BM'de Türkiye'nin 'Sıfır Atık Projesi'ne övgü, Emine Erdoğan'a teşekkür

New York'ta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Merkezi'nde düzenlenen '30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü' etkinliğinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın liderliğindeki 'sıfır atık' projesinin önemine vurgu yapıldı. Türkiye ve Emine Erdoğan'a vizyonu ve liderliği için teşekkürlerini ileten Guterres, "Gezegenimiz her yıl çöplük yığınına boğuluyor" dedi.

BM Çevre Programı (UNEP) New York Ofisi Devletlerarası İlişkiler Direktörü Jamil Ahmad moderatörlüğünde, Türkiye'nin BM Daimi Temsilciliği, UNEP ve BM İnsan Yerleşimleri Programı (UN Habitat) tarafından etkinlik düzenlendi. BM 78'inci Genel Kurul Başkanı Dennis Francis'ın yanı sıra çok sayıda büyükelçi, diplomatik temsilci, sivil toplum kuruluşlarının temsilcisi ve gazetecilerin katıldığı etkinlik, sıfır atık konusunda bilinçlendirmeye yönelik video gösterimiyle başladı. Katılımcılara, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın, '30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü' dolayısıyla BM, OECD, UNESCO, Türkiye'nin daimi temsilcilikleri, UNEP ve dış misyonlarda düzenlenecek etkinliklere gönderdiği video mesaj gösterildi.

"Gelin bugün atığın yıkıcı çarkından kurtulmayı taahhüt edelim"

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, etkinlik için gönderdiği video mesajda, "Gelin, bugün atığın yıkıcı çarkından kurtulmayı taahhüt edelim" çağrısında bulundu. Türkiye ve Emine Erdoğan'a vizyonu ve liderliği için teşekkürlerini ileten Guterres, "Gezegenimiz her yıl çöplük yığınına boğuluyor" dedi.

Guterres, bu durumun bilinen etkilerinin yanı sıra hastalık ve ölüme yol açtığına dikkati çekerek, "Aşırı tüketim bizi öldürüyor. İnsanlık için müdahaleye ihtiyaç var" ifadesini kullandı.

"Zamanı daha akıllıca kullanmamız gerekiyor"

Etkinliğin açılış konuşmasını yapan UNEP New York Ofisi Direktörü ve BM Genel Sekreter Yardımcısı Ligia Noronha, Türkiye'ye öncü rolü için teşekkürlerini iletti. Atık kirliliğinin iklim krizinin ana tetikleyicilerinden biri olduğunu belirten Noronha, "Tekrar kullanamayacağımız ve geri dönüştüremeyeceğimiz tek bir şey var, o da zaman. Zamanı daha akıllıca kullanmamız gerekiyor" uyarısında bulundu.

"Sıfır atık ilkelerini benimsemeliyiz"

Türkiye'nin BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Sedat Önal ise Türkiye'nin Emine Erdoğan'ın liderliğinde 2017'de başlattığı Sıfır Atık Hareketi ile uluslararası alanda sürdürülebilir tüketim ve üretim modellerini destekleme ve sıfır atık girişimleri hakkında farkındalık yaratma konusunda aktif rol aldığını söyledi. BM Genel Kurulu'nun 2022'de oy birliğiyle kabul ettiği BM 'Sıfır Atık Kararı'nın çok önemli bir dönüm noktası olduğuna işaret eden Önal, bunun ardından BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulunun kurulduğunu hatırlattı. Önal, Kurul'un ilk toplantısının geçen sene Emine Erdoğan'ın başkanlığında İstanbul'da gerçekleştiğini anımsatarak, dünya genelinde başarı hikayeleri ve iyi uygulamalar hakkında bilgi toplayarak farkındalık yaratmaya devam ettiğini dile getirdi. Büyükelçi Önal, Kurul bünyesinde 'Küresel Sıfır Atık Ödülleri', 'Sıfır Atık Yılı ve Küresel Sıfır Atık Fonu' kurulmasına ilişkin çalışmaların sürdüğünü bildirdi.

