IŞIKLAR HOLDİNG: BORÇSUZ BÜYÜME

Ayfer Arslan / INBUSINESS

İş dünyasında krizleri fırsata çevirmek kadar gerekli dersleri almak da önemli. Yeni öğretilerle kendine yeni yol çizebilenler ikinci kez aynı hataya düşmeden daha sağlam durmayı başarıyor. 2001'deki finansal krizde ağır borç yükü altına giren ve İstanbul Yaklaşımı'na ilk imzayı atarak kredi borçlarını yeniden yapılandıran Işıklar Holding de bunun en güzel örneklerinden biri...

Kökleri 1952'ye kadar uzanan holding, 2001 krizine oldukça borçlu yakalanmıştı. O tarihlerde çalıştığı bankaların hepsi batmış, 50 milyon dolarlık kredi borcu ise 200 milyon dolara çıkmıştı. Önce varlık takaslarıyla bu rakam 100 milyon dolara indirilmiş, ardından İstanbul Yaklaşımı kapsamında yeniden yapılandırılan kredi borcu, Hong Kong merkezli ADM Capital'den sağlanan fon desteği ile kapatılmıştı.

Işıklar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Rıza Kutlu Işık için o günler 'kabus' gibi olsa da, umudunu hiçbir zaman yitirmedi. O tarihlerde uzun vadeli yatırımlar yaptıklarını, Bulgaristan ve ABD'de fabrikaları olduğunu söyleyen Işık, bu süreci şu sözler ile hatırlatıyor:
"Yatırımlar ile büyüyorduk ama bir miktar da kredi kullanıyorduk. Çalıştığımız bütün bankalar battı. İnsanın aklına gelmeyecek bir şey! Batmadan önce de agresif bir tavırla faizleri fahiş bir oranda belirleyip bilançolarını kurtarmaya çalıştılar. O da tabii özel sektörü aşağı çekti. Pek çok firma o dönemde yok oldu. Biz yapılandırmayı becerebilen firmalardanız. Çünkü bütün varlıklarımızı işin içine koyduk."

TEMKİNLİ YAŞAMAK

Borçlar temizlendikten sonra topar- lanma sürecine giren Işıklar Holding, 21 yıldır ise borçlanmadan faaliyetlerini sürdürmeye özen gösteriyor. Ambalaj, döküm ve tuğla olmak üzere üç ana sanayi iş kolunda faaliyet gösteren grup bütün yatırımlarını öz kaynaklarından karşılıyor ve nadiren uzun vadeli leasing türü kaynaklar kullanıyor. Çünkü 2001 krizinden aldıkları en büyük ders gereği asla borçlanmıyor. "Bizim öz sermayemiz kullandığımız kredi hacminin 10-15 kat üzerinde" diyen Işık, "Olabildiğince borçsuz bir şekilde çalışmaya özen gösteriyoruz. Bu tabii şirketlerin büyümesini yavaşlatıyor. Ama benim için büyüme değil karlılık ve sürdürülebilirlik önemli" diyor.

EN AZ YÜZDE 50 İHRACAT

Grubun yine 2001 krizinden çıkardığı bir başka ders ise ihracata dayalı büyüme stratejisi... Çimento fabrikalarına kağıt torba üreten şirket, o tarihlerde çimento tüketiminin 10 milyon ton düşmesi nedeniyle iç pazarda kayba uğradı. Dış pazarın önemini bu şekilde anlayan holding, sonraki yıllarda ise ihracata dayalı büyüme stratejisi uyguladı. Çemaş, Niğbaş, Işıklar Tuğla, Işıklar Ambalaj gibi şirketleri bünyesinde bulunduran holding şu anda toplam bin 500 kişiye istihdam sağlıyor. Üretiminin yüzde 65'ini ise 80 ülkeye ihraç ediyor. Işık, "Hedefimiz her şirketimiz özelinde ihracatımızın yüzde 50'nin altında olmaması. O da bize çok büyük güç katıyor. İçerdeki dalgalanmaları dengeliyor" diyor.

