Hizmette sınır tanımayanlar…

Volkan Özsoy / INBUSINESS

Ticaret Bakanı Mehmet Muş'un, geçtiğimiz yılın kasım ayı sonlarına doğru gerçekleşen Türkiye İhracat Seferberliği Zirvesi'nin 6'ncı etkinliğinde söylediği, "Hizmet ihracatında bu yıl olmasa da 2023'te 100 milyar dolarlık hedefini artık aşmak istiyoruz" cümlesi iddialı bir hazırlığın habercisi gibiydi.

TİM çatısı altındaki yeni oluşum Hizmet İhracatçıları Birliği'nin (HİB) kısa süre içinde büyük başarıya imza attığının da kanıtıydı bu sözler... Üstelik Bakan Muş, bu açıklamasının devamında, "Hizmet ihracatının net artısı aslında mal ihracatından çok fazla. Dolayısıyla katma değeri daha çok ülkede kalıyor" diyerek HİB'in öneminin altını ikinci kez çizmiş, dış ticaretimize ve dolayısıyla ekonomimize ne denli büyük bir sağladığını rakamlarla ortaya koymuştu.

INBUSINESS olarak biz de adeta döviz basan HİB'in içerisindeki sektörlere mercek tutmak istedik.

5 TRİLYON DOLAR

Öncelikle söylenenlerin bir bakıma teyidi olacak Yük Taşımacılığı ve Lojistik Hizmetleri Sektörü'ne bir bakalım. Pandemiyle büyük hasar alan sektörün küresel hacmi 2020'nin sonunda 5 trilyon doların altına inerken bu sene ortasında 7 trilyon doları yakalaması bekleniyor.

Özellikle küresel mal ticaretinin tarihte ilk kez 23 trilyon doları aşıp, 30 trilyon dolara ulaşması halinde Türkiye'nin bu pastadan payını artırması sektörün en büyük hedefi. Zira küresel tedarik zinciri, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaştan sonra adeta kopma noktasına gelmişken, bu alanda çok sağlam bir altyapıya sahip olan Türkiye'nin önemini tüm dünyanın gözleri önüne serdi. Elbette böylesi sağlam altyapıyı kuran o isimsiz kahramanların da...

Toplam hizmet ihracatının yaklaşık yüzde 20'sini gerçekleştiren işte bu kahramanlar, sessiz sedasız öyle başarılara imza attı ki... Sektör, sene başında koyduğu 17 milyar dolarlık ihracat hedefini daha eylül ayında aşıp, yıl sonu içinse 2023 hedefi olan 20 milyar dolara koşmaya başladı.

HUMMALI ÇALIŞMA

Pandemide en büyük darbeyi alanların başında gelen Liman İşletmeciliği ve Yer Hizmetleri Sektörü ise salgının ardından dijital dönüşüm için hummalı bir çalışma yürütüyor. İstanbul Havalimanı'nı işleten İGA CEO'su ve Liman İşletmeciliği ve Yer Hizmetleri Komitesi Başkanı Kadri Samsunlu'nun INBUSINESS'a verdiği röportajda, "Havacılık sektörü krizlere dirençli bir sektördür. 11 Eylül, 2008 finansal krizi gibi olağanüstü dönemlerde yüzde 5-10 küçüldüyse de sonraki yıl hemen sıçrama yapıp arayı kapatmıştı. Ama pandemi bunların hepsini yıktı. Daha önce sektörün yüzde 65 küçüldüğünü hiç görmedik" sözleriyle dile getirdiği gibi sektör tarihinde böylesine ağır bir darbe yemedi. Bir de ardından başlayan savaşla birlikte tırmanan enflasyonun getirdiği ekonomik belirsizlikler de cabası.

İşin aslı, 'ağır yaralı' sektör, bütün yaşananlara rağmen inatla, yıl sonunda 2019 rakamlarını yakalamak ve geçmeye odaklanmış. Samsunlu, sektörün 2025 vadeli hedeflerini şöyle sıralıyor:

"2025'te LSCI'te ilk 20'de yer almak, limanlarda gümrük denetimi için ihracata yönelik yüklerin ortalama bekleme süresini bir günün altına indirmek, IATA Uluslararası Bağlantı Endeksi'nde şehirler bazında İstanbul'un yerini koruyup geliştirirken, ilk 20'ye İstanbul dışında bir şehir daha sokmak gibi planlarımız var. Ayrıca, 2025'te dış hatlarda taşınan yük ve kargo hacmini 3,8-4,2 milyon tona yükselterek, yurt dışında işletilen havalimanı sayısını da artırmak gündemimizde."

