VERİMLİLİK EN DEĞERLİ ENERJİ

Mustafa Orhun Çetin / INBUSINESS

Uluslararası Enerji Ajansı'na göre enerji verimliliği projelerinin, 2070'e kadar karbon azaltımına yüzde 40 katkıda bulunması bekleniyor. 'İlk yakıt' olarak adlandırılan enerji verimliliği olmadan net sıfır emisyona ulaşmanın makul bir yolu yok gibi görünüyor. Enerji ihtiyaçlarını karşılamanın en temiz ve en ucuz yolunu temsil etmesi nedeniyle de birçok devlet teşviklerle projelerin sayısını artırma amacında.

Enerji faturalarını düşüren ve iklim değişikliğinin en kötü etkilerini bertaraf etme şansı veren enerji verimliliği alanındaki potansiyeli çok önceden gören makine yüksek mühendisi Onur Ünlü 2004'te ESCON Enerji'yi kurarak Türkiye'de enerji hizmet sektöründe (ESCO-Enerji Service Company) öncü oldu. Sadece çevre üzerindeki etki ve sonuçları değil ortaya çıkan ekonomik potansiyel Ünlü'nün tahmin ettiğinden büyük bir boyuta ulaşmış durumda.

Türkiye'nin tek global oyuncusu olarak faaliyet gösteren şirket, 15 yılda 12 ülkede 750'nin üzerinde işletmeye minimum tüketim konusunda hizmet verdi. Açtığı yolda ise bugün 50'den fazla irili ufaklı şirket faaliyet gösteriyor.

Dünya enerji verimliliği pazar bü- yüklüğü 240 milyar dolar seviyesin- de. Net bir veri olmamakla birlikte bu alanda hizmet veren firmaların sektörde oluşturduğu pazar büyüklüğünün dünyada yıllık yaklaşık 32 milyar dolar,

Türkiye'de ise 50 milyon dolar olduğu hesaplanıyor. Ünlü, "İki anlamda sektör lideriyiz" diyor ve devam ediyor: "Adet olarak sektör lideri değiliz ancak ciro bazında enerji mühendislik hizmetleri ile danışmanlık, etüt alanında lideriz. Sistem çözümleri dediğimiz anahtar teslim proje oluşturma ve verimlilik artırıcı projelerin finansmanı olan Enerji Performans Sözleşmeleri alanında ise neredeyse sektörde tekiz."

Enerji mühendislik hizmetleri ESCON'un toplam cirosunda yüzde 10'luk bir pay oluşturuyor. Asıl faaliyet alanını oluşturan geriye kalan yüzde 90'lık bölüm ise anahtar teslim enerji verimliliği projeleri ve Enerji Performans Sözleşmelerinden (EPS) karşılanıyor.

Ünlü, "Türkiye'de ilk EPS'yi 2008'de ESCON Enerji olarak biz gerçekleştirdik. Bugün ise 25 sözleşme ile sektörde açık ara lideriz" diyor.

AB'DE BÜYÜME

Şirket, bu alanda ilk sözleşmeyi Novartis ile gerçekleştirerek yeni bir kanalda büyümenin ilk adımını da atmış oldu. "İlk faturamızı Novartis'e kestik, kilit noktamız buydu. Ama asıl kritik etki 2008'deki EPS oldu. Türkiye'de ilk olacak bir sözleşme imzaladık. Üstelik benzeri olmadığı için finansman bulmak da imkansızdı. Risk alarak bunu kendi öz kaynağımızla gerçekleştirdik. İyi ki de bu riski alarak yapmışız. Nihayetinde başarılı olduk ve bu alanda hızlı bir ilerleme kaydettik" diyor.

İlk yurt dışı işini 2009'da alan şirket, her geçen yıl portföyüne yeni ülkeler ekleyerek bu sayede faaliyetlerini 12 ülkeye yaymış. Yeni projeler çalışmak üzere ilk yurt dışı ofisini 2020'de Dubai'de açan şirketin hedefinde ise Ukrayna ve Rusya bulunuyor.

Hizmetlerin karşılığı ve rekabetin etik işlemesi gibi avantajlar nedeniyle AB pazarının Türkiye'ye oranla daha cazip bir pazar olduğunu vurgulayan Ünlü, enerji verimliliği konusundaki uygulamalarla Türkiye'de bugüne kadar yıllık 500 milyon dolar ile cari açığı azaltmaya yönelik katkıda bulunduklarını söylüyor. Dış pazarda daha fazla projeyle döviz girdisi sağlayarak ilave katma değer oluşturmak da öncelikli hedefler arasında yer alıyor.

PANDEMİYE RAĞMEN

ESCON Enerji, pandemi etkisine rağmen yukarı yönlü grafiğini sürdürüyor. 2020'de 2019'a oranla yüzde 100 büyüyen şirket, 2021'i ise 2020'ye oranla yüzde 30 büyüme ile kapatmayı öngörüyor. Gelecek yıla ilişkin hedefler ise çok daha yüksek. Ünlü, 2022'de 2021'e göre üç kat büyüme planında. Bunu sadece ciro bazında hayata geçirmeyeceklerini söyleyen Ünlü, "Bu yılın sonunda istihdamımızı 2020'ye göre yüzde 50 artırmış olacağız" diyor.

EBRD'DEN 50 MİLYON TL

Onur Ünlü, birçok ülkenin enerji verimliliğini en yeni yenilenebilir enerji kaynağı olarak gördüğünü söylüyor. Ünlü, ilk finansman desteğini EBRD'den (Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası) aldıklarını ve 25 Enerji Performans Sözleşmesi'nin altısının EBRD tarafından fonlandığını ifade ediyor ve ekliyor: "Özel bankalar bu destekleri gördükten sonra enerji verimliliğinin ne olduğunu kavradılar. Bu durum da verimlilik alanında finansal desteklerin ortaya çıkmasını sağladı."

ESCON Enerji, Dünya Bankası'nın kredi hattı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Projesi'nde (KBEVP) profesyonellerin eğitilmesine yönelik projeyi yönetiyor.
"EBRD'den gelen 50 milyon liralık kredi ile Milli Eğitim Bakanlığı'na da danışmanlık yaptık" diyen Ünlü, kamuyla yeni projeler için diyalog halinde olduklarını belirtiyor.

DİJİTALLEŞME VAZGEÇİLMEZ BİR PARÇA

"Dijitalleşme, enerji verimliliği, tasarruf ve yenilenebilir enerjiyle iç içe" diyen Onur Ünlü, gelişen sensör teknolojisi sayesinde Ukrayna'daki Lactalis fabrikasına yaptıkları projeyi cep telefonundan dahi izlenebildiğini belirtiyor. Fabrikanın Soğutma sistemlerine yapılan yatırım sayesinde harcanan elektrik yüzde 26 azaltılarak önemli bir tasarruf sağlanmış.

Uzaktan izlemenin bedelinin normal koşullarda yatırımın yüzde 70'ine mal olduğunu ancak düşen maliyetlerle birlikte yüzde 5-10 bandında kaldığını ifade eden Ünlü, "Geliştirdiğimiz Angel Eye yazılımı ile ekipmanların performansını sürekli izleyebiliyoruz. Sorunlar henüz çıkmadan önlem almak artık enerji yatırımlarının vazgeçilmezi haline geldi" diyor.