BİRİKMİŞ TALEP ETKİSİ

Grubun sanayi iş kolundaki şirketleri Çemaş ve Işıklar Tuğla, pandemi sonrası yurt dışı pazarlardan yoğun talep alıyor. Bu nedenle Çemaş'ta 50 milyon dolar, tuğla fabrikasında ise 1 milyon dolar civarında yeni yatırımın planlandığını anlatan Rıza Kutlu Işık, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Covid-19 sonrası birikmiş talep ortaya çıktı. Ne kadar mal üretsek o kadar satılacak gibi bir durum var. Ayrıca pandemiyle birlikte lojistik açısından Türkiye pazarının önemi arttı, avantajı ortaya çıktı. Hem konteynır bulmak zorlaştı hem de navlun fiyatları 6-7 kat arttı. Bu durum da ihracatımıza olumlu yönde yansıyor. Ürünlerimizi Türkiye'den Avrupa'ya kamyonla gönderiyoruz. Hem zamanlama hem maliyet açısından daha avantajlı durumdayız."

Geçen yılı 2 milyar liralık kombine ciro ile kapattıklarını hatırlatan Işık, gelecek dönemden ise oldukça umutlu. Kurların seyrine göre değişse de bu yıl 4 milyar liralık ciroya ulaşmayı hedefliyor. 2021'de 40 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren grubun 2022 hedefi ise 70 milyon dolarlık rakama ulaşmak. Işık, yanı başımızda devam eden Rusya-Ukrayna savaşının etkilerine ilişkin sorumuza verdiği yanıtta bu iddialarını açıkça ortaya koyuyor:
"Gaz ve petrol fiyatlarındaki artışlar nedeniyle ülke olarak çok ciddi bir darbe aldık. Ama Avrupa'nın Rusya ile ilişkilerinin geldiği noktada Avrupalıların Rusya ile ticareti bitti, Türkiye'nin devam ediyor. Işıklar Grubu olarak bizim ürettiğimiz ürünlerde mal yetiştirme derdimiz var. Bazı ürünlere Rusya'dan çok ciddi talep var. Tuğla, iş makinaları grubu gibi... Tekstilde de tarihinde görmediğimiz üretimleri yapıyoruz. Hafta sonları da çalışıyoruz. Devam ederse bu seneyi çok daha iyi geçireceğiz gibi görünüyor. Şu anda 2-3 ay sonraya gün verebilir durumdayız. Siparişlerimiz dolu."
Işıklar Holding grup şirketlerindeki kapasite artırımlarına yönelik yatırımların yanı sıra sürdürülebilir gelecek açısından yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırıma da önem veriyor. Zaten Işıklar Holding, Çemaş ve Işıklar Enerji olarak UN Global Compact'e üye olarak da bu konudaki ciddiyetlerini taahhüt altına almış. Hedef; grubun elektrik ihtiyacının tamamını yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlayarak karbon ayak izini sıfırlamak.

12 MİLYON DOLARLIK GES YATIRIMI

Çemaş'ta hemen fabrikanın yanına 6 megavatlık bir GES tesisi kurduklarını anlatan Işık, şu bilgileri aktarıyor: "Güneş enerjisi ile fabrikanın tükettiği elektriğin yaklaşık yüzde 25'ini karşılıyoruz. Ayrıca ilave olarak 14 megavatlık daha yatırımımız olacak. Her fabrikamızda GES yatırımları planladık. Bartın'da, Konya Çumra'da, Kırşehir'de, Niğde'de GES kurulumları hedefliyoruz. Tahminen 12 milyon dolarlık bir GES yatırımı söz konusu olacak."

Tabii olayın bir de AB Yeşil Mutabakat'ına uyum çerçevesinde reel sektöre düşen sorumlulukları var. Dolayısıyla sürdürülebilirlik gelecek dönemde de grubun gündemindeki önemini koruyacak. Çünkü grubun Avrupa'ya çok ciddi ihracatı var. Işık, "Bu adımları atmazsanız bu sefer ilave maliyetler ve başka sıkıntılar çıkacak. Bir de savaşın etkisiyle elektrik fiyatlarındaki artış malum" diyor.

