META YAKALILAR GELİYOR!...

İpek Alpkökin Olgunsoy / INBUSINESS

Metaverse şu günlerde dünyanın yeni gündemi. Kabul etmek gerekirse bir kullanıcı olarak yeterince bilgimizin değil ama fikrimizin olduğu bu sanal dünya, yediden 70'e herkesi heyecanlandırıyor. Arsa alımları, ekipman hazırlıkları, bu alanda nasıl var olurum düşüncesi kullanıcıların aklını kurcalayan konular. Peki ya bu dijital gerçeklikte kariyer yapmak? İşlerin şimdiden kızıştığını söyleyebiliriz...

Facebook yeni adıyla Meta, bu dijital dünyayı inşa etmek için önümüzdeki beş yıl içinde AB'den 10 bin kişilik yüksek vasıflı mühendisler başta olmak üzere önemli işe alımlar yapmayı planlıyor. Apple, AR/VR gözlük projesinde çalışmak için meta çalışanları işe almaya başladı.

Kurumların yaptığı hazırlıklar da gelecek 10 yılda istihdamın pusulasını metaverse'e çeviriyor. Öyle ki şu sıralar, Apple'dan Snap'e Microsoft'tan Google'a uluslararası birçok şirket metaverse teknolojilerini geliştirmek için milyarlarca dolarlık yatırımlar üzerinde çalışıyor.
Sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik ve blok zinciri teknolojileri üstüne inşa edilen metaverse'ün sunduğu geniş pazar oldukça cezbedici. Telaffuz edilen rakamlar değişken ancak genellikle 2030'a kadar metaverse pazarının 1 trilyon doları bulacağı tahmin ediliyor. Ki bu öngörü şirketlerin yaptığı çalışmalara baktığımızda belki de çok düşük kalmış bir tahmin bile olabilir.

Örneğin Google, artırılmış gerçeklik gözlüklerini çoktan piyasaya sürdü. Yatırım şirketi Roundhill Investments, metaverse sağlayıcılarının çalışmalarını izlemek ve bu şirketler üzerinden kar elde etmek için bir borsa yatırım fonu oluşturdu. Tommy Hilfiger metaverse'de sanal giyim koleksiyonu yapmaya başladı. Dünyanın ünlü modacıları insanların giyebileceği avatarları tasarlamak için çoktan kolları sıvadı. Space Runners x NBA Champions'un meta dünya için ürettiği ayakkabılar geçtiğimiz günlerde sadece dokuz dakikada satılarak bir rekor kırdı.

Kısacası bu platform için aksiyon alan şirketlerin sayısı azımsanmayacak ölçüde. Öyle ki mağazalar yavaş yavaş kurulmaya başlıyor. Samsung, metaverse platformu Decentraland'da mağaza açıyor. Dev spor giyim markası Nike da bu dünyaya kayıtsız kalmayan bir diğer şirket. Roblox ile anlaşıp NikeLand adında bir sanal dünya oluşumu için start verdi. Hyundai, CES robotikleri metaverse'e getirdiğini açıkladı. BMW, üretim süreçlerini daha doğru planlamak için üretim tesislerinden birini simüle ettiğini bildirdi.

TÜRKLER'DEN BİR İLK

Dünyanın ilk kredili metaverse dersini, Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde vermeye hazırlanan isim ise Tazefikir Group Kurucusu Çağlar Gözüaçık. Ancak Gözüaçık'ın şu sıralar dikkat çeken bir projesi daha var. O da bu evrende kurduğu Tazefikir Metaverse Ajansı. "Son bir yıldır metaverse alanında çalışacak bir ajans açma düşüncemiz vardı. Ekim ayında Facebook'un tüm dünyaya bu alanda büyük yatırımlar yapacağını duyurmasıyla biz de planladığımız yatırımı hayata geçirdik ve Tazefikir Metaverse'ü kurduk" diyen Gözüaçık'ın Decentraland, parsel 63,13'te yer alan ajans binası da dünyada ilk kez metaverse'te bir reklam ajansı tarafından kurulan bina olma özelliğini taşıyor.

