Ödeme sistemlerinde devrim
Barış Ergin /INBUSINESS
Finansal teknoloji şirketlerinin ödeme sistemlerinde başlattığı değişim rüzgarı Covid-19 pandemisi nedeniyle büyük çaplı bir devrime dönüştü. Hem denetleyici kurumların desteği hem de bankalar ve finteklerin devreye girmesiyle artık her 10 işlemden ikisi temassız gerçekleşiyor.
Mart ayından bugüne geçen 10 ayda ödeme sistemlerinde sessiz bir devrim yaşandı. 'Nakitsiz Toplum' hareketi pandemi ile birlikte birkaç yılı birkaç aya sığdırdı. Türkiye için daha da önemlisi finansal teknoloji (Fintek) şirketlerinin bu dönemde yıldızının parlaması oldu. Mesela 2020'de 5,9 milyon kullanıcı, bir milyon kart sayısına ulaşan Papara, işlem hacmini geçen yıl dört kat artırmayı başardı. Efsane Cuma kampanyalarında PayU'nun faaliyet gösterdiği ülkeler içinde Iyzico dakika başına alışverişte birinci oldu… Örnekleri çoğaltmak mümkün. Bu dönem hem bankacıların hem Fintek şirketlerinin hem de kullanıcıların yeni deneyimleri kabul ettiğini net bir şekilde gösterdi. Şimdi önümüzde ekosistemin bütün bileşenlerinin Covid-19 sonrasında oluşan yeni ekonomik dengelere adaptasyonu var.
OLGUNLAŞMA DÖNEMİ
Pandemi dönemindeki sıçramayı anlayabilmek için biraz geriye gidelim. Fintekler son beş yıl içinde oldukça aktif olarak çalışmaya başladı. Özellikle ödeme sistemlerinde yoğunlaşan Fintek çözümleri önce bir bocalama dönemi geçirdi zira öncelikle mevzuat altyapısı tam kurulmamıştı. Bankalar finteklerle çalışmaya istekli değildi ve kullanıcılar da ilk defa karşılaştıkları sistemleri kullanmakta çekingen davranıyordu. Ancak teknolojinin hızı bütün bu doğum sancılarının hızla çözülmesine yardımcı oldu. Düzenlemeler birbirini takip ederken bankalar Finteklerle işbirliklerine gitmeye başladı. Kullanıcılar da yeni sistemleri daha kolay kabul etmeye başladı. Fintekler artık olgunlaşma dönemine girerken, pandemi hayatımıza girdi. Halihazırda hızlı büyüyen şirketler bir anda müthiş hacimli taleplerle karşılaştı ve sektördeki işbirlikleri arttı. Pandemi sürecinde dijital dönüşümün ticaretin devamı ve şirketlerin varlıklarını sürdürebilmeleri adına bir zorunluluk haline geldiğini de belirten Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği (TÖDEB) Yönetim Kurulu Başkanı Burhan Eliaçık, "Böylece, dijital ödeme sistemleri de şirketler için birer zorunlu unsur haline geldi diyebiliriz. Yoğun bir talep olduğunu ve pazarda önemli bir büyüme oranı yakaladığımızı görüyoruz" diyor.
Düzenlemeler ile sektörün şekillendiği 2020'nin ardından yeni döneme adapte olabilmek için TÖDEB'in yol haritası hazır, üç ana başlığı olacak. Eliaçık, bu başlıkları şöyle özetliyor: "İlk olarak finansal sistemin var olan mevcut altyapılarına, özellikle bankacılık sektörü tarafından kullanılan, erişimin sağlanması, standartların oluşturulması ve bu sayede finansal sistemin çok daha yenilikçi ve verimli olması için çalışmalar yürüteceğiz."
