NFT: SADECE SANAT DEĞİL!

Mustafa Orhun Çetin / INBUSINESS

Ntelikli Fikri Tapu, Türkiye'nin NFT yani değiştirilemez belirteçe verdiği yeni isim. 2019 ve 2020'de genellikle sanat eserlerinin satışlarıyla gündeme gelse de bu kavram artık birçok şeyi içine alabiliyor. PwC'nin 'NFT İşlemlerine Detaylı Bir Bakış' raporuna göre 2020'de NFT pazarı sadece 100 milyon dolarlık bir hacme sahipken 2021'in üçüncü çeyreğinde 22 milyar dolara fırladı. Bunun önemli nedenlerinden biri de artık sadece sanat alanında değil, oyun sektörü gibi devasa bir endüstride de kendine yer edinmesi.

AİDİYET MESELESİ

NFT olarak oluşturulan koleksiyonların birçoğu (Bored Aped Yatch Club, NinjaSquad, Degods v.b) topluluk aidiyetine de sahip. Bu koleksiyonlara sahip kişiler kendilerine tanımlanan özelliklerden yararlanabiliyor. NFT'ye sahip olma fikri de aslında ileride ortaya çıkabilecek ayrıcalıklara sahip olabilmeyle değerleniyor. Next Akademi Kurucusu Levent Erden, "Biz sahipliği hep elle tutulur gözle görülür şeylere koyduk. NFT aslında bir taraftan topluluk aidiyeti bir diğer taraftan da sahiplik göstergesi. Başka bir dünya görüşü olduğu için 20'nci yüzyıl kodları ile 21'inci yüzyılı anlayamayacağımız bir durum" sözleriyle tanımlıyor NFT'yi. Blok zinciri üzerine eğitimler veren Devrim Danyal da "Kripto paralar sadece finansal ekosisteme hizmet ederken biz bunun yanına farklı bileşenleri de yani dört temel kayıt bileşenini (harfler, rakamlar, notalar ve renkler) koyarak biçimlendirdiğimiz yeni bir dünyaya ilerliyoruz" diyor.

OYUNUN YENİ OYUNCUSU

Dijital sanat 1960'lardan bu yana ken- dini gösterse de NFT, onu üzerinde taşıyan blok zincirinin gelişimine bağlı olarak yükseldi. Sonuçta NFT'ler dijital varlıklar ve bunları gerçek paralar ile değil yine dijital paralarla satın almak gerekiyor. Ve bu gereklilik dijital paraları beklenmedik seviyelere getirmiş durumda. NFT eserlerin gündeme gelmesine neden olan amiral gemiler Bitcoin ve Ethereum'un bugünkü fiyatları büyük satışların olduğu dönemlerden çok uzak. Bu durum NFT pazarının eskiye oranla hacim kayıpları yaşamasına neden olsa da geleceğe ilişkin öngörüler endişe yaratacak türden değil. NFT'nin yarınına ilişkin tahminini sorduğumuz Erden, önemli bir noktaya değiniyor; "NFT'ler en çok da oyunlarda kullanılacak. Ev, kıyafet, ayakkabı gibi pek çok materyal oyun- larda karşımıza çıkacak."

PwC'nin yaptığı araştırmaya göre oyun sektörü 170 milyar dolarlık devasa bir pazar. İlerleyen dönemde aynı sahiplikle-rin farklı oyunlarda da kullanılabileceğinin konuşulduğu NFT pazarı gerçek anlamda büyük bir atılım gösterme yolunda.

MARKALAR NELER YAPIYOR?

Gerek yatırım aracı gerekse oyun ve dijital sanatta kendi- ne geniş bir alan açarak ilerleyen NFT, markaların da ilgisini çekiyor. Bu yeni akımda McDonald's, Coca-Cola gibi global devler ilk adımları atarken, moda markaları Louis Vuitton, Dolce & Gabbana, Nike, Gucci de koleksiyonlarıyla boy gösterdi. Kahve devi Starbucks da yakın zamanda NFT planını açıkladı. Şirket, sadece bir sanat koleksiyonu olarak değil marka ödül sistemi bazlı NFT'ler ile müşterilerine ek ayrıcalıklar sunma hazırlığında...

ŞİRKETLERIN İLGİ ODAĞI

Hazır giyimde globalleşme yolunda ilerleyen LC Waikiki, ikonik marka yüzü 'maymunu' NFT koleksiyonu olarak çıkarttı. Daha önce beş bin adetlik bir koleksiyon ile NFT dünyasında yer alan Fırat karakterini bu kez de DeFacto kullanıyor. NFT sektörünün ilk davlumbazını çıkaran Silverline Ankastre bir yıl içinde 60'tan fazla ürünü metaverse'e taşıyacak. Silverline Ankastre CEO'su Mustafa Laçin, "İlk NFT'mizde Blatform ile proje ortaklığına imza attık. NFT'lerin tüketicilere yönelik dijital temas ve deneyim aracına dönüşeceğine inanıyoruz" diyerek devam ediyor: "NFT'lerin, ürün tanıtımı, pazarlanması ve satışı konularında pek çok kanalda kullanılabilecek bir yapısı var, tabii ki bunu da değerlendireceğiz. Orta vadede müşterileri tüm temas noktalarında heyecanlandıracak, onlara fayda sağlayacak teklifler sunmayı planlıyoruz."