DANIŞMANLIK YÜKSELİŞTE

Peki, bu dünyada istihdam nasıl şekillenecek, hangi meslekler öne çıkacak sorusuna dönecek olursak... Beklenen o ki, metaverse meslek grupları arasında danışmanlık önemli bir yer tutacak. NFT'lerin (Non Fungible Token/Değişmesi mümkün olmayan jeton) hayatımızda yer almaya başlaması ile birlikte bu platformda finans ve varlık alanlarında istihdam oluşacağını anlatan Ergene Consulting & HGA Group Türkiye Şirket Ortağı İbrahim Paksoy, varlık danışmanları kavramına dikkat çekiyor. Paksoy, "NFT sayılabilecek varlıklar; herhangi bir sanat eseri, video, tweet, internet sayfası, görseller, sosyal medyada oluşturulan hikayeler ve daha pek çok proje olarak karşımıza çıkıyor. Tüm bu dijital varlıklar, gerekli şartlar sağladıklarında birer NFT olma özelliği taşıyabiliyor. Metaverse dünyasında varlık danışmanları; yatırım yapma, var olan NFT varlıklarını yönetme ve satma gibi konularda müşterilerine yardımcı olacaklar" diyor.

MODAVERSE

Moda dünyası da metaverse'te önemli istihdamlara imza atacak bir diğer sektör. Yakın gelecekte metaverse üzerinden müşteriler, AR/VR aracılığıyla sanal alışveriş ile mağazaları deneyimleyebilecek. Kişiselleştirilmiş dijital avatarlar da yeni bir pazar oluşmasına imkan verecek. Öyle ki birçok şirket avatarlar için şimdiden kreasyon tasarlamaya başladıklarını duyuruyor. Örneğin; Balenciaga ve Gucci'nin aralarında olduğu bazı lüks markalar, avatarlar için giyim koleksiyonu oluşturulması amacıyla Fortnite ve Roblox gibi oyun şirketleriyle ortaklık kurduklarını açıkladı. Paksoy ise "Kullanıcılar, metaverse dünyasında kendi avatarları ya da 3B modelleri ile yer alacak. Gerçek dünyadan alışık olduğumuz moda tasarımcıları ve stilistler büyük rağbet görecek. Sanal giysi ve moda tasarımı, 3B modeller, AR, VR üzerinden tasarımlar yapacak stil danışmanlarına ihtiyaç artacak" diyor.

Metaverse'ün kendi film endüstrisi de olacak. Bu dünyada dikkat çekecek kaliteli filmler çıkarabilmek için işinde başarılı yapımcılara ihtiyaç duyulacak. Bu yapımcılar şovlar ve diziler için de çalışacak. Film endüstrisi alanında senaryo yazarlarından aktörlere kadar yüzlerce mesleğe ihtiyaç olduğuna dikkat çeken Paksoy, "Bunun yanı sıra metaverse üzerinden sanal düğün, parti, konser, toplantı işlerini yapan sanal organizasyon şirketleri ve uzmanları olacak" diyor.

TUR REHBERLERİ

Kullanıcılar olarak yapmak isteyeceğimiz bir diğer şey de yeni dünyayı gezmek. Dolayısıyla öne çıkan bir diğer meslek sanal metaverse gezi rehberleri ve turizm danışmanları. Çünkü bu danışmanlar eşliğinde avatarlarımız ile Mars'a, Venüs'e, Saturn'e seyahat edebileceğiz veya Mısır piramitlerini gezebileceğiz. Altın çağ ise dijital tasarımcılar ve mimarlar için başlıyor. Paksoy, "3B tasarım, simulasyon, AR, VR, 3B modelleme, ara yüz tasarlama ve animasyonlar yapmak üzere sanal tasarımcı ve mimarların desteğine ihtiyaç duyulacak. Sanal bina ve bahçe tasarımı, şehir planlaması yapabilen mimarlar görev yapacak."

Avatar tasarımcıları ise yeni bir dünya olan metaverse evreni için üretim yapacak. Bu alandaki reklamları, pazarlama ve satışlarını yapacak ise metaverse pazarlama, marka ve satış uzmanları. Paksoy, "Algoritma, yapay zeka, akıllı kontrat, kripto para varlıkları ve NFT konularını kapsayan bu yeni evrendeki hukuki sorunları dijital hukuk danışmanları ve akıllı kontrat uzmanları çözecek. Sağlık uzmanları, bu dünyada görülecek olası rahatsızlıkları tedavi edecek. Metaverse bireysel öğrenme koçları görev yapacak. Zihin ve ruh sağlığı uzmanları da ihtiyaç duyulacak bir diğer meslek dalı olacak."

