Çip krizi kısır döngüde

Küresel çip sıkıntısı nedeniyle üretimine ara veren büyük otomobil üreticilerinin satış ve kar hedefleri de geriliyor. İşin Kötüsü sadece çip değil, birçok parçada sıkıntının tam olarak ne zaman sona ereceği meçhul…

Levent Gürses / INBUSINESS

Son yarım yüzyılda, sadece otomotiv değil birçok sektördeki küresel işletmeler, Toyota'nın öncülüğünü yaptığı yalın üretim felsefesini benimseyerek stoklama ihtiyacını en aza indirmeye gayret etti. Modadan gıda işlemeye ve otomotivden ilaca kadar şirketler, çevik kalmak için maliyetleri düşürürken değişen pazar taleplerine uyum sağlamaya çalıştı.

Ancak geçen yıl Covid-19 kriziyle gelişen çalkantılı dönem, çoğu endüstrinin stokları en aza indirme hedefinde çok ileri gittiğini ortaya koydu.
Otomobil üreticileri, çoğunlukla Asya'da üretlen ve hayati otomobil parçası haline gelen bilgisayar çiplerineki sıkıntı nedeniyle zor br dönemden geçiyor. Ellerinde yeterli çip olmadığı için Hindistan'dan ABD'ye, Türkiye'den Brezilya'ya birçok otomobil fabrikası montaj hatlarını durdurmak zorunda kaldı. Sözün özü, küresel çip krizinden etkilenmeyen üretci yok. Danışmanlık firması AlixPartners'a göre, çip krizi 2021'de küresel otomotiv üreticilerinin toplam gelirinde 110 milyar dolarlık kayba neden olacak. Pek, sorun ne zaman çözülecek?

ELEKTRİKLİ ARAÇ ETKİSİ

Geleceğe ilişkin beklentiler pek parlak değil. Büyük otomobil üreticileri, küresel çip sıkıntısının bir süre daha devam edebileceğinden korkuyor. Kıtlık elektrikli araçların artan üretimiyle daha da kötüleşiyor. Örneğin, bir Ford Focus yaklaşık 300 çip kullanırken, Ford'un yeni elektrikli araçlarından biri üç bine kadar çip kullanımı gerektiriyor.
Dünyanın en büyük otomobil parçası tedarikçisi olan Bosch ise otomotiv endüstrisindeki yarı iletken tedarik zincirlerinin artık amaca uygun olmadığını savunuyor.

Ford, Volkswagen ve Daimler gibi otomobil üreticilerinin yöneticileri, küresel çip kıtlığının bir sorun olmaya devam edeceği konusunda önemli bir uyarı yaptı. Volkswagen CEO'su Herbert Diess ve Ford Avrupa Yönetim Kurulu Başkanı Gunnar Herrmann, bir televizyon programında yaptıkları açıklamada, karmaşık sorunun ne zaman çözüleceğini söylemenin zor olduğunu belirtti.

Çip kıtlığını, "Gerçekten büyük bir endişe" olarak nitelendirdiğini söyleyen Diess, Volkswagen'n çip sıkıntısı nedeniyle Çin'deki pazar payını kaybettiğini belirterek, "Çin'de dünyanın geri kalanından daha fazla vuruluyoruz. Bu yüzden pazar payımızı kaybediyoruz" dedi. Diess, ülkelerin salgının etkisi azaldıkça çip sıkıntısı sorunlarının dağılmaya başlayacağına inandığını ancak br süreliğine genel bir yarı iletken sıkıntısı olmasını beklediğini söyledi.

2024'E KADAR DEVAM EDEBİLİR

Ford Avrupa'nın yöneticisi Herrmann ise çip sıkıntısının 2024'e kadar devam edebileceğini ve tam olarak ne zaman sona ereceğini belirlemenin zor olduğunu ifade etti. Herrmann, Ford'un diğer hammaddelerde de yeni bir krizle karşı karşıya olduğunu söyleyerek sözlerine şöyle devam etti: "Sadece yarı iletkenler değil. Lityum, plastik ve çelikte de nispeten yetersiz tedarik söz konusu. Her yerde eksiklikler veya kısıtlamalarla karşılaşıyorsunuz."

Ayrıca deniz taşımacılığında kriz de tedarik sıkıntısını körüklüyor. Salgın öncesinde Çin'den ABD'ye bir kargo konteynırı göndermenin maliyeti 6-7 bn dolar iken eylül ortasında 26 bn dolara çıktı. Ucuz ve güvenilir deniz taşımacılığı, uzun zamandır uluslararası ticaretin temel br parçasıydı ve Batılı üreticilerin özellikle Asya'daki düşük ücretli işgücü ve ucuz malzeme avantajı sayesinde üretimi çok genşi br alana kaydırmalarına olanak tanımaktaydı. Ancak şimdi üretim için Asya'daki fabrikalara güvenen ve okyanus kargo ağını hafife alan şirketler zorlanıyor. Harvard Business School'da uluslararası ticaret uzmanı olan Willy C. Shih, "Doğal insan içgüdülerinin tepki vererek sorunu daha da kötüleştirdiği bir kısır döngüye sahibiz. Gelecek yıla kadar daha iyi olacağını öngörmüyorum" diyor.