Devir tasarruf devri!

Pandemi sürecinde artan gelecek kaygısı hepimize tasarrufun önemini hatırlattı. Bu kaygıların bireysel emeklilik sisteminin büyümesini hızlandırdığını söyleyen Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Yılmaz Ertürk, Ekonomik Reform Paketi'nde yer alan yeni düzenlemeler ile sektörün önünün açık olduğuna inanıyor.

Ayfer Arslan / INBUSINESS

Mutfak masası tartışmalarının en bilindik konusu olan tasarruf, son zamanlarda daha sık konuşuluyor. Çünkü bir virüsle işlerin bir anda nasıl terse dönebildiğini gördük... Önce sağlık krizi ile başlayan salgının ekonomilere kadar uzanan olumsuz etkileri ortada. Tüm dünyaya yaşattığı sıkıntı bir yana bu salgının belki de en önemli artısı tüketim çılgınlığına son verip tasarruf bilincini artırması oldu. Açıkçası pandemi hepimize zor zamanlarda birikim yapmanın önemini bir kez daha hatırlattı.

Tasarrufa ilişkin artan bilinç ve farkındalık kuşkusuz, bireysel emeklilik sistemine olan ilgiyi de artırdı. Geçen yıl mart ayında pandemi ile birlikte sektörde umutsuz bir bekleyiş hakimken, yıl tamamlandığında çok farklı bir tablo ortaya çıktı.

İHTİYAT GÜDÜSÜ

660 bin yeni katılımcı sektöre girerken, fon büyüklüğü yüzde 34 civarında arttı. Böylece toplam fon büyüklüğü geçen yıl sonunda 170 milyar liraya ulaşırken, toplam katılımcı sayısı ise 13,5 milyon kişiyi aştı.

Peki, sektörü önümüzdeki dönem hangi gelişmeler bekliyor? 2021 nasıl geçiyor? Ekonomik Reform Paketi'nde yer alan yeni düzenlemeler sektörün büyüme ivmesine nasıl yansıyacak? İşte bütün soruların yanıtlarını almak için Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Yılmaz Ertürk ile bir araya geldik. Yılmaz Ertürk'e göre, geleceğe ilişkin belirsizlikler sisteme girişleri hızlandırdı. Ertürk, tam bu noktada ABD'li ekonomist Leland'ın İhtiyat Güdüsü ile Tasarruf Hipotezi'nden alıntı yapıyor: "Gelecekte elde edilecek gelir ile ilgili belirsizliğin artması, içinde bulunulan dönemde tasarrufları artıracaktır." Bireysel emeklilik sektöründeki büyüme ivmesi de aslında Leland'ın hipotezinin pratiğe dönüşmüş hali diyebiliriz.

Bankacılık kökenli olan Ertürk, sektörün büyüme trendini rakamsal analizlerle anlatıyor. 2020 sonu itibarıyla 170 milyar liraya ulaşan toplam fonlardaki büyümenin alt kırılımlarını da inceleyerek... Ertürk, fonlarda bulunan varlıklardaki değer artışının yanı sıra sisteme, yaklaşık 12 milyar lira net nakit girişi olduğunu söylüyor. Bu büyümenin yanı sıra emeklilik yatırım fonları getiri tarafında da yüzde 28 ile enflasyonun bir hayli üzerine çıkmış. Son yıllara kıyasla BES'te yatırımcıların yüksek getiri elde ettiğini söyleyen Ertürk, bu durumun sisteme olan güveni artırdığını ve yeni girişleri teşvik ettiğini düşünüyor.

Geçen yıl 30'uncu kuruluş yılını kutlayan Anadolu Hayat Emeklilik de geçen yılı başarılı bir performansla kapattı. Pandeminin yarattığı belirsizlik ve olumsuzluklara rağmen 2020'de aktifleri yüzde 33, özkaynakları ise yüzde 24,1 oranında artış gösterdi. Fon büyüklüğünde geçen yılı özel emeklilik şirketleri arasında ilk sırada tamamlayan şirketin, toplam fonları ise 30,5 milyar lirayı, toplam katılımcı sayısı ise 1,9 milyon kişiyi aştı. Aynı zamanda borsada da iyi bir performans sergileyerek yüzde 42'lik bir değer artışı yakaladı.