YENI MARKALAR EKLENECEK

Kervana her geçen gün yeni bir marka ekleniyor. Üstün Patent Kurucusu Özlem Arslan Kart, henüz bebek adımları ile trende tutunan markaların ilerleyen zamanlarda metaverse dünyasında kendilerini konumlandırmalarıyla NFT ile daha yakından ilgileneceklerini ifade ediyor.

SOSYAL FAYDA HAREKETİ

NFT pazarı markalar için de yeni ilgi alanlarından biri. Markalar pazarlama stratejisi, bağlılık oluşturma ya da sosyal sorumluluk üzerine NFT projelerini hayata geçirdiler.

-Silverline, ankastre sektöründe bir ilke imza atarak Lightline Cube isimli davlumbaz NFT'sini satışa sundu. Firma ürünlerinin tamamını dijitale taşımayı planlıyor.

-Elidor'un sosyal farkındalık amacıyla yürütülen 'Kendi Yolunda' kampanyası kapsamında oluşturulan 'ISAIDITPOSSIBLE' isimli NFT'si, OpenSea platformunda 1 ETH karşılığında alıcı buldu.

-Beymen, ilk meta-influencer Bella karakterini oluşturdu. Decentraland platformunda yer alan Bella, Beymen'in yeni koleksiyonlarını takipçilerine NFT olarak sergiliyor.

-Türkiye İş Bankası'nın 1940'lardan bu yana oluşturduğu resim koleksiyonunun özel bir seçkisi 'Tablolarla Boğaziçi'nde Bir Gezinti' adıyla NFT olarak Decentraland platformunda sanatseverlerle buluştu.

-Yapı Kredi, Decentraland'da yer alan binasında 19 Mayıs'ta Atatürk'ün kişisel eşyalarından oluşan bir NFT sergisi düzenledi. Banka daha önce de World'un 30'uncu yılına özel olarak maskotu Vadaa'yı da NFT serisi yaparak kullanıcılarına hediye etmişti.

-Hopi, yedinci yaşını 13 milyon üyesi için oluşturduğu 13 milyon dilimli pasta NFT'leri ile kutladı.

-Denizbank, NEOHUB iş birliği ile verdiği girişimcilik eğitiminin sertifikalarını NFT olarak dağıtarak NFT'lerin sadece sanat eseri değil aynı zamanda belgeleme özelliğini de kullanan ilk kurumlardan biri oldu.

-DeFacto, ünlü karikatür karakteri Fırat ile NFT dünyasına giriş yaptı.

-İGA İstanbul Havalimanı, 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü kapsamında oluşturduğu 'Hayaller Dijitale Taşınıyor – Tuvalden Piksele' isimli NFT koleksiyonunun gelirini Türkiye Otistiklere Destek ve Eğitim Vakfı'na bağışladı.
-Vodafone Türkiye, 'Ben Varım' kampanyası ile gerçek hayatta itfaiyeci, pilot, kurye, cankurtaran ve futbolcu olarak görev yapan kadınların yer aldığı NFT'ler ile eşitlik ilkesine vurgu yapmayı amaçlıyor.

-LCWaikiki, ikonik maymun karakterini NFT serisine dönüştürerek OpenSea platformunda satışa sundu. Vintage Maymun Koleksiyonu'nun tüm geliri TEGV'e bağışlanacak.

-QUA Granite, metaverse dünyasına giriş yapması sonrası tüm dünyadaki tedarikçilerine fayda sağlayacak olan etkinliklere, stoklara ve indirimlere erişim imkanı veren bir NFT koleksiyonu çıkarmayı planlıyor.

OYUNUN YENİ YÜZÜ

Next Akademi Kurucusu Levent Erden, NFT'lerin en çok da oyunlarda kullanılarak ayakkabı, kıyafet, can, ev, araç olarak satılacağını belirtiyor. Erden "Metaverse göstere göstere son 30 yıldır geliyor. Hayati olan durum ise NFT'lerdeki tekillik. Sadece sahiplik yönünden bakılırken NFT'ler topluluklara aidiyeti sim- gelemeye ve ayrıcalıklar sunmaya başlayacak bir kimlik olacak" diyor.

