ŞIKLIK MI GEZEGEN Mİ?..

Belce Örü / INBUSINESS

Tekstil, hammadde ve su kullanımında gıda, barınma ve nakliye sektörlerinin ardından dördüncü ve sera gazı emisyonları bakımından beşinci en etkili alan. Toplam küresel emisyonların yüzde 7'sinin kaynağı tekstil…

Üstelik hazır giyimle birlikte tüm dünyada tekstil ürünlerinin kullanım süresi azalıyor. Dünyada her yıl tahmini olarak 92 milyon ton tekstil atığı oluşuyor. Fakat çevresel açılardan iyileştirmeler yapıldığında tekstil aynı zamanda dünya kaynaklarının sürdürülebilir olmasında etkisi en büyük olacak üçüncü sektör. Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında döngüsel ekonomiye geçiş stratejilerinde tekstil sektörü ayrı bir öneme sahip. Bu nedenle Avrupa Yeşil Mutabakatı'nda da belirtildiği üzere yakın gelecekte sürdürülebilir ve döngüsel tekstil ürünleri için regülasyonların iyileştirilmesi, bu süreçte uluslararası iş birliği yoluyla şeffaflığın artırılması planlanıyor. Ayrıca tekstil atıklarının yüksek seviyelerde toplanması için rehberlik sağlayarak 2025'e kadar üye ülkelerin belirlenecek seviyeye ulaşması hedefleniyor.

ATIKLAR AYRIŞTIRILACAK

Dünya için sürdürülebilirlik yolunda taşıdığı önemin yanı sıra tekstil sektörü Türkiye üretiminde ve ihracatında da büyük öneme sahip. Zira sektör geçen yıl gerçekleştirdiği 12.9 milyar dolarlık ihracatla rekor kırdı. 2021'de yüzde 33.2 oranında ihracat artışı gerçekleştiren tekstil sektörü, ihracat gerçekleştirdiği 200'ü aşkın ülke ve bölgenin yaklaşık yüzde 85'inde ihracat artışı yaşadı.

Avrupa Birliği'nin yayımladığı kapsamlı tekstil stratejisi sektörün sürdürülebilir dönüşümü için yol haritası çiziyor. Tekstil ürünlerinin döngüselliğe uygun olmasını sağlamak için eko tasarım önlemleri geliştirmek, ikincil hammaddelerin alımını sağlamak, tehlikeli kimyasalların varlığıyla mücadele etmek ve işletmeleri ve tüketicileri güçlendirmek doğrultusunda sürdürülebilir ürünleri seçmelerini sağlamak ve yeniden kullanım ve onarım hizmetlerine kolay erişimlerinin sağlanması sektörle ilgili yeni düzenlemelerin taslağını ve ana içeriğini oluşturuyor. Devletlerin 2025'e kadar sağlamak zorunda olduğu, tekstil atıklarının yüksek seviyelerde ayrıştırılarak toplanması için de çalışmalar sürüyor.

İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri (İTKİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Öksüz, tekstil üretiminde tehlikeli kimyasalların kullanımı ile mücadele edilmesinin de hem sürdürülebilirlik hem de Avrupa Yeşil Mutabakatı'na uyum sürecinde önemli başlıklardan birisi olduğunu söylüyor. "Bu başlık altında ayrıca, endokrin bozucu kimyasalların azaltılmasına yönelik önemli bir aşama olan takip çalışmalarının yaygınlaştırılması öngörülüyor" diye de ekliyor.

TEMIZ ÜRETIM UYGULAMALARI

Sektörün temiz üretim uygulamalarına yönlendirilmesi gerektiğini aktaran Öksüz, böylece su tüketiminin azaltılmasının yanı sıra su ve hava kirliliğinin önlenmesi, enerjinin verimli kullanılması ve atığın en aza indirilmesinin önünün açılacağını vurguluyor.

Bu doğrultuda; arıtılmış atık suların yeniden kullanımının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik eylemlerin hayata geçirilmesi, buna yönelik teşvik mekanizmalarının oluşturulmasına ilişkin çalışmalar ve planlamalar yapılması ve 2023'te atık su yeniden kullanım oranının yüzde 5'e çıkarılması hedefleniyor. İTHİB'in Temmuz 2021, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) öncülüğünde gerçekleştirdiği Tekstil Sektörü Sürdürülebilirlik Eylem Planı Avrupa Yeşil Mutabakatı'nda diğer öncelikli sektörler için de öncü oldu. Birlik farklı bakanlıklar ile iş birliği içerisinde somut projeler gerçekleştirerek sürdürülebilirliği sektörde tabana yaymak için çalışmalarını sürdürüyor.

