Cam tavanı kıran lider şirketler

İpek Alpkökin Olgunsoy / INBUSINESS

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre 2021'de, çalışma çağındaki kadınların yalnızca yüzde 43,2'sinin, erkeklerin ise yüzde 68,6'sının istihdama katıldığı düşünülüyor. Kaygı verici bu tablonun istenilen yere gelmesi için ne yazık ki yıllar geçmesi gerekiyor.

Dünya Ekonomik Forumu'nun 2021 Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu'nun hesaplamalarına göre toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlandığı bir dünya için yaklaşık 136 yıl daha beklememiz lazım. Bir önceki sene yani 2020'de bekleme süresinin 99 yılı gösterdiğini hatırladığımızda sadece bir yılda mesafenin daha da uzadığını görmek can sıkıcı. Ancak hemen şunu söylemekte fayda var ki az sonra detaylarını okuyacağınız iş yaşamındaki dengeyi sorgulayan araştırmamızda, yüreklere bir nebze su serpecek sonuçlara ulaştık. Kadınlara iş yaşamında daha çok alan açmaya yönelik girişimlerin meyve verdiği ve şirketlerin cam tavanları kırmaya kararlı olduğunu gösteren veriler oldukça umut verici...

2021'de ilk kez gerçekleştirdiğimiz İş'te Kadın Gücü Araştırması için bu yıl yeniden yola koyulurken elde edeceğimiz veriler bizim için de merak konusuydu. Hemen söyleyelim katılımın geçen yıldan fazla sayıda olduğunu hatta listeye girmenin çok daha fazla önemsendiği bir raporla karşınızdayız.

İş'te Kadın Gücü 2022 Raporu'nun ortaya koyduğu rakamlar, Türkiye'deki kadın istihdamının orta, üst ve yönetim kurulu düzeyindeki gelişimi konusunda önemli ipuçları sunuyor. 662 bini aşkın çalışanın datasını işlediğimiz, birçok sektörden ve farklı ölçeklerden 115 kurumun katıldığı listemizde ibrenin yukarı doğru ilerlediğini görmek INBUSINESS Ailesi için de sevindirici oldu. Zira kadının istihdama katılımını artırmak, yönetim kademelerinde daha fazla kadına yer açmak konusunda yürütülen faaliyetlere rağmen rakamlarda kayda değer yükseliş elde etmek çok zor.
2021'de 600 bin çalışan ve 100 şirket barometresi üzerinden çıkan yüzde 40,84'lük kadın istihdamı oranı bu sene yüzde 42,77'ye çıkmış durumda. Bu yükselişin en önemli nedenlerinden biri ise normalleşme süreci.

YÜKSELIŞ ORTA KADEMEDE

Bu sene yükselişe geçen en dikkat çekici alan ise orta kademe yönetici sayısı. Zira 2021'de yüzde 34 olan bu oran 2022 Mart ayı itibarıyla yüzde 37.66'ya çıkmış durumda. Sonuçlar kurumların orta kademe yönetici sayısında eşitliğe doğru büyük adımlar attıklarını gösteriyor.

Bu konudaki en dikkat çekici şirketlerden olan Little Caesars, orta kademe kadın istihdam artışıyla öne çıkıyor. Kurumun 2021 yılında yüzde 21 olan orta kademe yönetici oranı bu sene yüzde 35,71'e yükselmiş. Dardanel Şirketler Grubu da bu konuda önemli sıçrayış yaşayan başka bir marka. Geçen sene yüzde 27,50 olan bu oran bu sene yüzde 36,70.

Ancak ne yazık ki üst kademede 2022 hesapları küçük de olsa şaşıyor. Üst kademe kadın yönetici pozisyonlarında radikal bir değişim gözlemlenmiyor. Geçen yıl yüzde 32,26 olan üst kademe kadın yönetici sayısı 2022'de yüzde 32,02'ye gerilemiş durumda. Yönetim kurullarında ise tam tersi bir rüzgar hakim. Öyle ki 2021'de yüzde 24,79 olarak gerçekleşen oran 27,17'ye çıkarak üç puanlık artış gösterdi. Yönetim kurulundaki kadın oranı yüzde 50'nin üzerinde olan Akkök Holding, Metro Türkiye ve Uğur Okulları ise bu konudaki en çarpıcı örnekler arasında.

