Satın alma kirala!..

Sema Kaya / INBUSINESS

Küresel ekonomide yaşanan dalgalanmalar, tüketim alışkanlıklarını da baştan sona değiştirdi. Pandemiyle birlikte sürdürülebilirlik kavramının net bir şekilde öne çıkması ve tasarruf eğiliminin artmasıyla birlikte tüm dünyayla eş zamanda Türkiye'de de kiralama sektörü adeta altın çağını yaşamaya başladı. Trendlerin ve beğenilerin hızla değiştiği bu dönemde tüketimdeki çılgınlık yerini hızla paylaşım ekonomisine bıraktı. Artık tüketiciler yüksek paralar verip satın almak yerine ihtiyaç duydukları ürün ve hizmetleri kiralamayı tercih ediyor. Böylelikle hem daha ekonomik yolla ihtiyaçların karşılanması hem de tüketimin önüne geçilen bu model giderek daha da güçleniyor. Bu nedenle moda dünyasının yanı sıra otomotiv ve konaklama gibi öncü birçok sektörde bu alana her geçen gün yeni oyuncular katılıyor.

SERMAYE ASIL İŞE AKTARILIYOR

Potansiyeli keşfedenler geleneksel iş modelinin içine kiralamayı da ekliyor. Bireylerin yanı sıra KOBİ'ler ve büyük işletmelerin de araç kiralamayı, sağladığı birçok avantaj sebebiyle satın almanın alternatifi olarak gördüğünü belirten Otokoç Otomotiv Genel Müdürü İnan Ekici şunları söylüyor: "Bu model şirketlere sermayelerini asıl işlerine aktarabilme, aracın işletilmesi ile ilgili takip, sigorta, bakım, vergiler, trafik cezaları gibi öngörülemeyen, ancak önemli bir maliyet ve zaman kaybını beraberinde getiren tüm konulardan bertaraf olma olanağı sunuyor."

Covid-19 salgınıyla birlikte seyahat alışkanlıkları da değişim gösterdi. Virüs, kalabalık ortamların tehlikeli hale gelmesi nedeniyle kalabalıktan uzak bir seçenek sunan kiralık araçlara talebi artırdı. Garenta ve ikinciyeni.com Genel Müdürü Şafak Savcı, "Satın almak yerine ihtiyacın kadar kullanmak, değişen tüketici trendlerinin başında geliyor" diyor ve ekliyor: "Paylaşım ekonomisinin temelinde de bu yer alıyor. Uzun tatil dönemlerinde, yaz aylarında araç kiralamaya olan talep artıyor. Y kuşağının ekonomide daha çok söz sahibi olması ve Z kuşağının da paylaşım ekonomisini yükselten nesil olması sebebiyle araç kiralama önemli bir ulaşım alternatifi oldu. Pandemiden sonra tüm dünyanın yaşadığı ekonomik dalgalanmalar ve tedarik sorunları da özellikle otomotiv sektöründe kiralama trendinin yükselmesine katkı sağlıyor."

HOLLANDA'DAN MOPED

Paylaşımlı mobilite hizmeti ile bir araç en az beş kişinin ihtiyacını karşılıyor. Bu haliyle ilgi giderek artıyor. Bu alanda hizmet veren Hollanda merkezli GO Sharing elektrikli moped ile oyuna katıldı. GO Sharing Türkiye Ülke Müdürü Anıl Ünkaya, "Şehir içinde daha az karbon salınımı, daha az park sorunu, daha az trafik ile sadece kullanıcılarımıza değil faaliyette bulunduğumuz şehirlerin tüm paydaşlarına da pozitif etkimizi hissettirmeye çalışıyoruz" şeklinde konuşuyor. 2019'da Hollanda'da paylaşımlı mobilite hizmeti vermeye başladıklarını ve üç yıl içerisinde Belçika, Avusturya, Almanya'nın ardından Türkiye gibi farklı ülkelere yayıldıklarını anlatan Ünkaya, "Avrupa ülkelerinde kullanıcılarımıza 10 binin üzerinde aracımızla elektrikli moped, bisiklet ve araba seçenekleri sunsak da Türkiye'de 2021'in ekim ayından itibaren sadece İstanbul'da e-moped hizmeti veriyoruz" diyor.