HER 5 YATIRIMDAN 1'İ YABANCI

HİB bünyesinde, özellikle pandemiyle birlikte dünyada gözlerin çevrildiği bir diğer hizmet kolu ise Yazılım ve Bilişim Sektörü. Günümüzde oyun alanında yaşanan gelişmelerle adını sıklıkla duyuran bu sektörde, 2022'nin 9 aylık döneminde 208 girişim 1,5 milyar dolar yatırım aldı. Küresel pazardaki 700 milyar dolarlık hacimden kısa vadede yüzde 1, daha sonrasında ise yüzde 3 pay almayı hedefleyen sektörde önemli gelişmeler yaşanıyor. HİB Yönetim Kurulu Üyesi ve Yazılım ve Bilişim Hizmetleri Komite Başkanı Şevket İlhan Bağören, özellikle oyun sektörünün son zamanlardaki başarıya dikkat çekerek, "ABD ve İngiltere'nin ardından oyun sektöründe dünyada en çok yatırım çeken 3'üncü ülke olduk. Yapılan her beş yatırımdan biri yabancı oldu" diyor.

ÜYE SAYISI ARTIYOR

Türkiye'nin ilk yazılım unicorn'u Insider'ın çok önemli başarılara imza attığının altını çizen Bağören, şu ifadeleri kullanıyor:

"Insider'ın kuruluş amacı girişimci olmak, yazılım alanında istihdam yaratmak ve silikon vadisi dışında global pazara gidebilmiş Türk yazılım şirketlerinin olabileceğini kanıtlamak. Insider, Mart 2022'de QIA liderliğinde 121 milyon dolarlık Seri D yatırım turunu 1.22 milyar dolar değerleme ile tamamladı. Crunchbase verilerine göre yazılım alanında Türkiye'nin ilk, dünyanın ise dokuzuncu unicornu oldu. Bakanlığımızın yeni destekleri ile önümüzdeki yıllarda ülkemizden yepyeni başarı hikayeleri ve unicornlar çıkacağına inanıyoruz."

ABD, İngiltere ve Almanya gibi ülkeleri en büyük pazarları haline getiren yazılımcılar, başta Körfez ülkeleri olmak üzere diğer pazarlarda da boy gösteriyor. Kasım ayı itibarıyla HİB içindeki üye sayısı bin 100'ü aşan ve 23 milyar dolarlık hacmi bulunan sektörün önümüzdeki beş yıllık net ihracat hedefi ise 15 milyar dolar civarında.

DÖVİZ VE İSTİHDAM MAKİNESİ: SAĞLIK

Birlik'teki en önemli sektörlerden biri de pandemiyle değeri daha da anlaşılan sağlık. HİB çatısı altında 784 üyenin bulunduğu Sağlık Hizmetleri Birliği, her geçen gün büyüme kaydediyor. Sektörün en önemli ilk üç pazarı Azerbaycan, Bulgaristan ve Romanya.

Ancak Almanya ve Hollanda gibi Batı Avrupa ülkeleri de sektör için önemli pazar. Elbette, küresel hacmin 100 milyar dolar olduğu bu sektörde Türkiye için daha gidecek çok yol, alınacak epey mesafe var. Geçen yıl 1.6 dolara ulaşan ihracatın bu sene için 2.5, gelecek yıl için de 4 milyar dolara ulaşılmasına odaklanılmış durumda.

Tabii sektörün rakamlar dışında da hedefleri var. Örneğin, saç ekimi algısını kırıp, onkoloji, organ nakli ve diğer büyük cerrahi vakalar gibi alanları genişletmek bunların başında geliyor. Şimdilik kapasitesinin tamamını kullanmayan sektör, eğer önemli derecede olumsuz dış etkenler olmazsa, üç yıl içinde maksimum kapasiteye ulaşacağını öngörüyor.

TURİST BAŞINA GELİR

Bunların dışında ithalat girdi oranı yüzde 8'ler civarındaki sektörün katma değeri oldukça fazla. Örneğin turizmde turist başına gelir 850 dolar iken, bu rakam sağlıkta 2 bin 850 doları geçiyor. Sürekli gelişen ve ilgi çeken sağlık, yeni yatırımlarla da büyüme tarafını güçlendirirken, emek yoğun olması hasebiyle istihdama da çok önemli katkı sağlıyor. Bir örnek vermek gerekirse, yeni kurulan bir hastane ortalama bin 500 yeni istihdam sağlıyor. Başta turizm ve taşımacılık olmak üzere birçok hizmet sektöründe sağlanan yüksek ihracat artışıyla Türkiye tüm dünyadan ayrışmış durumda. 2021'i yüzde 62 artışla 57.5 milyar dolar ihracatla kapatan sektör, bu yılın ocak-temmuz döneminde artış hızını sürdürdü. 42 milyar dolara ulaşan ihracatta hedef, 2023'e tam gazla girmek...