332 BİN YENİ KATILIMCI

2021'e gelirsek… Sektördeki aynı olumlu trendin devam ettiğini söyleyebiliriz. Pandeminin sağlık, ekonomi ve sosyal hayat üzerindeki etkilerinin sürdüğü 2021'de de gönüllü bireysel emeklilik ve otomatik katılım kapsamında birikim yapan katılımcı sayısı ve fon büyüklüğünde artış sürüyor.

23 Temmuz tarihli veriler tasarruf konusunun gündemde kalmaya devam ettiğini gözler önüne seriyor: Zira gönüllü BES ve otomatik katılım toplamından oluşan Bireysel Emeklilik Sistemi'ndeki katılımcı sayısı 13,9 milyonu aştı. 2021 başından bu yana sisteme yaklaşık 332 bin kişi katıldı. Bu artışın 27 bin adedi gönüllü bireysel emeklilikten gelirken, otomatik katılım kapsamında 305 bin kişilik artış yaşandı. BES'deki fon büyüklüğü ise aynı süreçte yüzde 16,7 oranında artarak 185,4 milyar liraya ulaştı.

Anadolu Hayat Emeklilik de aynı süreçte istikrarlı büyümesini sürdürüyor. İlk çeyrekte aktif büyüklüğü, özkaynaklar, emeklilik ve hayat varlıklarında enflasyonun üzerinde büyüdüklerinin altını çizen Yılmaz Ertürk, fon büyüklüğünde yine özel emeklilik şirketleri arasındaki liderliklerini sürdürdüklerini belirtiyor. 23 Temmuz 2021 tarihli verilere göre şirketin fon büyüklüğü 32,5 milyar lirayı, katılımcı sayısı ise iki milyonu aştı.

GELECEĞE UMUTLA BAKIYOR

Peki pandemi sonrasındaki gelecek sektörü nasıl etkileyecek? Tasarruftan vaz mı geçilecek, aksine bu bir alışkanlık haline mi dönüşecek? Ertürk, sektörün geleceği açısından Ekonomik Reform Paketi'ndeki düzenlemeleri çok önemsiyor. 12 Mart 2021 tarihinde yayınlanan pakette, BES'i ilgilendiren dört ayrı konu yer aldı. Birincisi; 18 yaşın altındakilerin sisteme alınması. İkinci olarak da BES ile birlikte sağlık, hayat, eğitim sigortası gibi özel güvencelerin bütünleşik bir güvence paketi şeklinde sunulmasının önü açıldı. Yani şirketler BES sözleşmesi satarken yanında tamamlayıcı sağlık sigortası, ferdi kaza sigortası da satabilecek. Diğer düzenlemeler ise özel emeklilik hizmeti veren sandık, vakıf, vb. kuruluşlar nezdindeki birikimlerin 2023 yıl sonuna kadar BES'e aktarılmasına imkan tanınması ve emeklilik yatırım fonlarının Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu'nda işlem görmesinin sağlanması oldu.

Tabii bir de sektörün gündeminde olan ancak henüz şekillenmeyen başka düzenlemeler söz konusu. Sistemde biriken fonlarını teminat karşılığında kredi olarak kullandırılması… Yurt dışındaki yerleşik Türklere yönelik döviz cinsinden bireysel emeklilik imkanı sunulması… Ve tamamlayıcı emeklilik sistemi… Kimisinin yasası çıktı ama alt düzenlemeleri henüz açıklanmadı kimisinin ise hayata geçmesi için toplumsal uzlaşı gerekiyor. Bütün bu konuşulan düzenlemelerin hayata geçmesi halinde ise Ertürk'e göre sektörün büyüme ivmesi daha da hızlanacak. Ertürk, şu anda finans sektörü içinde yüzde 5'ler seviyesinde olan payının gelecek dönemde çok daha yukarılara taşınacağına inanıyor.