DÖNÜŞÜM GERÇEKLEŞTİ
Sektörün en büyük firmalarından biri olan Papara'nın kurucusu ve CEO'su Ahmed Faruk Karslı da pandeminin başından bu yana sosyal ve fiziksel temasın kısıtlanması ile birlikte kullanıcı alışkanlıklarında nakitsiz topluma doğru bir dönüşümün geçirdiğini gözlemleyenlerden. Yenilikçi, temassız ve dijital ödeme modellerine olan ihtiyacın artması ile sektörün öneminin daha iyi anlaşıldığını söyleyen Karslı, devletin uzun süredir dile getirdiği desteklerin de bu dönemde gerçekleştiğini belirtiyor. "Beklediğimiz hamleler pandemi döneminde geldi" diyor Karslı ve devam ediyor: "Özellikle regülatörün hızlı aksiyon alarak beklediğimiz değişiklikleri gerçekleştirmesi uzun vadeli planlarımızı orta vadeye çekmemizi sağladı."
Türkiye'de bir yabancı tarafından alınan en büyük fintek olma rekorunu hala elinde bulunduran Iyzico'nun CEO'su Barbaros Özbugutu ise sektörün ve finansın dönüşümünü anlatırken, pandeminin bir sağlık krizi olmasının ötesinde büyük bir ekonomik kriz olduğuna vurgu yapıyor. Bazı sektörlerin durma noktasına geldiğini belirten Iyzico-PayU CEO'su Barbaros Özbugutu, "Sektörümüz için tersi bir durum gelişti. Fiziksel dünyada sıfır temasın gerekliliği dijital ödeme yöntemlerini ve dijital cüzdanları ön plana çıkardı" diyor. Bir yandan tüketici profili değişirken bir yandan da fintek sektörü bu değişime hızlı ayak uydurmayı sağlıyor aslında Özbugutu'ya göre.
QR KOD RAKAMLARI HIZLA ARTIYOR
Pandemi döneminde ödeme sistemleri şirketlerindeki büyüme açıkçası göz kamaştırıyor. Papara'nın rakamlarına bakalım: 2020 içinde işlem hacimleri dört kat büyüdü. Bugün itibarıyla 5,9 milyon kullanıcıya, bir milyon kart kullanıcısına ulaşıldı. Şirketin kurucusu Karslı 2020'nin son günlerinde bu sayının altı milyona erişmesini bekliyor. Ayrıca şirket hem kendisini hem de kullanıcıları yeni koşullara adapte edebilmek için hummalı bir çalışma sergiliyor. Sözü Karslı'ya bırakalım: "Kullanıcılarımızın ihtiyaçlarına yönelik çalışmalar yaparak iki haftada bir yeni bir özelliği yayınlıyoruz. Papara'da şu anda günde 15 bin hesap açılırken QR kodla ödeme 500 bini, aylık fatura ödeme adedi de 100 bini geçti. BKM verilerine göre ön ödemeli kart pazarındaki pazar payımız ise yüzde 43,5'e çıktı."
E-TİCARET YÜZDE 45 ARTTI
Papara gibi hızla büyüyen diğer bir fintek de Haziran 2019'da PayU'ya 165 milyon dolara satılan Iyzico oldu. Pandemiyle birlikte e-ticaret hacminin yüzde 45 seviyesinde büyüdüğüne vurgu yapan şirketin kurucusu Barbaros Özbugutu, aslında Türkiye'nin e-ticaret alanında uzun yıllardır sahip olduğu büyük potansiyeli, pandeminin açığa çıkardığını tespit edenlerden. Özellikle e-ticaret dünyasının en yoğun dönemi olan Efsane Cuma kampanyalarında, PayU'nun faaliyette bulunduğu ülkeler arasında Türkiye olarak dakika başına yapılan alışveriş sayısında birinci olduklarını belirten Özbugutu, "Bunun yanı sıra pek çok farklı alanda da ilk sıralarda yer aldık. Pandemi dönemiyle birlikte Türkiye'nin hayatına çok daha hızlı bir şekilde giriş yapan e-ticaretin büyüme hızını önümüzdeki yıllarda da artırarak sürdüreceğini düşünüyoruz" dedi.
Özellikle market sektöründe stoklama yapıldığını ve online market uygulamalarının ciddi bir ilgiye maruz kaldığını belirten Barbaros Özbugutu, "Dönemsel bazda bu yılki e-ticaret aktivitesi 2019'un aynı dönemine kıyasla ortalama yüzde 159 artış gösterdi. Bu da tüketicilerin artık online alışverişlere daha sıcak baktığını gösteriyor. Esnafın yüzde 27'sinin e-ticareti kullanmaya başlayıp krizi fırsata dönüştürebilmesi e-ticaret dünyası için umut verici" diyerek aslında gelecek dönemin de bir fotoğrafını çekiyor.