Biraz da sonuçları şirketler açısından inceleyelim... Sevindirici olan bir diğer önemli gelişme listemizde yer alan holdinglerin yanı sıra ölçek farkı etmeksizin tüm şirketlerin taşın altına elini koyduğu gerçeği. 62 bin 339 çalışanıyla listenin en üst sırasında yer alan Anadolu Grubu, Türkiye'deki kadın istihdamının en kilit kurumlarından. Zira kurumun 21 binden fazla kadın çalışanı bulunuyor.

Keza 23 binin üzerinde kadın çalışana sahip Yıldız Holding de istihdam açısından dikkat çekiyor. Yıldız Holding'de kadın çalışan oranı yüzde 41 seviyesine kadar çıkıyor. Ne var ki orta ve üst kademedeki kadın çalışan oranları yüzde 20'ler civarında. Yıldız Holding'in yönetim kurulundaki yedi kadın üye ise (grubun bu konudaki hassas yaklaşımını da göz önünde bulundurarak) gelecek için umut vaat ediyor.

Çalışan sayısı 10 binin altında olan holdinglerde ise Fiba Grubu özellikle dikkat çekiyor. Zira 6 bin 636 kadın çalışanı ve yüzde 53,80 oranında kadın istihdamı ile şirket özellikle üst yönetimde kadın oranlarının artırılması çabalarında başı çekiyor.

Boyner Grup, Borusan Holding ve Akkök Holding toplam çalışan sayısında birbirine yakın ancak özellikle Boyner Grup'un yüzde 40'a yaklaşan orta kademede kadın yönetici oranı dikkat çekiyor.

Listemizde 10 bin ve üzeri çalışana sahip şirketlerin verileri oldukça önemli. İstihdamın ana kaynakları olan bu şirketlerdeki çalışan kadın oranları genel olarak ortalamanın üzerinde. Yüzde 36 ile 67 arasında değişen yelpazede kadın istihdamı yapıldığı görülüyor.

Kadın çalışan oranları 54 bin çalışanı ile LC Waikiki'de yüzde 59,26, 40 bin çalışanı ile Migros'ta 39,56 ve 28 binin üzerinde çalışanıyla Sofra/Compass Group Türkiye'de kadın çalışan oranları yüzde 40.

Listemizde Yapı Kredi Bankası, Garanti BBVA, QNB Finansbank, Akbank, DenizBank ve VakıfBank'ın temsil ettiği bankalarda ise kadın çalışan oranı yüzde 50'nin üzerinde seyrediyor. Eğitim sektöründeki istihdam verileri de umut verici... Toplam çalışan sayısı 11 bin 218 olan Uğur Okulları yüzde 67 kadın çalışan oranıyla öne geçiyor.

Eğitim sektöründen başka bir iddialı rakam da 5 bin 156 kadın istihdamı ve yüzde 74'lük oranı ile Bahçeşehir Koleji'nden geliyor

İş'te Kadın Gücü araştırmasına katılan ve bünyelerindeki kadın çalışan oranlarını paylaşan şirketlere de bir parantez açalım. Bunlardan P&G yüzde 58 kadın çalışan oranına sahip. Kurumun genişletilmiş icra kurulundaki kadın oranı ise yüzde 57. Honeywell Türkiye'de ise kadın çalışan oranı yüzde 25, orta kademe kadın çalışan oranı yüzde 58, üst kademede yüzde 31, yönetim kurulu ise yüzde 20 oranında. Mazars Denge'nin ise kadın çalışan oranı yüzde 51. Müdür pozisyonundaki kadın çlışan sayısını 2021'de yüzde 43'e çıkaran şirketin amacı 2022 sonuna kadar bu oranı yüzde 50'ye yükseltebilmek.

