Bir atık çamur sevdası

Atık sudan elde edilen çamuru işleyerek enerji elde eden Ineva, Türkiye'de bulunan 11 tesisten sekizine sahip. 2021'de arıtma çamurundan toplam 44 GWh enerji üretmeyi planlayan şirket, yurt dışına yönelik projelere de göz kırpıyor.

Mustafa Orhun Çetin / INBUSINESS

Arıtma çamuru deyip geçmeyin, Türkiye'de yılda neredeyse üç milyon ton arıtma çamuru üretiliyor. Eğer bu çamurun termik gücü kullanılır ve elde edilen buhar da enerjiye dönüştürülebilirse yılda bin 369 GWh elektrik elde edilebiliyor. Ancak üretimde potansiyel bu seviyelerde değil.

Nüfus artışı ve değişen tüketim alışkanlıkları ile birlikte hem konutlarda hem de endüstriyelde atık üretimi artmaya devam ediyor. Bu alana yapılacak yatırımlar bir yandan atık çamurunun doğaya vereceği zararı önlerken diğer taraftan enerjiye de yeni bir güç kazandırıyor.

Türkiye'nin atık çamurdan enerji üreten ilk lisanslı tesisine sahip Ineva, yılda 145 bin ton atık çamuru işleme alıyor. Ineva Genel Müdürü Erman Çakal, atık çamurunun bertaraf edilmesinin önemini şu sözlerle aktarıyor: "Bu konu çevre ve insan sağlığı açısından büyük bir önem taşıyor. Enerji potansiyeli bir tarafa, atık çamurun ham madde olarak yaratabileceği büyük bir değer var."

Ineva, 2008'de TÜBİTAK ile geliştirdiği reaktörleriyle atık suyun arıtılması sonrası oluşan arıtma çamurunu bertaraf ederek, enerji ve buhar üretimi gerçekleştiriyor. 2016'dan bu yana faaliyetlerini Coşkunöz Holding çatısı altında sürdüren şirket, sektörün önde gelen oyuncularından. Erman Çakal, "Türkiye'de bu alandaki 11 tesisin sekiz tanesi Ineva'ya ait. Yüzde 45 pazar payımızla sektörde lider konumdayız" diyor.

11 REAKTÖR TESİSİ VAR

Resmi rakamlara göre Türkiye'de lisanslı olarak çalışan 11 tane akışkan yataklı reaktör tesisi var. Bu tesisler genellikle belediyelerin atık su arıtma tesislerine ya da organize sanayi bölgelerine yakın yerlerde bulunuyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri, bu sayede işlemler sonucunda elde edilen çamuru taşıma maliyetinin ortadan kalkması… Çamur yakılınca açığa çıkan ısı enerji olarak değerlendiriliyor. Yan ürün olarak elde edilen buhar da yeniden tesise kazandırılıyor ve tesis işletmesinde kullanılarak enerji maliyeti düşürülüyor.

Ineva sahip olduğu sekiz tesisin üçünü tavuk üreticilerinin kampüslerinde konumlandırmış durumda. Tavuk üretim tesislerindeki atık çamurun dönüşüm değeri nedeniyle bu yatırımlara en sıcak bakan sektör de tavukçuluk. Hizmet verilen tavukçuluk firmalarının şirkete yeni bir iş fırsatı yarattığını söyleyen Çakal, bir ilki gerçekleştirerek tavuk altlıkları, gübreleri ve yumurta kabuklarının yakılması ile elektrik üretme konusunda çalışmalar gerçekleştirdiklerini belirtiyor.

YURT DIŞINA ÇIKACAK

Ineva, bir ton atıktan 1,5 ton buhar enerjisi üretiyor. Ve ürettiği bu buhardan da 0,15 ila 0,2 MW yenilenebilir enerji statüsünde elektrik üretebiliyor. Hedef ise sınırların dışına çıkarak bu projeleri yakın coğrafyaya taşımak.

Ineva yurt dışına çıkış içinse bağlı olduğu Coşkunöz Holding'ten güç alacak. Holdingin, Rusya'daki faaliyetleri vesilesiyle kurduğu ilişkiler Ineva için de kullanılacak. Rusya dışında başka ülkeler de Ineva'nın gündeminde. Çakal, "Bulgaristan, Romanya, Sırbistan ve Makedonya'da bizim sistemimizi bu ülkelere tanıtan bir danışmanımız var" diyor. Firmanın pandemi ile beraber şimdilik askıya aldığı bir de İngiltere projesi bulunuyor. Şirketin büyüme planları arasında yeni alanlar da var. Bunlardan biri giderek daha popüler hale gelen biyokütle yani katı atıktan enerji elde etmek. Bir diğeri ise geri dönüşüm projesi. Erman Çakal, "Elektrikli araçların, dolayısıyla enerjiyi depolamanın yani batarya teknolojilerinin gelişeceğini biliyoruz" diyerek yeni projenin sinyalini veriyor: "Herkes batarya üretimine girişmişken bizim için doğru strateji 10 yıl kullanılan pillerin geri dönüşümünü yapmak. Lityum-iyon bataryaların dönüşümü ile ilgili yurt içi ve yurt dışından firmalarla görüşüyoruz."

Ineva, bir demo tesiste oluşturduğu sistem geliştirmeleri üzerine çalışmalar yaparken bu reaktörler üzerinde değişik maddelerin de yakılması ile ilgili araştırmalar da gerçekleştiriyor. Çakal, "Bugüne kadar kat edilmiş yolda bu demo tesisin çok büyük katkısı var" diyor.

2 MİLYON EURO YATIRIM

Her yıl Ar-Ge faaliyetlerine 100 bin euro ayırdıklarını söyleyen Erman Çakal, teknolojiyi yatırımların odağında tutuyor. Dünyanın önde gelen firmaları ile teknoloji transferi konusunda görüşmeler yürüttüklerine dikkat çeken Çakal, "Bu teknolojileri Türkiye'ye getirmek için 2 milyon euro'ya yakın yatırım yapmayı planlıyoruz. Türkiye'de büyükşehir belediyelerinin hayata geçirmeyi planladığı bertaraf tesisi projelerinin yüzde 60'ında Ineva olarak yer almayı hedefliyoruz" diyor.

AR-GE'YE YATIRIM

Yılda 100 bin euro Ar-Ge yatırımı

1 ton atıktan 1,5 ton buhar üretimi

2021'de çamur ve buhardan toplam 44 GWh elektrik üretimi hedefi

8 arıtma arıtma çamuru bertaraf tesisi

2 milyon euro teknoloji yatırımı hedefi

Günlük 700 ton kapasite