AVRUPA'YA AÇILIYOR
Peki Covid-19 pandemisi ile birlikte büyük bir ivme kazanan şirketler ne yapacak? Önümüzdeki adaptasyon dönemini nasıl geçirecek? Karslı bu konuda planlarının hazır olduğunu belirtiyor. Üstelik yakalanan hızlı büyüme sayesinde planlar olumlu yönde etkileniyor. Mesela 2020 için 50 milyon lira yatırım hedefleyen Papara yılı 100 milyon liranın üzerinde yatırımla kapatıyor. Keza istihdam hedefleri de iki katına çıkmış durumda. İş modelini koruyup kapsayıcılığını geliştirerek bu dönemden büyüme ile çıkılacak. 2021'in ikinci çeyreğinden itibaren dünyada ve Türkiye'de normalleşme başladığında ise (en azından tahminler bu yönde) yurt dışı hamlesi gelecek. Karslı yeni dönemdeki hedeflerini şu şekilde anlatıyor: "Almanya, Avusturya, İsviçre, Fransa ve Hollanda'da faaliyete başlamayı hedefliyoruz. 200 milyon liralık yatırım planımız var."
4 KAT ARTIŞ VAR
Nakitsiz topluma geçme konusunda potansiyeli en yüksek olarak gösterilen Kuzey Avrupa veya Nordik diye adlandırılan ülkelerde pandemi öncesinde de yüksek olan temassız kartlı ödemelerin oranı Covid-19'la beraber ışık hızında artıyor. Nordik ülkelerde ocaktan bu yana temassız ödemelerin toplam içerisindeki payı yüzde 57'den yüzde 75'e kadar çıktı. Örneğin Norveç'te 2020'nin Ocak ayında yüzde 35 olan temassız ödemeler ikiye katlayarak yüzde 77'ye kadar ulaştı. Yani her 10 işlemden neredeyse sekizi temassız olarak yapılıyor. Türkiye'de de temassız ödemeler dört katına çıkarak ekim ayı itibarıyla 210 milyona ulaştı. Bankalararası Kart Merkezi'nin verilerine göre, mağaza içi ödemelerde temassız ödemelerin payı geçen yıl yüzde 11 iken bu yıl yüzde 39'a yükseldi. Böylece, ekim ayında her beş mağaza içi ödemeden ikisi temassız yapıldı. Gerçekleşen rakamlardan da görüldüğü gibi önümüzdeki yeni dönemde hem kullanıcılar hem de fintek şirketleri yeni koşullara adapte olmakta çok da sıkıntı çekmeyecek…
200 MİLYONLUK YATIRIM
Ahmet Faruk Karslı - Papara Kurucusu ve CEO
"Ödeme sistemleri alanında 200 milyon liralık yatırım planımız var. 2021 yıl sonunda dört milyonu aktif olmak üzere 10 milyon kullanıcıyı hedefliyoruz. 2023'ün sonu için koyduğumuz hedefleri, 2021'de tutturmayı amaçlıyoruz. Ayrıca kullanıcılarımızın severek kullandığı, anlaşmalı markalarda yaptıkları harcamaların bir kısmını anında nakit olarak kazandıkları Cashback programına daha fazla markayı dahil edeceğiz. Sektör açısından baktığımızda ise 2021'de fintek devriminin ivme kazanacağını öngörüyoruz."
BÜYÜME HIZI ARTACAK
Barbaros Özbugutu / PayU Türkiye CEO
"Özellikle e-ticaret dünyasının en yoğun dönemi olan Efsane Cuma kampanyalarında, PayU'nun faaliyette bulunduğu ülkeler arasında Türkiye olarak dakika başına yapılan alışveriş sayısında birinci olduk. Bunun yanı sıra pek çok farklı alanda da ilk sıralarda yer aldık. Pandemi dönemiyle birlikte Türkiye'nin hayatına çok daha hızlı bir şekilde giriş yapan e-ticaretin büyüme hızını önümüzdeki yıllarda da artırarak sürdüreceğini düşünüyorum."