Küresel para göçü

Ayfer Arslan / INBUSINESS

İstanbul'daki evinden Kuzey Amerika'daki şirketi için mesai yapan çalışan artık bir istisna değil hayatımızın yeni gerçeği. Türkiye'den dünyanın bir ucuna dijital kanallardan ürün ve hizmet ihraç edenlere de çok daha sık rastlıyoruz. Mobilite ve buna bağlı globalleşme yeni normalimiz. Bu yeni normalin getirdiği değişim sadece günlük hayatımızı etkilemiyor. Ekonomide de bambaşka bir yanıt buluyor. Uluslararası para transfer piyasası hiç olmadığı kadar odağımızda...

Çalışma ve ticaret hayatında sınırların kalkmasıyla uluslararası para transfer hacmi de haliyle büyümeye başladı. Yaklaşık 13 yıldır ödeme hizmetleri alanında faaliyet gösteren Aktif Bank iştiraki UPT Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para A.Ş. Genel Müdürü Hakan Özat'a göre, globalde kişisel para transfer hacmi 650 milyar dolar, toplam uluslararası para transferi hacmi ise 160 trilyon dolar civarında. 2022 itibarıyla dünyadaki fintek şirketleri aracılığı ile gerçekleşen para transfer hacmi ise 560 milyar dolara yakın.

Gurbetçilerin etkisi

Özat'a göre son yıllarda dünya genelinde yükselen göç dalgası da para transferi hacminin artmasında önemli bir rol oynuyor. Özellikle yurt dışında çalışıp ülkesinde yaşayan yakınlarına para gönderenler bu alanda büyümeye önemli bir katkı sağlıyor. Dünya Bankası'nın göç ve kalkınmaya ilişkin raporuna göre düşük ve orta gelirli ülkelere gönderilen işçi dövizlerinin 2022›de yüzde 8 artarak 647 milyar dolara ulaştığı belirtiliyor.

Türkiye alıcı bir ülke

Peki, Türkiye'de para transfer trafiğinde nasıl bir seyir gözleniyor? Özat, resmi bir rakam olmamakla birlikte Türkiye'de para transferi şirketleri aracılığıyla yurt dışına yaklaşık 1 milyar dolar buna karşılık yurt dışından ise Türkiye'ye 8 milyar dolar değerinde bir akış olduğunu tahmin ediyor. Yurt dışından gelenlerin ve yurt dışına çalışmaya giden Türkler'in sayısı arttıkça Türkiye üzerinden geçen para transfer hacmi de büyüyor.

Türkiye'nin alıcı bir ülke olduğunu söyleyen Özat, ülke genelinde gerçekleşen transfer hacminin yüzde 70'inin ülkemize gelen paradan, yüzde 30'unun ise yurt dışına giden transferden oluştuğunu belirtiyor.

Müşterilerin yarısı yabancı

UPT üzerinden ise 2022'de yaklaşık 3,6 milyar dolarlık bir yurt dışı para transferine aracılık ettiklerini söyleyen Özat, yurt dışına giden para transferinde özellikle Türkiye'ye çalışmak için gelen yabancı uyrukluların önemli bir paya sahip olduğunu söylüyor. "Bugün 300 bin müşteriyi geçtik. Müşterilerimizin yüzde 50'si yabancı. İşlem hacmimizin yaklaşık yüzde 70'i Türki Cumhuriyetler & CIS bölgesinden elde edildi. 131 farklı uyruktan müşterimiz var. Adını bile duymadığımız ülkelerden insanların burada yaşadığını gördük."

Diğer yandan; rakamsal veriler de sınırlar ötesi bu hareketliliği açıkça ortaya koyuyor. TÜİK verilerine göre yaklaşık 2 milyon yabancı uyruklu kişi Türkiye'de ikamet ediyor. Ülke sıralamasında ise ilk 10 arasında; Irak, Afganistan, İran, Türkmenistan, Suriye, Almanya, Özbekistan, Azerbaycan, Rusya ve Kazakistan yer alıyor.

