İklim değişikliğiyle mücadelede dev hamle

Paris İklim Anlaşması'nı onaylayan ve Avrupa Birliği (AB) Yeşil Mutabakatı'na uyum çalışmalarına odaklanan Türkiye, ulaştırmadan sanayiye, tarımdan ticarete kadar çeşitli alanlarda çok sayıda projeyi 2023'ten itibaren uygulamaya almayı planlıyor.

Buna göre, ilgili bakanlıklar iklim değişikliğine karşı uygulanan strateji kapsamında çalışmalarını yoğunlaştıracak.

Ticaretten ulaştırmaya, tarımdan sanayiye kadar alanlarda 2023 yılında çeşitli adımlar atılması bekleniyor.

Bu kapsamda, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) altyapı projelerini sürdürülebilir bir yaklaşımla hayata geçirmeye devam edecek. KGM, ekolojik köprülerle hayvanların yolun bir tarafından diğerine rahatlıkla hareket etmelerini sağlayarak biyolojik çeşitliliğe olumlu katkıda bulunmayı hedefliyor.

Kuzey Marmara Otoyolu Projesi dolayısıyla yeşil alanların tahribatının önlenmesi için tünel ve viyadüklere öncelik verildi. Kesintisiz trafik akım koşullarının sağlanmasıyla karbon emisyonu yıllık 350 bin 960 ton azaltıldı.

1915 Çanakkale Köprüsü ve Otoyolu'nun proje döneminde Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi kapsamında, deniz canlıları üzerine yapılan araştırmalar, köprü kule temellerinde yapılan kazık çalışmalarının Çanakkale Boğazı'nı kullanarak göç eden bazı yunus türlerini olumsuz etkileyebileceğini gösterdiği için bu konuda önlemler alındı.

GÜRÜLTÜ HARİTALARI HAZIRLANIYOR

KGM'nin ana kara yollarından yıllık 3 milyon taşıt trafiğini geçen kesimler için gürültü haritası hazırlama çalışmaları devam ediyor. Bu kapsamda geçmiş yıllar da dahil 1092 kilometrelik yol kesimi için gürültü haritası hazırlanırken 535 kilometrelik bölümde çalışmalar devam ediyor.

Toplam uzunluğu 28 bin 771 kilometre olan mevcut bölünmüş yollarda seyahat eden vatandaşlar, yıllık 669 milyon saat zamanla yaklaşık 2 bin 258 milyon litre akaryakıt tasarrufu elde ederken fosil yakıt tüketiminin çevresel etkisi de düşürüldü.

Seyahat süresindeki kısalmalarla trafikte seyreden motorlu taşıtlardan çevreye salınan egzoz emisyonu yıllık 4,7 milyon ton azaltıldı..

DHMİ'DEN KÜRESEL ÖLÇEKTE EN YÜKSEK SERTİFİKA HEDEFİ

DHMİ Genel Müdürlüğü de "Karbonsuz Havalimanı Projesi"ni uygulamaya aldı.

Havalimanı Karbon Akreditasyon Programı (ACA) kapsamında ise Türkiye'nin 18 havalimanı, programın farklı seviyelerinde sertifikalandırılırken 32 havalimanının da programa dahil olması amacıyla çalışmalar yürütülüyor. Şu anda ACA Programı kapsamında dünyada 86 ülkede toplam 420 havalimanı sertifikalandırıldı. Türkiye'nin 50 havalimanının sertifikalandırılması halinde DHMİ küresel ölçekte en yüksek sayıda sertifikaya sahip olacak.

DEMİR YOLLARI YEŞİL DÖNÜŞÜME GİRDİ

TCDD'de ise gar, istasyon, idari bina, lojistik merkezi ve araziler üzerinde güneş ve rüzgar enerji santralları projelendirme çalışmaları başlatıldı.

Planlanan güneş ve rüzgar enerji santrallerinin kurulumu tamamlandığında elektrikli tren hatları ve binaların önemli bir bölümünün elektrik enerjisi tüketimleri yenilenebilir enerji kaynağından karşılanacak. Ayrıca 2025 yılına kadar hatlarda işleyen elektrikli demir yolu araçlarının tükettiği enerjinin yüzde 35'inin yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması öngörüldü.

