Kadın girişimciler bankaların radarında

Ayfer Arslan / INBUSINESS

Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayınlanan Küresel Cinsiyet Eşitsizliği 2023 Raporu'na göre, Türkiye 146 ülke arasında cinsiyet eşitsizliğinde, 129'uncu sırada yer alıyor. Ekonomik katılım tarafında küresel iş gücünün yüzde 41,9'unu kadınlar oluştururken, ülkemizde bu oran daha düşük seviyelerde. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mayıs 2023 verilerine göre, 15 yaş ve yukarı 65 milyonu aşkın nüfus içerisinde kadınların iş gücüne katılım oranı yaklaşık yüzde 36. Yine işsizlik oranı erkeklerde yüzde 7,7 iken, kadınlarda yüzde 13 civarında. Oysa ki, kadınların istihdamda daha fazla oranlarda yer almasının hem ülke ekonomilerinin sürdürülebilir büyümesi hem de milli gelir artışına büyük katkısı olacağı, daha önce yapılan çeşitli araştırmalarla da ispatlanmış durumda.

OECD'nin geçen yıl yayınlanan son raporuna göre, kadın-erkek eşitliğinin iş hayatında tam olarak sağlanması, ekonomik büyümeye de katkı sağlayacak. OECD genelinde iş gücüne katılım ve çalışma saatlerinde cinsiyet eşitsizliği eşzamanlı olarak kapatılır, kadın ve erkek aynı oranda iş gücüne katılırsa, 2060 yılı tahminine göre kişi başına GSYİH'de yüzde 9,2'lik genel bir artışa yol açabilir. Aynı raporda, cinsiyet eşitliğinin sağlanmasının Türkiye'nin ekonomik büyümesine de 2060'a kadar yıllık yüzde 0,40 katkı sağlaması öngörülüyor.

Kadın girişimci oranı yüzde 14

Tabii sevindirici olan dünya genelinde cinsiyet eşitliğine ilişkin farkındalığın artıyor olması. Her ne kadar henüz alınacak çok mesafe olsa da hem özel hem kamuda işe alımlarda pozitif ayrımcılık dikkat çekiyor. Şirketler, kadın girişimcilik odaklı kurumsal sosyal sorumluluk projeleri ile topluma daha fazla dokunurken, bankalar da 'Kadın Bankacılığı' birimleri kurarak uygun maliyetlere sahip finansman paketleri ile kadın girişimcilerin profesyonel yaşamda ilerlemesinin önünü açıyor. Girişimcilik ekosisteminin tam potansiyeline kavuşması için kadınların finansmana erişimlerini kolaylaştırmaya, girişimlerini büyütüp ayağa kaldırırken, onları kapsamlı şekilde desteklemeye büyük önem veriyor. Bankalar, finansal desteklerin yanı sıra danışmanlık hizmeti ile de kadın girişimcilerin iş fikirlerini hayata geçirmesine destek olurken, her iyi uygulama da 'kelebek etkisi' misali, bu ekosistemin hızla büyümesini sağlıyor.

Bankacılar, kadın girişimcilere sağlanan destekler sayesinde 2000'li yılların ortasında yüzde 5 olan kadın girişimci oranının, toplam ekosistem içinde yüzde 14'e ulaştığını belirtiyor. Tabii ki bu oran Türkiye'nin sürdürülebilir büyümesi açısından yeterli değil. Kadın girişimcilerin Türkiye'deki girişimcilik ekosistemindeki payının daha da artması gerekiyor. Hedef dünya ortalaması olan yüzde 35 seviyesine ulaşmak. Bunun için de bankalar kadın girişimciliği kültürünün gelişmesine ve toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı projeler geliştirmeye devam etmekte kararlı görünüyor.

297 bin kadına 142 milyar lira

Peki, Türk bankalarının kadın girişimcilere yönelik kullandırdıkları kredilerin hacmi ne kadar? Türkiye Bankalar Birliği'nin (TBB) 13 bankanın verisinden yararlanarak oluşturduğu rapora göre, kadın girişimcilere kullandırılan kredilerin bakiyesi geçen yılın ilk 9 ayı itibarıyla 142 milyar lira olarak gerçekleşti. Toplam kredi bakiyesi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 15, Aralık 2022 sonuna göre yüzde 60 artış göstermiş. Temmuz-Eylül 2023 döneminde 64 bin kadın girişimciye, 41 milyar TL tutarında kredi kullandırılırken, kredi kullanan toplam kadın girişimci sayısı ise 297 bin kişiye ulaştı. Kadın girişimcilere kullandırılan kredilerin yüzde 46'sını hizmetler sektörüne kullandırılan krediler oluştururken, bunu yüzde 30 ile sanayi sektörü izliyor.