RIZA KUTLU IŞIK'IN YATIRIM AJANDASI

Işıklar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Rıza Kutlu Işık, ambalaj, döküm ve tuğla başta olmak üzere bu yıl içinde sanayi alanında planladıkları yatırımları şöyle aktarıyor:

IŞIKLAR AMBALAJ: Konya Çumra'da ve Erbil'de kraft ambalaj torba fabrikamız var. Çimento, gıda ve kimya sektörlerine endüstriyel torba üretiyoruz. Üretimimizin yüzde 55-60'ı ihracata yönelik. Irak'taki fabrikamız ise Irak'ın kendi torba ihtiyacını karşılıyor. Orası bizim için ihraç pazarıydı sonra bir fabrika kurduk Erbil'de.

ÇEMAŞ: Çemaş, çimento fabrikalarının kullandığı bilyayı üretmek amacıyla kurulmuş. Bilya işinin limitli bir pazarı var. Türkiye'deki tek üretici biziz. Ayrıca Mercedes, Türk Traktör, Iveco, Arçelik ve Vestel gibi markalara parça üretiyoruz. Yoğun talep nedeniyle Kırşehir'deki fabrikamızda kapasiteyi artırıyoruz. Kapasite artırımı nedeniyle 2022'de 40-50 milyon dolar civarında yatırım planlanıyor.

IŞIKLAR TUĞLA: Klasik inşaat tuğlası değil, bahçe duvarı, şömine duvarı ve barbekü için dekoratif tuğlalar üretiyoruz. Tuğla fabrikamızda da yeni yatırımları devreye alacağız. Avrupa pazarlarından ciddi bir talep var. 1 milyon dolar civarında bir yatırım planlanıyor.

NİĞBAŞ: Niğde Organize Sanayi bölgesindeki fabrikamızı büyütüyoruz. Niğbaş'ın fabrika arazisi ise şehre çok yakın 60 dönüm bir yer. Orada da bir alışveriş merkezi projemiz var. Niğde'nin ilk AVM'si olacak.

RUS GAZINA KARŞI LINYIT ALTERNATIFI

Doğal gaz fiyatlarındaki aşırı artışa ve daha önce İran ile yaşanan tedarik sıkıntısına vurgu yapan Rıza Kutlu Işık, şöyle devam ediyor:
"Bizim tuğla üretiminde işimiz doğal gazla. Doğal gaz ile tuğlayı pişiriyoruz. Dolayısıyla hem kesilmesi çok ciddi zarara yol açabilir hem de zamlar nedeniyle fiyatlara yansıtmak, o fiyatlardan ihracata devam edebilmek de çok ciddi sıkıntılar getirir. Kömürden gaz elde edip tuğla seramik vb. sektörlerde kullanabiliyorsunuz. Geçmişte böyle bir üretimimiz var- dı. Şimdi tekrar fizibilite çalışmalarına başladık. Çimtek mühendislik şirketimiz üzerinde çalışıyor. Bu teknolojiye en uygunu linyit kömürü. Rus gazına alternatif kendi kömürümüzden gaz üretmek gibi bir teknoloji üzerinde çalışıyoruz. Ciddi maliyet avantajı sağlayacak."

AMCALAR VE DAYILARLA YOLLARI AYIRDIK

Rıza Kutlu Işık'ın biri kız, diğerleri erkek olmak üzere üç çocuğu var. Kızı Ela, reklam ve pazarlamada, oğlu Turgut ise İş Geliştirme Birimi'nde yeni yatırımları takip ediyor. Diğer oğlu Alp ise İtalya'da girişimcilik alanında master yapıyor. Işık, "Onun haricinde bütün yönetici ekibimiz profesyonel. Aileden çalışan, kendi çocuklarımızı saymazsak kimse yok. Onların pek çoğu ile 2001 krizinde yolları ayırdık. Amcalar, dayılar, kuzenler artık yok. Profesyoneller iş başında, faydasını da görüyoruz" diyor.