Sıfır atık vizyonunu benimsemenin, zamanın en önemli sosyal, ekonomik ve çevre sorunlarıyla mücadele etmeye katkı sağlayacağını ifade eden Önal, öncelikli olarak atığın çevre ve biyoçeşitlilik üzerinde çok olumsuz etkileri olduğuna dikkati çekti. Önal, çevre kirliliği atıklarının iklim değişikliğini tetikleyen temel unsurlardan biri olduğunu kaydetti. Sıfır atık girişimlerinin çok büyük ekonomik fırsatları da beraberinde getirdiğine işaret eden Önal, sıfır atık yaklaşımının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'ni yerine getirmek için kritik öneme sahip olduğunu belirterek, "Gelecek nesillere sorumluluğumuzu yerine getirmek için sıfır atık ilkelerini benimsemeliyiz. Sıfır atık vizyonunun uygulanması için daha fazla vakit kaybedilmemeli" mesajını verdi.

"Emine Erdoğan'ın ülkesinde başlattığı sıfır atık hareketi"

BM 78'inci Genel Kurul Başkanı Francis ise Türkiye'nin sıfır atık girişimlerine ilişkin çabalarını takdir ettiklerini belirtti. Özellikle Emine Erdoğan'ın öncü rolüne dikkati çeken Francis, "Sayın Emine Erdoğan'ın ülkesinde başlattığı Sıfır Atık Hareketi, Genel Kurul'un 30 Mart'ı Uluslararası Atık Günü ilan eden kararı kabul etmeye teşvik etti" dedi.

"2050'de okyanuslarımızda balıklardan çok plastik olacak"

Atık konusunda rakamların endişe verici bir tablo çizdiğine dikkati çeken Francis, her yıl 2,24 milyar ton kentsel katı atık ortaya çıktığını kaydetti. Francis, aynı zamanda her yıl 931 milyon ton gıdanın atığa dönüştüğünü bildirdi. Gıda kaybı ve atığının sera gazı emisyonlarının yüzde 10'una tekabül ettiğini vurgulayan Francis, "Eğer değişikliğe gitmeden devam edersek 2050'de okyanuslarımızda balıklardan çok plastik olacak" uyarısında bulundu. Sürdürülebilir uygulamalara geçilmesi gerektiğinin altını çizen Francis, hiçbir ülkenin sıfır atığa dönüşümde geride kalmaması gerektiğine vurgu yaptı.

"Daha iyi bir geleceğe yönelik şansımızı çöpe atıyoruz"

UNEP İcra Direktörü Inger Andersen, gönderdiği video mesajında, daha iyi bir geleceğe yönelik şanslarını çöpe attıklarını dile getirdi. Andersen, doğanın atık yaratmadığını, insanlığın da bunu hatırlayarak atığa son vermesi gerektiğini dile getirdi.

Çığır açan girişim

BM Habitat İcra Direktör Vekili Michal Mlynar da Türkiye'nin, Genel Kurul'da alınan BM Sıfır Atık Kararı bağlamında oynadığı öncü role dikkati çekti. Emine Erdoğan'ın sıfır atık alanındaki girişiminin öncü bir örnek teşkil ettiğini anlatan Mlynar, bu çığır açan girişimi desteklemenin kendileri için ayrıcalık olduğunu söyledi. Mlynar, sıfır atık hedefini bir ütopya olarak görmemek gerektiğini, insanların kendi eliyle yarattığı atık yaralarını sarmanın mümkün olduğunu belirterek, kendilerinin bu yönde bilinçli şekilde çaba sarf etmeye devam edeceklerini söyledi.

Kimyasallar ve Atıklar Gençlik Platformu Temsilcisi Shannon Lisa, 150'den fazla ülkeden üyesi bulunduğunu, atık yönetme sürecine 'genç insanların çözümlerini" katmaya çalıştıklarını ifade etti. Lisa, sıfır atığın herkesin kaygısı olması gerektiğini, gençlerin ve toplumların yönetmesine izin verilirse, liderlerin onları takip edeceğini belirtti.

Türkiye'nin çabalarına dikkat çekildi

Konuşmacıların ardından Pakistan, Tacikistan, Azerbaycan, Surinam, Özbekistan, Avrupa Birliği, Singapur, Sierra Leone, ve Katar'ın BM Daimi temsilciliklerinden üst düzey katılımcılar de beyanlarında, Türkiye'nin çabalarına dikkat çekti ve takdirlerini sundu.