HEDEFLER BÜYÜYOR

Şirketlerdeki kadın-erkek çalışan eşitliğine yaklaşımları incelediğimizde ise karşımıza önemli gelişmeler çıkıyor. 2020'de toplumsal cinsiyet eşitliğini taahhüt eden şirketlerin performanslarını ölçen Bloomberg Cinsiyet Eşitliği Endeksi'ne (GEI) girmeyi başaran Türkiye'deki beş kurumdan biri olan Akbank, toplumsal cinsiyet eşitliğinin kurum içerisinde her alanda sağlanması ve sahiplenilmesini sağlamak adına, banka bünyesinde "Chief Diversity Officer" rolünü oluşturmuş. Bu rolü ilk üstlenen ise İnsan ve Kültür Genel Müdür Yardımcısı Pınar Anapa. Çalışanlarının yüzde 51'i kadınlardan oluşan Vakıfbank ise Türkiye'de BM Kadının Güçlenmesi Prensiplerini (BM WEPs) imzalayan ilk kamu kurumu. Üç yıldır Uluslararası Cinsiyet Eşitliği Endeksi'nde (Bloomberg GEI) yer alıyor. Kuruluş, Cinsiyet Eşitliği Programı sertifikasını 2022'de almayı hedefliyor.

2015'ten bu yana kadın istihdamını artırmaya yönelik çalışmalar yaparak son beş yılda kadın çalışan sayısını yüzde 52 artıran McDonald's Türkiye'nin toplam çalışan sayısının yüzde 33'ünü kadınlar oluşturuyor. Hedef, 2023'de bu oranı yüzde 51'e çıkarmak.

Anadolu Efes de 2030 Sürdürülebilirlik Hedefleri kapsamında kadın çalı- şan oranını yüzde 30'dan yüzde 51'e çıkarmayı amaçlıyor. Migros'da halihazırda yüzde 30 olan kadın yönetici oranı 2027'ye kadar yüzde 35'e çıkartılacak.

Teknoloji perakendeciliğinde faaliyet gösteren MediaMarkt Türkiye, globaldeki tüm ülkeler arasında en yüksek kadın çalışan sayısına sahip operasyon. MediaMarkt Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Seçil Namruk, "Terfilerdeki satış takım lideri oranı yüzde 20'den 29'a, müşteri deneyimi yöneticisi oranı ise 13'ten 33'e yükseldi. Satış/MH/Kasa'da işe alımlarda oran yüzde 29'dan 36'ya çıktı. Gelen CV'lerde ise kadınların oranı daha fazla" şeklinde konuşuyor. UN Global Compact üyesi Webhelp, 8 bin 770 kadın çalışan oranı ile kurum içinde erkeklere kıyasla neredeyse iki kat fazla kadın istihdam ediyor. Webhelp Türkiye & Ürdün CEO'su Metin Tarakçı, işe alımdan yan haklara kadar her noktada eşitliği sağlamaya özen gösterdiklerini anlatıyor.

Gösterilen çabayı desteklemek ve farkındalık oluşturmak amacıyla yaptığımız bu araştırmanın daha çok kuruma ilham kaynağı olmasını diliyoruz.

ŞARTLARIN İYİLEŞTİRİLMESİ İÇİN KATKIMIZ DEVAM EDECEK
Murat Özyeğin - Fiba Grubu Yönetim Kurulu Başkanı

Türkiye'nin kadın çalışan oranı en yüksek holdingi olarak, grup geneli toplumsal cinsiyet eşitliği parametrelerini İşimiz Eşitlik adını verdiğimiz bir platformla takip ediyoruz. Bu platformda holding icra kurulumuz ve iştiraklerimizin CEO'larının oluşturduğu Eşitlik Komitesi; kariyer gelişimi, yan haklar ve fırsat eşitliği gibi temel konulardaki gelişim vizyonunu belirliyor. Diğer yandan grup şirketlerimizden gönüllü çalışanlarımızdan oluşan İşimiz Eşitlik Elçileri de, kendi şirketlerindeki farklı ihtiyaçlara yönelik projeler üreterek tüm çalışanlarımız nezdinde bu konudaki farkındalığın artırılmasına katkı sağlıyorlar.