TCDD'de gar, istasyon, otopark gibi alanlarda elektrikli araç şarj istasyon potansiyeli çıkartılarak, belirlenen 75 lokasyon için Elektrikli Araç Şarj İstasyonu Kurulum Projesi çalışmalarına başlandı. Elektrikli araç şarj istasyonlarının, yenilenebilir enerji kaynaklarından, trenlerde üretilen rejeneratif enerjiden veya harici enerji depolama cihazlarından beslenebilen sistemler olarak tasarlanması planlanıyor.

TARIMDA İKLİM DOSTU ÇALIŞMALAR

Tarım ve Orman Bakanlığı ise iklime uyumlu tarım faaliyetleri kapsamında yağmur hasadı, azaltılmış toprak işleme, doğrudan ekim yöntemi, rüzgar perdesi, gübreleme, tarımsal kuraklıkla mücadele, arazi toplulaştırma, organik tarım ve mera ıslah çalışmaları gerçekleştiriyor.

"Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi Eylem Planı" kapsamında ülke genelinde hububatın fenolojik gözlem sonuçları, meteorolojik veriler ve barajlardaki doluluk oranları bir bütün olarak izlenip değerlendirilerek, gerekli tedbirler çiftçilere ulaştırılıyor.

Çiftçilerin, iklim değişikliğinin sebep olduğu don, dolu, aşırı yağış, kuraklık gibi risklerden dolayı yaşadığı tahribat Tarım Sigortaları Kanunu ile korunuyor.

Tarım Bilgi Sistemi ile de su kaynaklarının korunması, suyun verimli şekilde tüketim noktalarına aktarılması veya iletilmesi, sulama sistemlerinin modernize edinilmesi ve bitkisel üretimde ürün desenlerinin bölgedeki su kaynaklarına göre belirlenmesi faaliyetleri yürütülüyor.

Bakanlıkça "Tarım Sektöründe İklim Değişikliğine Uyum Eylem Planı" oluşturularak, ekosistem odaklı gıda üretim modelinin hayata geçirilmesi planlanıyor.

İKİNCİL ÜRÜNLERDEN ENERJİ ÜRETİMİ ARAŞTIRILIYOR

Bakanlık bünyesinde ayrıca gıda güvenliği için tehdit oluşturmayan ikincil ürünlerden enerji üretimiyle ilgili araştırmalar yürütülüyor.

Gen konusundaki AR-GE faaliyetleri kapsamında ise farklı iklim değişikliği senaryolarında bitkilerde verim, kalite, tarımsal faaliyetlere etkileri araştırılıyor.

Toprak ve su kaynaklarının ekonomik ve sürdürülebilir kullanımına yönelik araştırma projeleriyle bitkilerin sulama programlarının belirlenmesi, kurak dönemlerde kısıtlı su koşullarında sulama suyunun optimum kullanımı için uygun teknoloji ve sulama programlarının oluşturulması, iklim dostu iyi tarım uygulamaları, mikrobiyal gübre kullanımlarının yaygınlaştırılması, toprakta nem ölçme ve izleme, toprakta karbon tutulumu ve izleme, toprak işlemesiz veya azaltılmış toprak işleme, toprakta nem korunumu sağlayan kültürel ve teknik önlemlerin araştırılması ve su hasadı (yağmur suyu yönetimi) çalışmaları yürütülüyor.

Dijital sensörlerle donatılmış tarım aletleri ve alanlarıyla çiftçilere, hangi alanlara, ne kadar ve ne tür gübreler koyulması gerektiğini, hava koşullarını, bitkilerin ihtiyacı olan mineralleri ve sulamayı, toprağın durumunu, tahmini hasat zamanını detaylı ve gerçek zamanlı göstererek üreticilerin işlerinin kolaylaştırılması ve verimin geleneksel yöntemlere göre en üst düzeye çıkarılması hedefleniyor.

