sayede zamanınızı daha verimli kullanabilirsiniz. Kağıt kullanımının önüne geçildiği elektronik imza ile doğaya ve çevreye verilen zararın minimize edilmesi için oldukça önemli.
Hatta ıslak imzalı belgelerin teslimi için kullanılan kargo araçlarının yakıt tüketimini ortadan kaldırmasıyla karbon salınımının da azalmasına katkısı büyük. Elektronik imza ile saklanan verilerin siber güvenlik bakımından da avantajını belirtmeden geçmeyelim zira veriler gizli kalıyor, bu sayede verilerin üçüncü kişilerin eline geçmesi önleniyor ve güvenliği sağlanıyor.