FINFLUENCER ZAMANI

Özetle bu dünyada en fazla du- yacağımız konu içerik üretimi. Reklam dünyasının ise görünürlük ve satıştan çok 'topluluk oluşturma' yönünde uzmanlaşacak yeni tip bir halkla ilişkiler modeli geliştirileceği ön görülüyor. Tabii ki influencer'lara da güncelleme geliyor.

Tooken Kurucu Ortağı Orkun Bulut: "Influencerlar olacak ama fan token, NFT ve metaverse yatırımlarında yönlendirici, finans bilgisi olan 'Finfluencer'lar Wall-Street'in portföy yöneticilerinin yerini alacak. Grafik bilgisi olmayan tasarımcı kalmayacak" diyor. İçerik yönetimi konusunda Orkun Bulut'a katılan bir diğer isim de HumanGroup Genel Müdürü Gaye Özcan. Özcan, "İçerik üretmek en kritik konulardan biri. Platform kurulabilir ancak içerikleri kim üretecek? Yakın gelecekte bu alanda yaratıcılılarına ve uzmanlıklarına başvuracağımız içerik yöneticileri ile karşılaşacağız."
Emlak sektörüne de dikkat çeken Özcan, "Son dönemde sanal emlakçılık yani metaverse dünyasında arsa alıp satmak da oldukça popüler. Sanal ticaret yoluyla ev veya arsa satın almak, sanat eserleri için sanal açık artırmalara katılmak hızla yaygınlaşıyor" diyor.

Ancak araştırmalara göre dijital olgunluk düzeyi kabul edilebilir seviyeye çıkmış şirketlerin oranı hala yüzde 5'in altında. İşletmelerin yüzde 90'ından fazlası ürün ve hizmetlerini dijitalleştirememiş durumda. Özcan; "Şirketlerin metaverse'e adapte olması için ürünlerin ve sunulan değerin VR dönüşümlerini gerçekleştirmek gerekecek."

İşte tam bu noktada tüketiciye sunulan verim öne çıkıyor. "Artık şirketler için tüketicilere verimli bir deneyim sunabilmek oldukça büyük bir önem taşıyor" diyen Teknolojide Kadın Derneği Kurucu Başkanı Zehra Öney, kurumların metaverse alanına girerken doğru adımları atabilmek adına tüketicile- rinin profilini belirlemeye çalışacağına ve bu profillere göre stratejiler izleyeceklerine dikkat çekiyor. Öney, "Gelecekte sanal ekonomi, gerçek dünyadaki karşılığı kadar önemli olacak. Kurumların pazarlama ve iletişim bölümleri, çevrimiçi etkileşim için bir aşama olan metaverse'ü daima takip etmeli ve çağı yakalamalı" diyor. Tüm dünyanın kendisini güncellemeye ve yeni nitelikler kazanmaya çalıştığına değinen Öney, "Bu süreçte pazarlama, iletişim ve markalaşma için hem yeni zorluklar hem de yeni fırsatlar doğacak."

Gelecekte göreceğimiz metaverse mimarları, moda tasarımcıları veya gayrimenkul uzmanları gibi alanların bazı meslekleri yok edebileceği gerçeğine de dikkat çeken Zehra Öney, "Dijital dönüşümün getireceği yeni mesleklerin adları veya iş tanımları belli olmuş değil fakat birçok mesleğin yok olacağını söylemek mümkün."

3 B TASARIMCI TALEBİ

Games United Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Bilgehan Baykal da metaverse'ün yaygınlaşması ile birlikte özellikle 3B tasarımcılara büyük bir talep olacağını anlatıyor. Baykal'a göre yeni iş dünyasında Unreal engine, unity bilmek altın değerinde olurken UX/UI tarafında bambaşka bir çığır açılacak. Akıllı kontrat dillerini bilmek daha da önem kazanacak. Baykal, "Tüketici kurum ilişkisi aracısız hale geleceği için üreticilerin ürünlerini pazara sunma süreleri kısalacak. Bu nedenle çok hızlı ve hatasız üretim, firmaların bir numaralı önceliği olacak. Özetle bilişim sektörüne olan talep daha da artacak." Baykal'ın bir diğer tespiti de e-ticaret şirketlerinin azalacağı yönünde.

Baykal, "E-ticaret firmaları yavaş yavaş ortadan kalkacak ancak e-ticaretteki fiziksel teslimatı yapan yeni nesil lojistik firmalarının yükseleceğini düşünüyorum. Bu alanda da ciddi bir işgücü ihtiyacı olacak. Lakin teslimatların drone'lar veya insansız araçlarla yapılacağını, istihdamın daha katma değerli alanlara kayacağını da göz önüne almak gerek."