YEŞİL DÖNÜŞÜMDE FİNANSMAN İMKANLARI

Ticaret Bakanlığı ise AB ile yürüttüğü "iklim diplomasisi" kapsamında hem oluşturulacak mekanizmaları hem de kredi imkanlarını değerlendiriyor.

AB tarafından üzerinde çalışılan mevzuatın Türkiye'nin Gümrük Birliği'nden kaynaklanan haklarına halel getirmemesi için Bakanlıkça, AB nezdinde üst düzey temaslarda bulunuluyor. Bu çerçevede, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının (SKDM) ihracatçılar üzerindeki belirsizliğinin azaltılması ve çelik sektörüne yönelik bazı konuların görüşülmesi için toplantı yapılması planlanıyor.

AB'nin Türkiye'ye, finansman mekanizmalarına ve projelerine erişim sağlamasına ve Türkiye ile ticaretten kaynaklanan SKDM fonlarının, Türkiye yeşil dönüşümüne tahsis edilmesine yönelik girişimlerde bulunuluyor.

İklim Finansmanına Yönelik Mutabakat Zaptı kapsamında ise Türkiye'nin iklim değişikliğiyle mücadele ve 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşmasına katkı sağlayacak projelerin desteklenmesine yönelik finansman imkanları geliştiriliyor.

AB ile Türkiye arasındaki Türkiye Yatırım Platformu ile özel sektöre uluslararası finans kuruluşları aracılığıyla kullandırılacak krediye AB tarafından garanti sağlanması için mekanizma oluşturuluyor. Hacmi henüz belirlenmemiş olmakla birlikte, garantinin, Türkiye'nin yeşil dönüşümüne katkı sağlaması ve AB ile diğer finansman araçlarının geliştirilmesine öncülük etmesi bekleniyor.

Yenilenebilir enerji, karbon teknolojileri ve döngüsel ekonomi gibi alanlarda ikili iş birlikleri oluşturulması yönünde de çalışmalar 2023'te devam edecek.

YEŞİL OSB SERTİFİKA SİSTEMİ

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı da sanayi üretiminde karbon gazı salınımı ve sera gazı emisyonlarını azaltmak için çeşitli mekanizmaları hayata geçiriyor.

Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) ile tüm OSB'lerdeki elektrik üretim ve tüketimin anlık izlenebileceği bir "Enerji İzleme Sistemi" oluşturuldu. Bakanlık, Yeşil OSB Sertifika Sistemi'ni kısa süre içinde hayata geçirecek. Türkiye OSB Projesi ile Dünya Bankasından OSB'lerin temel ve yeşil altyapı ihtiyaçları için 250 milyon avro kredi desteği temin edildi.

Türkiye OSB Projesi kapsamında yapılacak yatırımların OSB'lerin yeşil ekonomiye entegrasyonunu sağlaması ve uzun vadede yeni yatırımlar için bir cazibe merkezi haline gelmesi hedefleniyor.

Yeşil altyapı yatırım projeleri arasında ileri atık su arıtma ve sıfır atık projelerini, biyogaz tesislerinin kurulumunu ve GES yatırımlarını merkeze alan projeler bulunuyor.

ELEKTRİKLİ ARAÇLAR İÇİN ŞARJ İSTASYONU YAPIMLARI HIZLANACAK

Elektrikli araçlar ise karbon salımının azaltılmasına katkısı sebebiyle iklim değişikliğiyle mücadele ve sera gazı emisyonlarının azaltılması noktasında büyük öneme sahip bulunuyor.

İklim değişikliğiyle mücadelede kararlı yaklaşım ortaya koyan Türkiye'de, 18 Temmuz 2020'de inşaatına başlanan Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu Sanayi ve Ticaret AŞ'nin üretim kampüsü 29 Ekim'de açıldı.

Şarj altyapısının Türkiye'nin tüm bölgelerinde yeterli seviyeye ulaşması amacıyla Bakanlıkça Elektrikli Araçlar İçin Şarj İstasyonları Çağrısı hayata geçirildi. 2023'ün ilk çeyreği sonunda 81 ilde 1572 (3 bin 144 soket) hızlı şarj cihazı kurulumunun tamamlanması planlanıyor.