"30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü"' başlıklı panel düzenlendi

Türkiye'nin Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi Nezdindeki Daimi Temsilciliği, BM Çevre Programı (UNEP) ve BM İnsan Yerleşimleri Programı (BM-Habitat), Cenevre Çevre Ağı ile diğer kurum ve kuruşların ortaklığıyla BM Cenevre Ofisi'nde '30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü' başlıklı bir panel düzenlendi. İsviçre'de BM Cenevre Ofisi'nde yapılan panele, AK Parti Erzurum Milletvekili Fatma Öncü ile Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Kahramanmaraş Milletvekili Zuhal Karakoç Dora, Türkiye'nin BM Cenevre Ofisi Nezdindeki Daimi Temsilcisi Büyükelçi Güven Begeç, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Nezdinde Daimi Temsilcisi Büyükelçi Alpaslan Acarsoy, Türkiye'nin BM Cenevre Ofisi Medeniyetler İttifakı Özel Temsilcisi Hakan Kıvanç, Cenevre Başkonsolosu İpek Zeytinoğlu Özkan, BM-Habitat Cenevre Ofisi Direktörü Graham Alabaster, UNEP Avrupa Direktörü Arnold Kreilhuber, yabancı misyon temsilcileri, BM yetkilileri, Türkiye'nin Bern İletişim Müşaviri Bayram Altuğ ile çok sayıda kurumdan davetli katıldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan, çok sayıda çevrim içi katılımcının da bulunduğu panele video mesaj gönderdi. Toplantının moderatörlüğünü de yapan Alabaster, burada yaptığı konuşmada, "Bu çok önemli bir an çünkü Aralık 2022'de Türkiye hükümetinin girişimi ve diğer üye ülkenin katılımıyla BM Genel Kurulu 30 Mart'ı Uluslararası Sıfır Atık Günü olarak ilan eden bir kararı kabul etti" dedi.

"Yüz milyarlarca dolara mal oluyor"

Alabaster, Uluslararası Sıfır Atık Günü'nün Cenevre ve dünya genelinde ikinci kez kutlandığını belirtti. Atıkların hem hava kirliliği, hastalıklar yoluyla insan sağlığına ve çevreye birçok tehdit oluşturduğunu söyleyen Alabaster, "Atıklar aynı zamanda küresel ekonomiye yılda yüz milyarlarca dolara mal oluyor. Atık yönetimini geliştirmek ve özellikle yerel düzeyde daha etkili hale getirmek için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz" diye konuştu.

Alabaster, çevre kirliliği sorununu kısmen çözmek için 'Sıfır Atık' yaklaşımının önemine işaret ederek, kurum olarak ortaklarıyla bu konuda adımlar attıklarını ifade etti.

"Geri dönüşüm yoluyla ülke ekonomisine 6 milyar dolar kazandırıldı"

Büyükelçi Begeç, etkinliğe katılan tüm davetlilerin yanı sıra UNEP, BM-Habitat ve Cenevre Çevre Ağı'na teşekkürlerini iletti. Türkiye'nin Sıfır Atık deneyiminin Emine Erdoğan'ın şahsi kararlılığıyla başladığını belirten Begeç, şunları söyledi:

"Sıfır Atık projesi, artık Emine Erdoğan'ın öncülüğünde ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen ulusal ve küresel bir politika haline geldi. Hedefi 2017'de yüzde 13 ve 2023'te yüzde 35 olan geri dönüştürülebilir atıkların geri kazanım oranının 2035'te yüzde 60'a çıkarılmasıdır. Sıfır Atık projemizin başlangıcından bu yana yaklaşık 500 milyon ağaç, 2,6 milyar kilovat enerji ve 820 milyon metreküp su tasarrufu sağlandı. Ayrıca bu sayede 6 milyon ton sera gazı emisyonunu önlendi, geri dönüşüm yoluyla ülke ekonomisine 6 milyar dolar kazandırıldı, 60 milyon ton geri dönüştürülebilir atık işlendi ve yaklaşık 21 milyon kişiye eğitim verildi."