Kiralama modeline artan talep hem çeşitli sektörlerin doğmasına neden oluyor hem de faaliyet gösterenlerin iş hac- mini büyütüyor. Newinn Genel Müdürü Hüseyin Aysan, kiralama sistemi ile ev sahiplerine modern, karlı bir pasif gelir sağlarken, misafirlerin de sürdürülebilir bir konaklama deneyimi yaşadıklarını belirterek, "Satın alma sonrası bakım, onarım, tamirat gibi maliyetler de kiralamayı daha cazip hale getiriyor" diyor. Bu nedenle alternatif olarak kiralamaya yönelmenin söz konusu olduğunu sözlerine ekleyerek devam ediyor: "Bu trend yeni firmaların oyuna girmesiyle daha da hızlanarak büyüyecek."

Newinn markasıyla sektörde faaliyet gösteren şirketin hedefinde liderlik var. "Türkiye'de bir numara olma hedefiyle 2020'de 17 daire ile girdiğimiz pazarda şu anda 400'e yakın daire ile İstanbul, Antalya ve Sakarya'da hizmet veriyoruz" diyen Aysan farklı bir modelle ilerlediklerini anlatıyor. "Gayrimenkulünü kazançlı bir yatırıma dönüştürmek isteyen ev sahiplerine hasılat paylaşımı veya sabit kira teklifinde bulunuyoruz. Anlaştığımız daireleri iç mimarlarımız ile baştan sona dekore ettikten sonra online ve offline kanallarımıza yüklüyoruz. Bu kanallar üzerinden gelen misafirlerimiz aplikasyonumuzu kullanarak self check in ve out yaparken gerektiğinde mobil ekiplerimizle karşılama ve uğurlama süreçlerinde bulunuyoruz."

MODA DEVLERİ DE DEVREDE

Paylaşım ekonomisinde hızla büyüyen ve ilgi gören bir başka sektör de moda. Malum, hızlı moda gezegen üzerinde yıkıcı bir etkiye sahip. Şimdi sıralayacağımız oranlar Z kuşağının bu alana daha fazla sahip çıkma çabasını açıklıyor. Moda üretimi küresel karbon emisyonlarının yüzde 10'unu oluşturuyor, tekstil ürünlerinin yüzde 85 gibi önemli bir bölümü her yıl çöpe gidiyor. Dünyada yavaş moda girişimlerine dayalı iş modellerine daha fazla yatırım söz konusu. Avrupa ve ABD bu konuda öncü girişimlere sahip. Birçoğu sadece kiralamakla kalmıyor, müşterilerine ömür boyu garanti sunuyor, talep üzerine hasarlı ürünleri onarıyor ve yeni ürünler yapmak için dönüştürülmüş giysiler ve plastikler kullanıyor. Bu girişimler dünya devi markaları da harekete geçirdi.

SAHİPLİK DEĞİL DENEYİM ÖNEMLİ

Sahip olmaktan çok deneyim kazanmanın önemsendiği günümüzde, çevre bilinci yüksek olan gençleri de dikkate alınca kıyafet kiralama sektörünün çok daha hızlı büyüyeceği kesin. Sadece birkaç defa giyilecek kıyafetleri kiralama seçeneği ile bu miktarı azaltarak yarının doğasını korumanın elimizde olduğunun altını çizen UnoMoi Kurucu Ortakları Gözde Atasoy ve Ayşe Kefli sözlerini şöyle sürdürüyor: "Her geçen yıl dünya genelinde satılan giysi miktarı artarken, kıyafetlerin ortalama kullanım süresi ise azalıyor. Sonuç olarak ucuz iş- gücü olan ülkelerde, düşük maliyetlerle üretim gün geçtikçe artıyor. Bu durum uygun fiyatlar anlamına gelse de daha fazla satış yapmayı zorunlu kılıyor. Yani mağazalarda bir ürüne ödediğimiz fiyat düşüyor ama doğanın ödediği bedel her geçen yıl artıyor."

