YENİ BİR ÇAĞ BAŞLIYOR…

Dr. Muhammed Atilla Sevim
Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Görevlisi

Her ne kadar modern çağın ürünü olarak algılansa da elektrikli araçlar, içten yanmalı motorla işleyen otomobillerle birlikte gelişti. İlk defa ortaya çıktığı 19'uncu yüzyılın sonlarından bu yana otomobil tutkunlarına çevre dostu ulaşım imkanı sunarken, 20'inci yüzyılın başlarında popülerliğinin zirvesine ulaştı ve dolaşımdaki araçların üçte birini oluşturdu.

Elektrikli araçlar çok hızlı bir şekilde değişim ve dönüşüme uğrayarak büyük ilgi odağı oldu. Kısa süre içinde, otomobil endüstrisindeki dönüşüm birinci vitesten beşinci vitese geçti. Otomobil imalatının ekonomiler için önemi göz önüne alındığında, endüstriyi dönüşmeye zorlayan sarsıntının işler, kentsel gelişim ve hatta jeopolitik üzerinde muazzam etkileri olduğu görülüyor.

2010 yılında endüstrinin ilk seri üretim elektrikli otomobili Nissan Leaf'in piyasaya sürülmesine yardımcı olan eski Nissan yöneticisi Andy Palmer, değişimin "Attan arabaya geçmek gibi" olduğuna inanıyor. Şu anda elektrikli otobüsün CEO'su olan Palmer, "O kadar sismik, her şeyi değiştiriyor ve o kadar ki, yeterince hızlı dönmeyen, yatırım yapmayan herhangi bir oyuncunun gelecekte hayatta kalması pek mümkün değil" diyor.

McKinsey'e göre, elektrikli ve bağlantılı otomobil endüstrisi 2020'nin başından bu yana 100 milyar dolardan fazla yatırım çekti ve bu sadece başlangıç... Otomobil üreticileri, önümüzdeki beş yıl içinde elektrik ve pil teknolojisine toplam 330 milyar dolarlık yatırım yapacağını duyurdu.

Bloomberg NEF'in COP26 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı ile birlikte yayımladığı yeni bir rapora göre, dünyanın dört bir yanındaki sürücüler bu yıl yaklaşık 5,6 milyon elektrikli binek araç satın alacak. Bu, geçen yıl satın alınan rakamın neredeyse iki katı... Daha önemlisi, bu rakam tüm araç satışlarının neredeyse yüzde 8'ini temsil ediyor. Elektrikli araçların küresel satışlarının 2025 yılına kadar 10,7 milyona ve ardın- dan 2030 yılına kadar 28,2 milyona ulaşması bekleniyor.

BEŞ YILDA 50 MİLYON ARAÇ YOLA ÇIKACAK

2000'li yılların başlarında elektrikli araçları kitlesel pazarlamaya yönelik ilk girişimler, teknolojik sınırlamalarla -özellikle sınırlı sü- rüş menzilinde karşılaşılan sorunlarla- karşı karşıya kaldı ve sonuçta başarısız oldu. Günü- müzün elektrikli araçları şarj başına 150 ila 300 mil arasında menzile sahip ve bu onları 30 milden daha kısa olan araç yolculukları- nın yüzde 95'i için fazlasıyla yeterli kılıyor.

Bugün sektörün gelişmesinin önündeki potansiyel darboğaz, öngörülen elektrikli araç yoğunluğuna hizmet etmek için yeterli şarj altyapısının kurulması. Önümüzdeki beş yıl içinde, elektrikli araç satışlarının AB-27'de ve Birleşik Krallık'ta en az dört katı, Amerika Birleşik Devletleri'nde ise iki katından fazla artması bekleniyor.

Bunun sonucunda 50 milyondan fazla binek aracı ve dört milyondan fazla ticari araç yollara çıkacak. Fiyatlar düştükçe ve daha fazla model piya- saya çıktıkça; elektrikli araç sahipliği, genel araç sahibi nüfusun daha geniş bir alanına ulaşacak ve 2025 yılına kadar satışların yüzde 10'undan fazlasını, 2030 yılına kadar ise satışların yüzde 20 ila 30'unu kapsayacak.