VERİ DEPOLAMA ARTACAK

Meta veri depoları ise şu anda ağırlıklı olarak oyun uygulamaları ile dolup taşıyor. Önümüzdeki birkaç yıl içinde ise video oyunlarına ek olarak, dijital fabrikalarda, kültür, turizm sektöründe ve eğitim alanında gelişme olacağını öngörülüyor. Adcolony Büyüyen Pazarlar Direktörü Serdar Çelik'e göre bu dijital dünyada istihdamı Facebook gibi topluluk odaklı işletmeler belirleyecek.

Çelik, "Bu kurumlar meta veri tabanının çevrimiçi ve performans medyasında etki yaratmak için kendi veri deposunu kurmak üzere binlerce kişiyi işe almayı hedefliyor. Buradan yola çıkacak olursak meslek dallarını da lider teknoloji devleri belirleyecek. Özellikle veri teknolojisi, yazılım mühendisliği odaklı meslek dallarına olan talebin artacağını düşünüyoruz."

Tabii oyun sektörü de metaverse evreniyle birlikte başka bir boyut kazanıyor. Hatta oyunlar yeni bir ekonomi modeli yaratıyor. "Sadece metaverse evrenine hakim bir kullanıcı, bu platform üzerinde oyun oynayarak finansal bir döngü elde edebilecek" diyen Çelik, yeni modeli bir örnekle açıklıyor: "Modelin adı: Oyna-Kazan. Örneğin, sanal dünyada savaşlar kazanarak, görevlere giderek para kazanabileceğiniz bir oyun olan Axie Infinity, Temmuz 2021'den bu yana 485 milyon dolar gelir elde etti. Bu nedenle oyun şirketlerinin öne çıkan mesleklere yön vereceğini ve istihdamı oldukça arttıracağını düşünüyorum."

Game Factory CEO'su Efe Küçük ise metaverse'ün iş yaşamındaki iletişim tarafını değerlendiriyor. "Ofislerden uzaklaşıp online çalışma modeline geçiş yapmanın birçok avantajı olduğu gibi elbette çeşitli dezavantajları da mevcut. Bu önemli dezavantajlardan biri de iletişim problemi" diyen Küçük, "Halihazırda online çalışan ekipler için çeşitli iletişim kanalları var. Ancak hiçbiri tam anlamıyla yüz yüze iletişimin yerini tutamıyor. Belki şu anki koşullarda metaverse üzerinde bir ofis kurmak da yüz yüze iletişimin yerini tutamayacak ama yakın gelecekte, VR ve AR teknolojilerinin de gelişmesiyle birlikte çok daha gerçekçi bir hissiyata sahip olacağız.

"Şirketlerin metaverse'te de ofis açacağını ve ekiplerin metaverse üzerinde bir araya geleceğini" anlatan Küçük, "Bu sayede özellikle yurt dışında da çalışanları olan global firmalar, bu dünya üzerinde ekiplerini bir araya getirerek ekip içi iletişimi kuvvetlendirebilecek" diyor.

METAVERSE EVRENİNDE OFİS İNŞASI -

Ergene Consulting & HGA Group Türkiye Şirket Ortağı İbrahim Paksoy,

Metaverse uygulamalarının yaygınlaşmasıyla şirketler, ürün ve hizmetlerini bu dünya üzerinden tüketime uygun hale getirecek. "Belirtilen o ki, metaverse orta ve uzun vadede evden çalışmayı bambaşka bir boyuta taşıyacak. Aynı şekilde online alışveriş deneyimi de yeniden şekillendirecek. Sanal evrende metaverse'ün ofisleri inşa edilecek."

ABARTIYOR MUYUZ?

Tooken Kurucu Ortağı Orkun Bulut

"Uzun zamandır hayatımızda olan VR (virtual reality) dene- yimlerini marketing stratejileri için takla attırıp metaverse demeyi samimi bulmuyorum" diyen Tooken Kurucu Ortağı Orkun Bulut, gelecekte kurumlar için yaşanacak algı sorunlarına dikkat çekiyor. "İnsanlar henüz metaverse hakkında yeterince bilgi sahibi olmadığı için konu PR niteliğinde etkili olabilir ama ileriki dönemde marka itibarlarına zarar da verebilir. Şirketler için şu dönem hazırlık niteliğinde. Var olan Decentraland, Roblox, Sandbox gibi metaverse'ler şimdilik öne çıkıyor. 2026'ya kadar binlerce platform kurulacak ama bunlar arasında sadece 4-5 tanesi gerçek anlamda büyüyecek."