900 BİN GENÇ BES'LENECEK!

Hem sistemin büyümesi hem de tasarrufların artırılması açısından önemli rol oynayacağına inandığı bu düzenlemeler arasında Ertürk'ü en fazla heyecanlandıran ise 18 yaşından küçüklerin sisteme dahil olması. Bu konuda ayrı bir parantez açan Ertürk, TÜİK'in verilerinden yola çıkarak bazı tespitlerde bulunuyor: Ülkemizde 18 yaş altı 23 milyon nüfus bulunuyor. Yeni düzenleme ile ebeveynler veya yasal temsilcileri, çocukların geleceği için küçük yaşlardan başlayarak onlar adına yatırım yapabilecek. Böylece çocuklar, iş hayatına atılmadan çok önce düzenli katkı payı ödemeleri sayesinde önemli bir birikim elde ederken, tasarruf yapma bilincini de erken yaşta kazanmış olacak. Ertürk, 18 yaş altının katılımının sistemi hangi oranlarda büyüteceği konusuna ilişkin ise sektörde dillendirilen çeşitli tahminlerden bahsediyor. Üç yıl içinde 900 bini aşkın çocuğun sisteme dahil olacağı ve 3 milyar lira civarında bir birikim tutarına ulaşılacağı öngörülüyor.

ROBOTLAR İŞBAŞINDA

Yılmaz Ertürk ile biraz da salgın sürecinde müşteri davranışlarındaki değişimle hızlanan dijitalleşme yatırımlarını konuşuyoruz. Şirket pandemi döneminde iş süreçlerini yeniden yapılandırarak internet sitesi ve dijital kanallar üzerinden BES ve hayat sigortası ürünlerini satışa sundu. Ayrıca Eylül 2019'da müşterilerine sundukları FonMatik ROBO hizmeti daha geniş kitlelere ulaştı. Yapay zeka ürünü olan ROBO, kişiselleştirilmiş fon yönetimi hizmetiyle birikimlerini yatırımcı karakterlerine en uygun fonlarda değerlendirme imkanı sunuyor. 53 bini aşkın müşterilerinin bu hizmetten yararlandığını anlatan Ertürk, FonMatik ROBO'ya emanet edilen fon tutarının ise 2,4 milyar lira seviyesinde olduğunu belirtiyor. Bu da şirketin gönüllü BES toplam fon büyüklüğünün yüzde 8,9'u demek. Yani her 100 liranın 9 lirasını FonMatik ROBO yönetiyor. FonMatik ROBO'nun performansı da yabana atılır gibi değil. ROBO, 2020'de yatırımcı profiline bağlı olarak, yüzde 14-43 arasında getiri sağladı.

BİRİKİMLİ HAYAT SİGORTALARI ÖNE ÇIKACAK

Hayat Sigortası Bilgi ve Gözetim Merkezi (HAYMER) tarafından açıklanan 31 Mayıs tarihli verilere göre, hayat sigortası sektöründe yaklaşık 6 milyar liralık prim üretimi gerçekleşti. Yani ilk 5 ayda prim üretimi geçtiğimiz yıla göre yüzde 5,5 oranında büyüdü. Bugüne kadar hayat sigortası ürünlerinin, kişilerin olumsuz bir durum ile karşılaşmadan satın almayı akıllarına getirmediği ürünler olduğunu vurgulayan Ertürk, pandeminin bu durumu değiştirdiğini belirterek şunları ekliyor: "Bu dönemde yaşam kaybı, kritik hastalık, işsizlik gibi çeşitli risklere karşı teminat sağlayan hayat sigortası ürünlerinin kıymeti anlaşıldı. Risk algısı değişti. Oluşan bu bilinç salgın sonrası da devam edecektir.'