DİJİTALLEŞTİRİLEBİLEN HER ŞEY NFT OLABİLİR

Sadece sanat değil, kimlik belirteci, sertifika, güvenlik sistemi ve arşivlenmek istenen herhangi dijital bir nesne NFT'ye dönüştürülerek blok zincir üzerinde 'yakılana dek' sonsuzluğa ulaşabilir. Blok zincir eğitmeni Devrim Danyal, "NFT'ler globale açılan bir araç. Alınan sertifikaların NFT ile üretilmesi o niteliğin dünyanın herhangi bir yerinde geçerli olmasını sağlayabilir" diyor.

SANAT DA BİR ENDÜSTRİDİR

NFT üretmek herkesin peşinde olduğu yeni bir iş alanı. Hakan Yılmaz durumun biraz da yanlış anlaşıldığını ifade ediyor. İçerik, sanat üretiminin olduğunu ancak bu eserlerin satımı sırasında bir protokol olarak NFT kavramının devreye girdiğini belirtiyor. Yılmaz, ilgi gören konu ve tarzları analiz ederek NFT marketlerin ilgilendiği eşsiz eserleri koleksiyonlara dönüştürmeye başlamış.

HEM HATIRA HEM DE LÜKS YATIRIM

NFT'lerin fiziksel varlıklara doğru kaydığını da görüyoruz. 'Lüks yatırım aracı' sayılan ancak erişim kısıtlı olduğu için çok küçük kitlelere hitap eden antika, şarap/ viski, saat gibi fiziksel varlıkların zamanla daha da öne çıkması bekleniyor. Hemen bir örnek verelim: Elindeki NFT'lerini yakarak şişenin fiziksel halinin teslim alındığı bir model şu anda kullanılıyor.

YENİ HAK DOĞURUYOR

NFT'ler birçok kesim için yeni nesil telifleme aracı olarak görülüyor. Üstün Patent Kurucusu Özlem Arslan Kart, "Ürünün kimliği sanatçıya aittir ve sanatçının mülkiyet hakkındadır" diyerek son dönemde popü- lerleşen NFT'ler üzerindeki haklara açıklık getiriyor. Dijital dünyada NFT'ler, oluşturuldukları an itibarıyla sanal dünyada belirlenen alanlara yüklendiğinde koruma başlıyor.

DÜŞÜK MALIYETLI İŞ GÜCÜ

NFT projelerinin artmasıyla birlikte iş gücü maliyetleri de azalacak. Devrim Danyal, Türkiye'nin şansının daha az maliyetli işçi gücü oluşturmada ortaya çıktığını da söylüyor ve devam ediyor; "Sadece NFT üretmek değil bir NFT projesinde çalışabilecek iş kolları da tamamen dijital bir iş olması dolayısıyla proje sahipleri için maliyeti düşük iş gücü elde etmeye izin veriyor."

NEREDEN ALABİLİRİM?

NFT'lerin ticaretinin yapılabileceği yerler artıyor. OpenSea en popüler mecralardan biri olsa da NFT'leri sa- tın almanın ve satmanın daha düşük maliyetler ile yapılabilmesi iddiası ile birçok şirket sektöre giriş yapıyor. Tüm dünyada en bilinen NFT satış platformları ise; Opensea, Rarible, SuperRare, Binance NFT, TofuNFT, Socios.com, Mintable, NBA Top Shot, Nifty Gateway, eBay NFTs...

YENI KAZANÇ MODELLERİ

NFT'ler sahiplik belirteci ve sanat eseri özellikleri taşımanın yanı sıra yeni ekonomi modellerini de 21'inci yüzyıla taşıyor. Bunlardan biri de oyna-kazan sistemi ile otaya çıkan blok zincir tabanlı oyunlar. Oyun oynayıp para kazanma hayali gerçik oluyor.En popüler oyna-kazan oyunlarının birkaçı ise; Axie Infinity, Alien Worlds, Star Atlas, Brave Frontier Heroes, League of Kingdoms...

ESER SAHİBİ İÇİN KORUMA DEVAM EDER

NFT eserlerini üreten sanatçıların maddi ve manevi hakları hala tartışılan konular. Bir eser satın alındıktan sonra neler yapılabilir? Kart, "Bizim telif süreçlerimizde ürün, telif süreci başladığı an itibarıyla o an ne korunmak isteniyorsa korunur ve değişiklik yapılması için yeni bir telif sürecinin başlatılması gerekir. Metaverse'de dinamik bir yapı mevcut" diyor.

KRİPTO PARANIN ETKİSİNİ UNUTMAYIN

Son dönemde yaşanan büyük düşüşün NFT'leri etkilemesi sürpriz değil. Sanatçı Hakan Yılmaz, "Kripto paralar ve NFT'ler birbirine göbekten bağlı olduğu için sürekli olarak birbirlerinin durumlarından etkilenecekler. Ancak koleksiyonerler, sanatçıya destek için ya da eserin yeniden satılacağına olan inancı için eserleri satın alabiliyor" sözleriyle yine de olumlu açıdan yaklaşıyor.