Hükümetlerin getirebileceği ek düzenleyici destekler bu eğilimleri hızlandırabilir. Son aylarda Danimarka ve Birleşik Krallık, 2030'dan sonra benzinli araçların satışını yasaklayacağını duyururken, Kaliforniya, 2035 yılı için benzer bir hedef belirledi. Bazı şehirler önümüzdeki on yıl içinde benzinli ve dizel yakıtlı araçları tamamen yasaklama planlarıyla daha da ileri gidiyor. Örneğin Amsterdam şehir merkezindeki tüm ticari araçların 2025 yılına kadar sıfır emisyon üretmesi ve binek otomobiller de dahil olmak üzere şehirdeki tüm trafiğin 2030 yılına kadar sıfır emisyon üretmesi şartını halihazırda uyguluyor.

ŞARJ İSTASYONU YATIRIMI YAPILMALI

Elektrik dağıtımı açısından bu büyüklükteki bir araç filosu için Çin, AB-27 ve Birleşik Krallık, 2025 yılına kadar 180 ila 235 terawatt (TWh) saat, 2030 yılına kadar ise 525 ila 770 TWh arasında ek yıllık enerji talebini artıracak. Bu talebin karşılanması, mülk sahiplerinin özel şarj noktaları portföylerini (AC seviye 2 şarj cihazları) dağıtmasını gerektiriyor. 2025 yılına kadar Çin, AB-27, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri'nde 22 ile 27 milyon birleşik şarj noktası birimine ve 2030 yılına kadar 55 milyonun üzerinde şarj noktasına ihtiyaç duyulacağı tahmin ediliyor. Bu da elektrikli araç kullanımının yaygınlaşmasının bu hızda artacağı bilinciyle hızlıca aksiyon alınması gerekliliğini doğuruyor.

E-mobilite, bir devrilme noktasına ulaştı. 250'den fazla yeni pilli elektrikli araç (BEV) ve plug-in hibrit elektrikli araç (PHEV) modeli yalnızca önümüzdeki iki yıl içinde piyasaya sürülecek. 2030 yılına kadar 130 milyon elektrikli araç dünya çapında yolları paylaşıyor olabilir. Bu sayıları desteklemek için önemli ölçüde genişletilmiş şarj gerekiyor ve bu yatırımlar ucuz olmayacak.

Aslında hem kamusal alanlarda hem de evlerde elektrikli araç şarj istasyonlarına yönelik küresel talebi karşılamak için 2020'den 2030'a kadar tahmini 110 ila 180 milyar dolar arasında yatırım yapılması gerekiyor. Aynı zamanda dünya çapındaki tüketiciler de bu konuda sesini yükseltiyor. ABD'de yapılan bir anket, elektrikli araç satın almayı planlamayanların yaklaşık yarısının yetersiz şarj altyapısının kendilerini engellediğini söylediğini gösterdi.

Almanya'da 2021 Mobilite Monitörü raporu, tüketicilerin yüzde 66'sının elektrikli araç satın almakta caydırıcı olarak algılanan şarj istasyonu eksikliğinden bahşediyor. Bu nedenle, benimseme oranlarını artırmaya yardımcı olmak için kamu algısının ücretlendirme kullanılabilirliğindeki bir değişiklikle etkilenmesi gerekiyor.

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN 149 YILLIK YOLCULUĞU

-1828'de Macar rahip ve fizikçi Anyos Jedlik, doğru akım motorunun ilk versiyonlarından birini keşfetti ve bu motorun potansiyelini göstermek amacıyla bir model üretti.

-1859'da Fransız fizikçi Gaston Plante ilk şarj edilebilir bataryayı icat etti.

-1881'de Fransız elektrik mühendisi Gustave Trouve, üç tekerlekli bir bisikletle elektrik motoru ve şarj edilebilir batarya takarak yola çıkmaya uygun ilk elektrikli aracı yarattı.

-1889'da Belçika menşeli La Jamais Contente, saatte 100 kilometreyi aşan ilk elektrikli araba oldu.

-1900'lerden 1930'lara yanmalı motorlu modeller, elektrikli otomobilleri pazardan uzaklaştırdı.

-1980'lerde daha fazla güce sahip lityum iyon aküler ve artan menziller, elektrikli araçlara olan ilgiyi yeniden alevlendirdi.

-1990'da Kaliforniya'nın sıfır salımlı otomobil satışlarını artırma şartı, yeni nesil elektrikli araçların ortaya çıkmasına yol açtı.

-1997'de popüler Toyota Prius, modern hibrit araçlar için bir pazar oluşmasını sağladı.

-2008'de 393 km menzile sahip Tesla Roadster, yüksek performanslı elektrikli araba dalgası başlattı.

-2018'de Türkiye Otomobil Girişim Grubu kuruldu. Böylece Türkiye yerli üretimi Togg markasıyla elektrikli araç pazarına girmek için adım attı.