TÜRKİYE'DE TOMURCUKLANMALAR

Türkiye'de de metaverse sistemini odağına alan ve hazırlık yapanlar azımsanmayacak kadar çok. Bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de metaverse teknolojilerini kullanabilmek amacıyla bir dizi yasal düzenleme çalışmaları şimdiden yapılmaya başladı. Özel sektöre bakacak olursak onlar da konuyla oldukça ilgili:

-Acun Ilıcalı, NFT platformu eneftio.com'u duyurdu,

-Ankara Üniversitesi ise senato kararıyla Güzel Sa- natlar Fakültesi'nin Temel Sanat Eğitimi Bölümü'nün seçmeli dersler havuzuna "NFT'ye Giriş" adlı bir ders ekledi.

-Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi, Tür- kiye'de ilk olacak bir uygulamayı hayata geçirerek metaverse dersi açtı.

-Tazefikir Group Decenterland'da dünyanın ilk metaverse ajansını açtı.

SANAL OFİSİNİZ NEREYEBAKACAK?

HumanGroup Genel Müdürü Gaye Özcan

Kurumların büyük bir bölümü ofislerini bu yeni dünyaya taşıyacak. Bu nedenle arsa alımları şu ara çok revaçta. Öyle ki metaverse'te arazi satışı yapan platformlardan bir tanesi olan OVR'da Anadolu yakasının kıyı şeridinin neredeyse tamamen satıldığı görülüyor. HumanGroup Genel Müdürü Gaye Özcan, "İş hayatı açısından baktığımızda sanal toplantı odaları, avatarlar, tek bir odada gerçekleşen uluslararası toplantılar geleceğin manzaraları arasında olacak."

PERAKENDENİN YÜKSELİŞİ

Games United Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Bilgehan Baykal

Metaverse'lerdeki tüketici-kurum ilişkileri, blok zinciri tabanlı gerçekleştirilecek. Ancak işin önemli bir kısmı da güvenlik. "Bu tempoya kurumlar çok hızlı bir şekilde adapte edilecek ve liderliği yine başta lüks markalar olmak üzere perakende sektörü çekecek" diyen Games United Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Bilgehan Baykal, "Kurumların bu süreçte göz önüne almaları gereken üç ana unsur var. Tüketici ile kurulacak aidiyet bağı, üretilen kaliteli içerik ve faydalı ekonomi."

TÜRKİYE'DEKİ OYUN SEKTÖRÜ

Game Factory CEO Efe Küçük

Türkiye'de VR ve AR gibi teknolojilerle ilgilenen birçok oyun stüdyosu bulunuyor. Bu oyun stüdyoları niş bir kitleye hitap ettiğinden mobil oyun stüdyoları kadar ilgi göremiyor, haliyle finansman ve destekler konusunda problemler yaşayabiliyorlar. Türk oyun stüdyolarına ihtiyaç duydukları her türlü desteği sağladıklarını anlatan Game Factory CEO Efe Küçük, "Günün sonunda VR teknolojisi, oyun sektörünün ve metaverse'ün gelişimini çok yakından ilgilendiriyor. VR'ın daha ulaşılabilir olması ve VR/AR/ XR teknolojilerinin daha fazla gelişmesiyle metaverse hayatımıza daha fazla girebilir. En pozitif etki ise tartışmasız Facebook'un, yeni adıyla Meta'nın çok ciddi bir adım atmış olması."

MAĞAZALAR DİJİTALE TAŞINMIYOR, YENİ BİR KONSEPT YARATILIYOR

Teknolojide Kadın Derneği Kurucu Başkanı Zehra Öney

Metaverse'ü şirketlerin mevcut fiziksel mağazalarını ve hizmet geleneklerini taklit edeceği dijitalleştirilmiş bir versiyon olarak düşünmek yanlış olur. "Metaverse, şirketlerin geleneksellikten koparak fiziksel alan sınırlamalarından tamamen arınmış bir dünya yaratmasını sağlayacak" diyen Teknolojide Kadın Derneği Kurucu Başkanı Zehra Öney, "Markalar hayal güçleri ve yaratıcılıklarıyla gerçek dünyada gerçekleştirmeleri zor olan deneyimleri sunabilecekler. Yani; fiziksel mağazalar ve ofisler artık alışveriş veya hizmet için odak noktası olmayacak."