İstanbul'da yaşa, Amerika'da çalış

Paranın yolculuğunda en büyük hacim, yurt dışından Türkiye'ye gelmesiyle oluşuyor. Uzaktan çalışma ile birlikte Türkiye'de gençler ve orta yaşlılar için yurt dışına gitmeden de çalışma imkanının doğduğunu söyleyen Özat'a göre, yurt dışında yaşamak pahalı. Dolar, euro kazanıp Türkiye'de yaşamak yeni nesil için büyük bir avantaj. Ancak yurt dışında artan iş ve ticaret imkanlarına rağmen elde edilen gelirlerin Türkiye'ye getirilmesi de ayrı bir sorun. Freelance çalışanların veya e-ticaret yapanların ödemelerini alabilmesi için ilgili ülkede hesap açması gerekiyor. Bunun da hem yasal prosedürleri hem de en az yüzde 7 ila 8'lik bir maliyeti söz konusu. Bu konuda müşterilerine destek olduklarını anlatan Özat, Avrupa'da müşterilerine IBAN veren bir finansal kuruluş ile anlaşarak bu süreci tek bir tıka kadar indirdiklerini belirtiyor ve ekliyor: "Bu yıl özellikle yeni neslin ihtiyacı olan 'Euro Iban' diye yepyeni bir ürün çıkardık. Mobil uygulamamız Uption üyesi T.C. vatandaşları tek bir tıkla Avrupa'da artık hesap açabiliyor. Avrupa euro hesabına ek olarak çok yakın zamanda kullanıcılar USD ve GBP hesapları da açabilecek."

Hedef 1 milyon kişi

Şirketin kısa ve orta vadeli hedeflerine gelince, Özat oldukça iddialı. Bölgesel bir dijital oyuncu olmayı hedefleyen şirket, her yıl ortalama yüzde 40-50 civarında büyüyor. Gelecek vizyonu ise fiziki, dijital ve bu her iki alanın küresel ve Türkiye ayakları olmak üzere dörtlü strateji üzerine kurulu. Türkiye'de tüm PTT noktalarında ve UPT acenteleri aracılığıyla 8 bin noktada hizmet veriyor ve bu hizmet noktalarının artırılması planlanıyor. Fiziki ağın global tarafında ise 14 farklı ülkeye kendi sistemleri ile uluslararası para transferi hizmeti sunduklarını anlatan Özat, "Hedefimiz ülke sayısını artırmak. Yakın zamanda Berlin ve Dubai ofisinin de faaliyetlerine başlamasıyla Avrupa ve Orta Doğu'da daha hızlı büyüyeceğiz" diyor.

Dijital tarafta ise şirket, bu yıl sonu itibarıyla 500 bin kayıtlı kullanıcıya, 2024 yılında ise 1 milyon müşteriye ulaşmayı hedefliyor. Asıl proje ise globalde Uption'u 'unicorn uygulama' haline getirmek. 2025 yılında ise pazarın yüzde 50'sine hakim olmak için çalışıyor. Artan uluslararası para trafiği nedeniyle bu hedeflere kolayca ulaşabileceklerine inanan Özat, son noktayı şöyle koyuyor: "Türkiye'de 2 milyon kayıtlı yabancı var ve bu kişiler, kendi ülkesindeki yakınlarına para gönderiyor. 1 milyon Türk vatandaşı da yurt dışına para gönderiyor. Ayrıca yurt dışı firmalar için çalışan Türk vatandaşları bu ülkelerden ödeme alıyor. Tüm bu hareketlilik hedeflerimizi destekliyor."

İşlem ortalaması 300-800 dolar

Şu anda bireyler arası para transfer işlemlerine aracılık eden UPT, önümüzdeki aylarda tüzel kişilere yönelik de ürünler geliştirmeyi planlıyor. Yeni ürünlerinin daha çok mikro ve şahıs şirketlerinin ihtiyaçlarına yönelik olacağını söyleyen Özat, şu bilgileri paylaşıyor: "Ürünlerimiz büyük montanlı para transferleri için tasarlanmış ürünler değil. Daha çok 10 bin - 20 bin dolarlık para transferleri için tasarımlarımızı yapıyoruz. UPT'nin yurt dışından gelen para transferlerindeki işlem ortalaması da 700-800 dolar civarında. Türkiye'den giden parada ise 300-400 dolarlık bir işlem ortalaması söz konusu."

Yabancıya sağlık sigortası

Günlük hayatı kolaylaştıran çözümlerin yanı sıra yabancılara sağlık sigortası satışına yönelik bir çalışma yapılıyor. Ayrıca şirket Uption müşterilerinin ihtiyaçları doğrultusunda uygulama içerisinden uçak bileti satışı ve bunun gibi kullanıcısına fayda sağlayacak ürünlerin sunulması da gündemde.