"Danışma Kurulu oluşturuldu"

Begeç, Emine Erdoğan'ın Sıfır Atık konusunda şahsi kararlılığının küresel bir kampanyaya dönüştüğünü vurgulayarak, 2022'de BM Genel Kurulu 'Sıfır Atık Kararını' kabul ettiğini, aynı yıl bu kapsamda Emine Erdoğan ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in katılımıyla seçkin kişilerden oluşan bir Danışma Kurulu oluşturulduğunu hatırlattı. Büyükelçi Begeç, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, 2023'te 78'inci BM Genel Kurulu sırasında BM Genel Sekreteri ile işbirliği içinde, 'Ortak Evimiz Dünya İçin Sıfır Atık İçin Küresel Taahhüt' başlığıyla Küresel Sıfır Atık İyi Niyet Bildirgesi'ni imzaladığını da söyledi.

UNEP Avrupa Direktörü Kreilhuber ise atık kirliliğinin sağlığı tehdit ettiğini ve ekonomik refahı engellediğini söyledi. Cenevre'nin tehlikeli atıkların küresel yönetimi için önemli merkez olduğunu belirten Kreilhuber, atık yönetiminin de güçlendirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Tüketim ve üretim kalıplarında değişikliğe gidilmesi gerektiğinin altını çizen Kreilhuber, atık kirliliğini azaltmak için yeni bir yaşam biçiminin gerekli olduğunu dile getirdi. Kreilhuber, "'Sıfır Atık' hareketinin öncülerinden biri olan Türkiye'yi takdir ediyorum. Özellikle Sıfır Atık Danışma Kurulu'na da başkanlık yapan Emine Erdoğan'ın öncülüğünde, Türkiye'nin sağladığı güçlü destekten çok memnunuz" ifadesini kullandı.

Türkiye'nin 'sıfır atık' öncülüğü konuşuldu

Panelde söz alan diğer katılımcılar, 'Sıfır Atık' politikasının önemine ve Türkiye'nin bu konudaki öncü rolüne işaret etti.

Sıfır Atık Projesi

Emine Erdoğan'ın himayelerinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca 2017'de başlatılan Sıfır Atık Projesi, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde atıkları kontrol altına alma, gelecek nesillere temiz ve gelişmiş bir Türkiye ile yaşanabilir dünya bırakma amacı taşıyor. Sıfır Atık Projesi kapsamında sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına ilişkin genel ilkelerin ve uygulama esaslarının belirlenmesini sağlayarak sıfır atık yaklaşımının ülke genelinde benimsenmesi, uygulanması ve yaygınlaştırılması amacıyla hazırlanan Sıfır Atık Yönetmeliği 12 Temmuz 2019 tarihli ve '30829' sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak, yürürlüğe girdi. Türkiye 2018'den bu yana çevre ve sürdürülebilirlik alanlarında ulusal ve uluslararası uzman isimlerin, kurum ile kuruluşların, sivil toplum kuruluşlarının, özel sektör temsilcileri ile bireylerin aynı platformda buluştuğu Sıfır Atık Zirveleri gerçekleştirildi.

BM Genel Kurulu'nda kabul edilen Sıfır Atık kararı

Eylül 2022'de BM'nin 77'nci Genel Kurulu görüşmeleri sırasında New York'ta BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bir araya gelen Emine Erdoğan, ikili iklim kriziyle mücadele kapsamında 'Küresel Sıfır Atık İyi Niyet Beyanı'nı imzaladı. BM Genel Kurulu, 14 Aralık 2022'de Türkiye'nin ana sunucusu, 105 ülkenin ise ortak sunucu olduğu 'sıfır atık' kararını oylamayla kabul etti. Genel Kurul'un bu kararla 30 Mart'ı Uluslararası Sıfır Atık Günü ilan etmesinin yanı sıra BM Genel Sekreteri Guterres'ten, yerel ve ulusal sıfır atık girişimlerini teşvik etmek için bilgi, deneyim ve uzmanlığa dayalı, cinsiyet dengesi ve adil coğrafi temsil dikkate alınarak gönüllü ve seçkin kişilerden oluşan 3 yıl görev yapacak bir Danışma Kurulu kurulması istendi. Sıfır atık girişimleri, çevreye duyarlı atık yönetimi, sürdürülebilir tüketim ve üretim konularının BM bünyesinde ele alınmasına devam edilmesi gerektiği vurgulanan kararla, üye devletler, BM ile diğer uluslararası ve bölgesel örgütler, sıfır atık girişimlerini uygulamaya teşvik edildi.