TİM'den, ihracatçının karbon ayak izi için yeni hamle

GreenTİM Platformu'nun tanıtımı TİM Başkanı Mustafa Gültepe ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal'ın katıldığı toplantıyla yapıldı.

Toplantıda konuşan TİM Başkanı Mustafa Gültepe, AB'nin Türkiye'nin, en büyük ihracat pazarı olan AB'ye toplam ihracatının yüzde 41'ini gerçekleştirdiğini hatırlattı.

"AB pazarında bizi büyük bir sınav bekliyor" diyen Gültepe, "Yeşil Mutabakat'a uyum konusundaki kararlılığımız ve hızımız sınavdaki başarımızda belirleyici olacak. İlk aşamada karşımıza çıkacak başlıklardan birini Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) oluşturuyor. Bu düzenlemeye uymayan ihracatçılar AB pazarına ürün gönderdiklerinde ek maliyetlere katlanmak durumunda kalacaklar. Dolayısıyla rekabet gücümüzü korumak ve artırmak için Yeşil Mutabakat'a uyum sağlamaktan başka çıkar yolumuz yok. SKDM kapsamında demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre ve elektrik sektörleri özelinde raporlama süreci geçen yıl başlatıldı. AB'ye yıllık yaklaşık 10 milyar dolarlık ihracat yapan bu beş sektörümüz için 2026'dan itibaren karbon vergisi devreye girecek. İhracatçılarımızın yüzde 21'i uygulamadan doğrudan etkilenecek. Eğer gerekli hazırlıkları tamamlayamazsak 2027'de 138 milyon euro karbon vergisi ödemek zorunda kalacağız. 2032'de ise maliyet 2,5 milyar euroya çıkacak" ifadelerini kullandı.

SKDM'DEN doğrudan etkilenecek 32 bin ihracatçı firmaya öncelik verilecek

Yeşil Mutabakat'a uyum sürecinde sektörlere liderlik ettiklerini belirten Mustafa Gültepe,

'Dünyayı Tüketmeden Dünya İçin Üretiyoruz' sloganıyla hazırladıkları TİM Sürdürülebilirlik Eylem Planı'nı üç yıl önce açıkladıklarını hatırlattı. İhracatçı sektörlerin de eylem planlarını tamamladığını bildiren Gültepe, şunları söyledi:

"Bugün GreenTİM Platformumuzun tanıtımı için bir aradayız. GreenTİM, yaklaşık bir yıldır devam eden titiz bir çalışmanın sonunda ortaya çıkan yapay zeka destekli bir sürdürülebilirlik platformu. Her ölçekteki firma platformumuzda kurumsal karbon ayak izini hesaplayabilecek, raporlayacak ve gerekirse azaltılmasını kolaylaştıracak. Firmalar, yoğun emek gerektiren ulusal ve uluslararası standartlara uygun analizlerini yapıp, kendilerine özel raporlar oluşturabilecekler. Karbon ayak izi ve sürdürülebilirlik raporlaması hem ihracatta hem de finansman kaynaklarına erişimde birçok firma için daha şimdiden zorunlu hale getirildi. Örneğin hakla açık olan ve belirli koşulları sağlayan firmalar bu raporlamaları hazırlamak zorunda. Bankalar da yeşil dönüşüm projelerine kredi vermek için bu raporlamaları görmek istiyor. GreenTİM ile firmaların raporlamaları kolayca yapabilmelerinin önünü açıyoruz. 150 bin ihracatçımızın karbon ayak izini GreenTİM Platformunda hesapladığımızda yaklaşık 500 milyon dolarlık bir tasarruf sağlayacağız. Hem sürdürülebilirliği hem de israfın önlenmesini konuştuğumuz bir dönemde bu ölçekte bir tasarrufun çok anlamlı olduğunu düşünüyorum. GreenTİM'de önceliği karbon düzenlemesinden doğrudan etkilenecek 32 bin firmamıza vereceğiz. Bu firmalarımızın hızlı bir şekilde karbon ayak izi hesaplamalarını tamamlamalarını istiyoruz."

GreenTİM'in dijital altyapısı AB fonları ile güçlendirilecek

Mustafa Gültepe, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından akredite edilen GreenTİM Platformu'nun ihtiyaçlar doğrultusunda sürekli güncelleneceğini bildirdi. Platformun dijital altyapısını AB fonlarıyla güçlendireceklerini anlatan Gültepe, sözlerini şöyle noktaladı:

"İnşallah yakın zamanda GreenTİM'e ürün karbon ayak izi ve su ayak izi hesaplama modüllerini de ekleyeceğiz. GreenTİM daha ilk adımlarını atarken önemini fark ettirdi. Geçen ay düzenlenen İstanbul Karbon Zirvesi'nde platformumuz 'Düşük Karbon Kahramanı Ödülü'ne değer görüldü. Platformdan elde edilen raporlar ışığında karbon emisyonlarını azaltmaları için şirketlerimize mentorluk desteği vereceğiz. TÜBİTAK tarafından yürütülen ve çözüm ortağı olduğumuz Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentorluk Programı bize yol gösterecek. Mentor havuzumuzu oluşturmaya başladık. 12 ilden 66 KOBİ ve 98 mentor başvurusu aldık. KOBİ'leri sürdürülebilirlik alanında uzman mentorlarla eşleştireceğiz. Böylece KOBİ'lerimiz, GreenTİM Platformu'nu kullanarak yeşil dönüşüm konusunda mevcut durumlarını belirleyecekler. Ardından da mentorlarımız ile birlikte yol haritalarını çıkaracaklar. TÜBİTAK, program kapsamında KOBİ'lere, yüzde 90 oranında hibe desteği sağlayacak.Tüm ihracatçı KOBİ'lerimizi bu programlarımızdan yararlanmaya davet ediyoruz."

İhracat artışında sürdürülebilirliğin sağlanması önemli

TÜBİTAK Başkanı Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal da konuşmasında ihracat artışında sürdürülebilirliğin sağlanmasının öneminin altını çizdi. Yeşil dönüşümün çok boyutlu ele alınması gerektiğini vurgulayan Mandal, şöyle devam etti:

"TÜBİTAK olarak ilk kez Dünya Bankası'yla çalışıyoruz. Teklif de kendilerinden geldi. Dünya Bankası geleneksel bir destekten ziyade, daha iddialı hedeflere destek vermek istedi. Çünkü bu kompleks problemi çözümü tecrübeyle, kazanımlarla çözmek mümkün değil. Yeni bir bakış açısına, bilimsel temelli bir bakış açısına ihtiyaç olduğunu çok net bir şekilde görebiliyoruz. Bizim açımızdan Dünya Bankası ile yaptığımız işbirliğindeki rakamın büyüklüğü önemli değil. Enstrümanlar ve araçlar bizim açımızdan kritik, üç tane araç üzerine birlikte çalışıyoruz kendileriyle. Bunlardan bir tanesi 25 kurumla yola çıktığımız Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentörlük Programı... Bu programda demir-çelik, alüminyum, çimento, gübre, kimyasal ve plastik olmak üzere 6 sektörün yol haritası hazırlandı."

Mentörlük programının farkındalık oluşturma açısında önemli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Mandal, TÜBİTAK olarak sağladıkları 1832 ve 1833 kodlu diğer destek programlarıyla ihracatçıların yeşil dönüşümünü daha büyük bütçelerle desteklemeye devam edeceklerini de sözlerine ekledi.