Bugün hemen hemen her banka kadın bankacılığı veya kadınların ekonomik hayata katılımını teşvik etmek için hem finansman hem danışmanlık tarafında çeşitli seçenekler sunuyor. Sadece büyük şehirlerde yaşayan eğitimli kadınlar değil, kırsal bölgelerde kendi el emeği ve yeteneği ile üretime katkı sağlayan kadınların eğitiminden kendi markalarını yaratmasına kadar uzayan süreçte koçluk hizmetine kadar çok sayıda proje ile desteklerini sürdürüyor.

Hangi banka ne yapıyor?

Kadın girişimcilere yönelik sunulan imkanları ve bugüne kadar neler yaptıklarını tek tek incelediğimizde, araştırmamıza katılan bankaların verdikleri yanıtlardan şu sonuçlar çıkıyor:

Akbank:

Kadın İşletmelerine Finansman ve Danışmanlık Desteği Programı kapsamında 100 milyon dolar EBRD kaynağı ve yüzde 80 KGF teminat desteği ile Kadın KOBİ paketini teminat yaratmakta güçlük çeken, kurucusu ya da yöneticisi kadın olan KOBİ'lere sundu. Bu paket ile hem teminat sorununa çözüm getiriyor hem de finansman ihtiyacı karşılandıktan sonra ihtiyaç duyulan mentorlük, danışmanlık ve eğitimleri de ücretsiz olarak veriliyor. 2023 yılında destek verdiği kadın işletme sayısını bir önceki yıla göre iki katına çıkardı. Kredi portföyünü ise yüzde 100 büyüttü. Arya Yatırım Platformu, Endeavor, KAGİDER, TÜSİAD, TURKONFED, TÜBİTAK gibi kurumların destek verdiği bu programla farklı illerdeki 100 kadın girişimciye deneyimli mentorlarla birlikte çalışma fırsatı sunuyor.

Denizbank:

Bu alandaki ihtiyaçları Banka bünyesinde oluşturulan 'Kadın Çalışma Grubu' ile takip ediyor. Hakim ortağı kadın olan müşterilerinin ekonomik yaşam döngülerine destek olmak için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası'ndan (EBRD) kaynak sağlayarak Kredi Garanti Fonu (KGF) ile 31 Aralık 2025'e kadar geçerli TurWIB protokolünü imzaladı. Firma yönetim ve faaliyetlerinde aktif katılımı bulunan kadın imalatçı-ihracatçı müşterilerine, 36 aya varan vadeler ile 9,6 milyon TL'ye, diğer kadın işletmelere ise azami 5 milyon TL'ye kadar KGF kefaleti sağlıyor. 2023 yıl sonu itibarıyla kadın KOBİ'lere 5 milyar liradan fazla ticari kredi kullandırdı.

Garanti BBVA:

Kadın girişimcileri hem finansman hem eğitim ve danışmanlık programları ile destekliyor. Son 5 yılda kadın girişimcilere sağladığı finansman tutarı 150 milyar TL'yi aştı. Türkiye'nin Kadın Girişimcisi Yarışması ile kadınları cesaretlendirirken, Türkiye Kadın Girişimci Akademisi'yle 'eğitim' ve Ticaretin Kadınları Platformu'yla 'yeni pazarlara açılma' konusunda onları destekliyor. 12 yıldır Boğaziçi Üniversitesi Yaşamboyu Eğitim Merkezi'yle birlikte Türkiye Kadın Girişimci Akademisi eğitimleri devam ediyor. Bir gelişim platformu haline gelen Akademi'yle 45 eğitimle 5 bine yakın kadın girişimcinin gelişimine katkı sağladı. Önümüzdeki dönemde de daha fazla kadın girişimcinin finansmana erişimini sağlayıp, desteğini katlayarak devam ettirmeyi hedefliyor.