REKLAMCILIK SEKTÖRÜNÜN YENİ SINAVI

Adcolony Büyüyen Pazarlar Direktörü Serdar Çelik

Reklamcılık sektörü de metaverse'ün etkisi altına alacağı alanlardan biri. Metaverse, yeni birçok reklam alanı ile marka ve reklamverenlere ev sahipliği yapıyor. Adcolony Büyüyen Pazarlar Direktörü Serdar Çelik, "Reklamcılar ve ajanslar için metaverse; ürünleri, hizmetleri ve markaları tanıtmak için bir dizi yeni fırsat sağlarken bu fırsatlardan en belirgin olanı reklam alanlarından yararlanmak. Metaverse'ün markalar adına kullanılabilir olması için reklamlarını ellerinden geldiğince doğal bir şekilde entegre etmeleri gerekiyor. Reklamcılık sektörünün Metaverse'teki geleceği bizi oldukça heyecanlandırıyor. Şüphesiz ki geleneksel reklamcılığın ötesinde, günümüz dijital reklamcılık ile deneyimlediklerimizden çok daha ilgi çekici, heyecan verici ve daha gerçekçi marka deneyimleri inşa edilecek."

METAVERSE'DEKİ İLK REKLAM AJANSI BİNASI TÜRKİYE'DEN

Tazefikir İletişim Grubu Kurucusu Çağlar Gözüaçık

Türkiye'deki ilk iPad ile çalışmasından, dünyanın ilk Sağlıklı Yaşam Uzmanları Influencer Ajansı Healthnet'e kadar pek çok yeni iş fikrini gerçekleştiren Tazefikir İletişim Grubu, Tazefikir Metaverse'ü kurarak bu alana da girdi. Grup, ekibinde yer alan 3B artistler, yazılım mühendisleri, metaverse proje yöneticileri, NFT tasarımcıları, blok zinciri stratejistleri ve marka yöneticileri ile şu sıralar şirketlerin ihtiyaçlarına cevap vermek için hummalı bir çalışma içinde. Grup Kurucusu Çağlar Gözüaçık, çok sayıda markadan danışmanlık ve iletişim planlaması talebi aldıklarını anlatıyor. Gözüaçık, "Metaverse geniş bir kavramı kapsıyor. Bu sebeple yöneticilerin kafası karışık. Ancak şunu söyleyebiliriz. İlk defa markanız için yaptığınız iletişim yatırımı, dolar bazında değerlenip tekrar kullanılabilir bir formata dönüşmüş durumda. Yani bir showroom ya da deneyim alanı yaratmak için aldığınız NFT arsayı, kampanyanız bittiğinde aldığınızın çok üzerinde bir rakama satma şansınız var" diyor.

YENİ MESLEKLER GELİŞİYOR

EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri, Kıdemli Müdürü Aydın Bahar

Bu yeni dünya ile birlikte uzmanlara göre mevcut ofis alanı ve gereksinim duyulan ekipmanlarda da ihtiyaçlar değişecek. EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri, Kıdemli Müdürü Aydın Bahar, "İş modellerine göre kurumların gelir-gider kalemlerinde de ciddi değişiklikler oluşabilir. İş gücünde de, daha çok insanın esnek çalışma modellerine geçmesi ve freelance çalışması da olası" diyor. Firmaların iş modeli tasarımı alanına odaklanacaklarını anlatan EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri, Direktörü Fatih Öğün ise "Ayrıca meta sanal ortam yönetiminde virtual estate alımı, geliştirme, operasyon yönetimi, değerleme, portföy yönetimi gibi yeni mesleklerin ortaya çıkmasını ve metafluencer denilen yeni nesil influencer'ların doğmasını bekliyoruz."

METAVERSE İŞLERİ

-Metaverse Araştırma Bilim Uzmanı -Ekosistem Geliştiricisi l Donanım Oluşturucu l Meta Hikaye Anlatıcısı l Reklam Engelleme Uzmanı
-Avatar Geliştiricisi -Metaverse Siber Güvenlik l 3D Artistler -Yazılım Mühendisleri -Metaverse Proje Yöneti- cileri -NFT Tasarımcıları -Blok Zinciri Stratejistleri l Marka Yöneticileri