Kıyafet kiralama sektörünün sağladığı değere dikkat çeken Rentony Kurucu Ortağı ve stil danışmanı Yasemin Eke ise paylaşım ekonomisinin tüm dünya- da hızla yol almaya devam edeceğini düşünüyor ve ekliyor: "Paylaşım ekonomisinin 2025'de 400 milyar dolarlık hacme ulaşması beklenirken, Türkiye'de de kiralama sektörü 2022'de çok hızlı büyümenin sinyallerini veriyor" diye ekliyor.

TREND TAKİBİ GEREKİYOR

Bilinçli moda dünyasının en önemli gündemi son yıllarda bu etkileri azaltmak ve daha sürdürülebilir bir gelecek yaratmak. Kiralama hizmeti de bu alanda önde gelen çözümlerden biri oluyor. Trendleri takip etmek için artık çok daha sık satın alma yapmak gerekmiyor. Kiralama ile hem modaya ayak uydurabilir, hem de dönüşümün bir parçası olabilirsiniz" diye ifade ediyor. Gözde Atasoy ve Ayşe Kefli'nin girişimi UnoMoi sistemi hem farklı ürünleri deneyimleme şansı sağlıyor hem de kısıtlı kaynakları en verimli şekilde değerlendirmek için bir yol açıyor.

BEBEK ARABASI YA DA MATKAP

İHKİB'in bir raporuna göre dünya kullanılmış giysi pazarının önümüzdeki beş yıllık dönemde 64 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bu hızla büyümeye devam ederse 2029'da hızlı moda pazarının iki katına ulaşması bekleniyor. İkinci el platformları bu nedenle hızla yeni oyuncuları arasına katıyor. Araç, ev gibi geleneksel kiralama modellerinin giderek yaygınlaştığı ve buna zaman içinde modanın da dahil olduğu paylaşım ekonomisinde yeni kategorileri de görmek mümkün. Örneğin, paylaşımlı ofis konsepti son yılların parlayan yıldızı. Firmaların büyük metrajlı ofis alanlarının kira ve kullanım giderleri üzerinde oluşan yükü alarak, kullanıcılara da daha az maliyet ve network imkanı sunuyor. Uzaktan çalışmaya da uygun bu model özellikle büyük şehirlerde oldukça yaygın. Diğer taraftan dönemsel ihtiyaçları karşılayacak kategoriler kiralama modelleri içinde kendine yer buluyor. 2020'de dört kişilik bir ekiple işe başlayan Varsapp bugün onlarca alanda kiralamalarla platformunu zenginleştirmiş durumda. Bebek arabasından matkaba onlarca ürün kullanıcılara günlük fiyatlarla kiralanıyor.

MODADA PAYLAŞIM

-Dünya kullanılmış giysipazarının önümüzdeki beşyıllık dönemde 64milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bu hızla büyümeye devam ederse kullanılmış kıyafet pazarının 2029'da hızlı modanın iki katına ulaşacağı tahmin ediliyor.

-Dünyanın en büyük kullanılmış giysi ihracatçısı ABD. Yılda ortalama 460 milyon kg kullanılmış kıyafet ihraç ediliyor.

-Dünyanın başlıca ikinci el kıyafetler pazarı Afrika ülkeleri.

-Dünya nüfusunun yüzde70'i kullanılmış kıyafet giyiyor.

-İngiltere'de tüketicilerin dolabında henüz giyilmemiş 46.7 milyar dolar değerinde kıyafet olduğu tahmin ediliyor.

-Pandemi döneminde yeni hazır giyim satışları dünyanın her bölgesinde düşüş eğilimindeyken, aynı dönemde kullanılmış giysi satışları artış gösteriyor.

-2020 başından ve 2021'in sonuna kadar olan iki yıllık dönemde online kullanılmış kıyafet pazarının en az yüzde 69 oranında büyüyeceği hesaplanıyor.