Türkiye İş Bankası:

8 Mart 2023 tarihinde yayımladığı "Kadının Güçlenmesi Bildirgesi" ile kadın işletmelere 5 yıl içerisinde 100 milyar TL'lik finansman desteği sağlanacağını ve desteklediği projeler sayesinde finansal okuryazarlık eğitimi alacak kadın girişimci sayısının 15 bin olacağını taahhüt etti. EBRD ile imzalanan protokol kapsamında 'Kadın İşletmelerine Finansman ve Danışmanlık Desteği Programı' ile kullandırımları tamamlanan 76 milyon dolar kaynağa ek 20 milyon dolar kaynak sağladı. Hem Banka hem de yurtdışı fonlarından sağlanan kaynakları, 60 aya varan vade ve avantajlı oranlarla kullandırıyor. Ayrıca "Girişimde Kadın Gücü" Projesi ile Türkiye'nin farklı bölgelerinde sektör ve ölçek fark etmeksizin girişimci kadınların, dijitalleşen dünyada iş geliştirme süreçlerine uyumunu destekliyor.

Halkbank:

Kadın girişimci kredilerinin yaklaşık yüzde 50'sini finanse ediyor. "Üreten Kadınlar Buluşmaları" ile kadın girişimcileri teşvik ediyor. Kadınların iş dünyasındaki rollerini güçlendirmek ve onlara eşit fırsatlar sunmak amacıyla 9-11 Şubat 2024 tarihleri arasında "Üreten Kadınlar Akademisi MasterClass Marka Eğitimleri"ni düzenledi. 'Üreten Kadınlar Değişken Fonu'nu hayata geçirmek üzere çalışmalara başladı. Söz konusu fonun yüzde 80'ini; Borsa İstanbul'da işlem gören, kadınların istihdam ve yönetimde söz sahibi olmalarını destekleyen yerli şirketlerin hisse senetleri, ihraç ettikleri borçlanma araçları ve kira sertifikaları oluşturacak. Bu fon ile kadın dostu şirketlerin teşvik edilmesi ve güçlenmesi amaçlanıyor. Kadın kooperatiflerine yönelik "İhracatta Kadın İzi" projesi ile de yurt dışı pazarlara açılmalarını sağlıyor.

TEB:

2015'te TEB Kadın Bankacılığı'nı hayata geçirdi. Kadın Bankacılığı ile kadın girişimcilere ve patronlara finansal desteğin yanı sıra sektörel bilgiye ulaşma, yeni pazarlara erişim, iş ağı kurma gibi konularda eğitim, danışmanlık ve mentorluk hizmeti sunuyor. Kadın girişimcilerin işletmelerini büyütme ve sürdürülebilir kılma aşamalarını desteklemek amacıyla TİM-TEB Girişim Evleri'nde Women Entrepreneurship Programı'nı yürütüyor. EBRD ile yapılan anlaşma kapsamında yüzde 80 KGF teminatlı taksitli kredi sağlıyor. 2023'te kadın girişimcilere yönelik toplam kredi hacmini, bir önceki yıla göre yüzde 119 artışla 6,5 milyar TL'ye çıkardı. 2024'de hem banka hem de devlet destekli kredilerle desteğini daha da artıracak.

Yapı Kredi:

Kadın tacirler veya yüzde 51 ve üzeri hissesi kadın ortağa ait firmalara özel 'Kadın Girişimci Kredi'sini kullandırıyor. Bu krediyle müşterilere 36 aya varan vadelerle ve kredi dosya masrafında yüzde 50 indirim imkanı sunuluyor. 2023'de 34 milyar TL finansman desteği sağladı. 2024'te de finansal ve finans dışı desteklerini artıracak. İhracatı Geliştirme A.Ş. (İGE) ile iş birliği kapsamında da İhracatta Kadını Destekleme Paketi ile İGE teminatıyla ihracat taahhütlü kredi imkânı sağlıyor. Ayrıca EBRD iş birliğiyle Kadın İşletmelerine Finansman ve Danışmanlık Desteği Programı (TURWIB) programı kapsamında KGF kefaletiyle kredi imkanı da sunuyor.