EYLEM PLANINDA İLK

İTHİB ayrıca sektörü bilinçlendirmek için Tekstil Sektörü Sürdürülebilirlik Dönüşümü Sertifikalı Eğitim Programı'nı 8 Mart 2022 tarihinde başlattı. Toplamda 10 modülden oluşan ve dört ay sürecek ücretsiz çevrimiçi eğitimler sürdürülebilirlik, döngüsellik, sürdürülebilir iş modelleri, sürdürülebilirliğin finansmanı, enerji verimliliği, su kullanımı ve atık yönetimine ilişkin olacak. İstanbul Deri ve Deri Mamülleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) Başkanı Güven Karaca, sektörün ihracat seviyesini yukarıya taşımak için çalışırken sürdürülebilirliği de göz önünde bulundurduklarını söylüyor.

KARBON NÖTR OSB YOLDA

Bu kapsamda öncelikle firmalarımızı nasıl ölçeklendireceğimize ve karbon düzeyini minimum seviyeye çekmeye odaklandıklarını ifade eden Karaca, bu doğrultuda hayata geçirecekleri bir Karbon Nötr OSB projesinin de müjdesini veriyor. Karaca, "Su sarfiyatının minimize edildiği, fosil atıklardan uzak durulan, sürdürülebilir, izlenebilir, geri dönüşümü çok kuvvetli, sosyal uygunluklara sahip karbon nötr OSB'mizin planı tamamlandı. Bakanlık ile yer tespiti hususunda görüşmelerimiz devam ediyor. Bu OSB için talep ettiğimiz 3 bin m2 alan içerisinde 500'den fazla firmamızın yer alacağını öngörüyoruz. Karbon ayak izi, sürdürülebilirlik, sosyal uygunluk global alıcıların sorguladığı bir koşul. Dolayısıyla ihracatımızı devam ettirmek istiyorsak bu projeye mecburuz" diyor.

ÇÖZÜM HARITASI

1- TİM, Tekstil Geri Dönüşüm Merkezi Projesi'nin hayata geçirilmesi için girişimler başlatacak.

2- İklim çalışmalarıyla kurumlarda bilimsel karbon ayak izi ölçüm ve raporlaması ile pilot uygulamaların hayata geçirilmesi sağlanacak.

3- Boyahane ve diğer işletmelerde su ve enerji tüketiminin asgariye indirilmesi için finansal kaynak yaratmak üzere girişimlerde bulunulacak.

STK VE KAMUNUN GÜÇLÜ İŞ BİRLİĞİ

İTKİB Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Öksüz, "Bu alanda hem ulusal hem de uluslararası fon kaynaklı projeler yürütüyoruz. Ticaret Bakanlığı'nın destekleriyle hayata geçirdiğimiz Ür-Ge projeleriyle küresel markaların odak noktası haline gelen sürdürülebilirlik konusunda farkındalık yaratmayı, aynı zamanda sektörümüze daha fazla katma değer sağlamayı hedefliyoruz. İTHİB-İHKİB iş birliği ile karbon ayak izi ölçümüne yönelik bir İSTKA projesini yürütmenin yanında yakın zamanda hazır giyim sektörümüz ile IPA III projesini hayata geçireceğiz. Bu alanda doğru bilgiye ve uygulamalara tek bir elden ulaşabilecekleri güvenilir bir platform oluşturacağız" diyor.

TİCARET BAKANLIĞI TEKSTİL EYLEM PLANI

1- Su tüketiminin fazla olduğu tekstil sektöründe temiz üretim mevzuatı güncellenecek, deri sektörü için temiz üretim mevzuatı oluşturulacak, tekstil ve deri sektöründe temiz üretim uygulamalarına ilişkin eğitim programları düzenlenecek.

2- Temiz üretim uygulamaları ile endüstriyel tesisler mevcut en iyi tekniklerin (MET) kullanılmasına yönlendirilecek; böylece su tüketiminin azaltılmasının yanı sıra su ve hava kirliliğinin önlenmesi, enerjinin verimli kullanılması ve atığın en aza indirilmesi sağlanacak. Bu bağlamda, tekstil ve deri sektörlerinde döngüsel ekonominin geliştirilmesini sağlayacak düzenlemeler gerçekleştirilmesi öngörülüyor.