Milli gelire katkı
Sibel Kaya - Garanti BBVA Genel Müdür Yardımcısı

OECD genelinde iş gücüne katılım ve çalışma saatlerinde cinsiyet eşitsizliği eşzamanlı olarak kapatılır, kadın ve erkek aynı oranda iş gücüne katılırsa, 2060 yılı tahminine göre kişi başına GSYİH'de yüzde 9,2'lik genel bir artışa yol açabilir. Burada anahtar unsurun ise kadınların girişimcilik yoluyla güçlendirilmesi olduğuna inanıyoruz. Çünkü kadınların profesyonel yaşamda ilerlemesi, başarılarıyla öne çıkması ekonomik ve toplumsal kalkınmayı pozitif etkiliyor. 2006 yılında bu yola çıktığımızda kurumlar tarafında kadın girişimcilik odaklı çalışmalar çok fazla ön planda değildi. Garanti BBVA olarak, pek çok kuruma sadece finansal destekler değil finansal olmayan destekler konusunda da iyi uygulama örneği olduk.

Kadınların yüzde 40'ı girişimciliğe istekli
Bülent Oğuz - Akbank KOBİ Genel Müdür Yardımcısı

Nüfusumuzun yarısını oluşturan kadınların potansiyellerini ve enerjilerini ekonomiye, sosyal yaşama ve siyasete, erkeklerle eşit koşullarda yansıtarak, Türkiye'de gelişimi sürdürülebilir kılabiliriz. Ülkemizin tüm potansiyelini kullanarak, her alanda güçlü bir kalkınma yaratabiliriz. Bunu sağlayabilmek üzere kadınların sürece katılımının iki önemli boyutu bulunuyor; kadın istihdamının artırılması ve kadın girişimciliğinin yaygınlaştırılması. Girişimcilik açısından baktığımızda, yapılan araştırmalar kadınların yüzde 40'ının girişimciliğe olumlu baktığını gösteriyor. Ancak ülkemizde girişimci kadın oranı yüzde 14 seviyesinde. Türkiye'nin daha fazla sayıda girişimci kadına ihtiyacı var. İşte bu noktada kadın KOBİ'lere verilen destekler büyük önem taşıyor. Eşit, adil ve daha mutlu bir toplum için kadın KOBİ'lerimizi farklı iş birlikleriyle desteklemeye devam edeceğiz.

Finansmana erişimde kolaylık
Engin Eskiduman - Denizbank KOBİ Bankacılığı ve Kamu Finansmanı Grubu Genel Müdür Yardımcısı

Bankacılık sektöründe geçmiş dönemlere kıyasla bu konuda yoğun ve özverili bir çalışma olduğu kanaatindeyiz. Özellikle işini büyütmek isteyen, ancak teminat yeterliliği bulunmayan kadın KOBİ'ler için KGF desteği sektörün bütününe hız kazandırdı. DenizBank olarak kadın girişimcilerin toplumsal gelişim ve sürdürülebilir ekonomiye katkılarının bilincindeyiz. Ülkemizde girişimcilik ekosisteminin tam potansiyeline kavuşması için kadınlarımızın finansmana erişimlerini kolaylaştırmaya çalışıyoruz. Girişimlerini büyütüp ayağa kaldırırken, onları kapsamlı şekilde desteklemeye büyük önem veriyoruz. 2024 yılı içinde, kadın KOBİ'lerin iş dünyasındaki varlıklarını güçlendirmek amacıyla özel avantajlı oranlar, dönemsellik gösteren masrafsız kredi kampanyaları ve içinde çek karnesi gibi ürünlerin olduğu finansal hizmetler sunmaya devam edeceğiz.

Ekonominin bel kemiği
Cahit Erdoğan - Yapı Kredi Genel Müdür Yardımcısı

Yapı Kredi olarak, girişimciliğin, ekonomilerin bel kemiği pozisyonunda olduğunu ve ekonomik kalkınma için kritik bir rol üstlendiğini düşünüyoruz. Kadın girişimciliği de istihdam yaratılmasında ve ekonomik büyümenin hızlandırılmasında oldukça önemli bir göreve sahip. Kadınların iş dünyasına katılımını teşvik etmek, her ülkenin ekonomik potansiyelini tam olarak gerçeğe dönüştürmesinde hayati önemi bulunuyor. Ancak ne yazık ki kadınlar, iş kurma ve işletme alanında hala çok sayıda zorluk ve engelle karşı karşıya kalıyor. Bu anlamda biz de Yapı Kredi olarak, toplumsal cinsiyet eşitliğinin önündeki sınırları kaldırmak ve kadınların ülkemiz ekonomisi içerisinde gereken paya sahip olmaları adına çalışıyoruz. Bu kapsamda, toplumsal cinsiyet eşitliği ve sürdürülebilir ekonomik büyüme konusunda önemli çalışmalara imza atıyoruz.