Sadece kurumlarımızı değil sosyal yatırımlarımızı da bu bakış açısıyla konumluyoruz, gerçek toplumsal faydanın böyle yaratılacağına inanıyoruz. Örneğin bildiğiniz gibi kuruluşundan beri destekçisi olduğumuz AÇEV, Eşitliğe Değer inisiyatifiyle bugüne kadar 34 kuruma ve 20 bin katılımcıya toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimleri verdi. Diğer yandan Özyeğin Üniversitesi Eğitimde Fırsat Eşitliği Burs fonu ile her yıl onlarca kız öğrenciye destek oluyor. Hüsnü M. Özyeğin Vakfı'nda ise kız öğrenci yurtlarımızda kalan öğrencileri eğitimin her alanında desteklemeye çalışıyoruz. Fiba Grubu olarak aynı zamanda Yönetim Kurulunda Kadın Derneği'nin kurucu üyelerinden biriyiz. WEP's imzacısı bir kurum olarak bu ve bu gibi örneklerin çoğalmasına katkı sunarak, kadın çalışanların iş yerindeki ihtiyaç ve şartlarının iyileştirilmesine katkı vermeye devam edeceğiz.

KADIN YÖNETİCİ ORANIMIZ YÜZDE 33'E ULAŞTI
Hurşit Zorlu - Anadolu Grubu İcra Başkanı

Anadolu Grubu olarak, kadınların ürettiği değer konusunda farkındalığı artıran çalışmaları her zaman odağımızda tutuyoruz. Grubumuzda kadın çalışanlarımızı destekleyerek kadın yöneticiler yetiştirmek ve bu sayede üst yönetimde ve yönetim kurullarımızda kadınlarımızın daha fazla yer alması için çalışmalarımızı gelişim programlarımız kapsamında yürütüyoruz. Toplam kadın yönetici oranımız yüzde 33'e ulaştı. Türkiye'nin sayı olarak hem en fazla kadın çalışana hem de en fazla kadın yöneticiye sahip holdinglerinden biriyiz. Adel Kalemcilik, Anadolu Etap, Anadolu Vakfı ve Anadolu Sağlık Merkezi şirketlerimizin genel müdürlük pozisyonlarında kadın yöneticilerimiz, çalışma arkadaşlarımıza rol model olarak ilham veriyorlar. Kadın istihdamını destekleyen dernek, organizasyon ve faaliyetlerde her fırsatta yer alıyoruz.

DEĞİŞİMİ DESTEKLİYORUZ
Bahattin Aydın - Yıldız Holding İnsan ve İş Destek Başkanı

Yıldız Holding'de kuruluşumuzdan bu yana tüm faaliyetlerimizde toplumsal faydayı amaçlıyor ve özellikle fırsat eşitliği konusunda farkındalık yaratacak projeler yürütmeyi önemsiyoruz. Bu kapsamda tüm şirketlerimizde fırsat eşitliği kültürünü daha güçlü ve daha kalıcı bir yapıya dönüştürecek önemli bir adım atarak Yıldız Holding Kadın Platformu'nu hayata geçirdik. Platform sayesinde Yıldız Holding çatısı altındaki çalışanların etkinliğinin daha da güçlendirilmesi ve kadın liderliğinin teşvik edilmesini amaçlıyoruz. Yıldız Holding Kadın Platformu çatısı altında fırsat eşitliği temelli bu dönüşümü kendimizden başlatarak, tüm toplumda ve paydaşlarımızda kadın istihdamı konusunda önemli bir değişimi tetiklemeyi hedefliyoruz. Bu konuda hem kadın hem erkek çalışanlarımıza yönelik farkındalıkla birlikte davranış değişikliği yaratılmasını sağlayacak eğitimlerle değişimi bireysel olarak kendi içimizde de destekleyeceğiz.

ÜLKEMİZ İÇİN ÖNEMİNİN FARKINDAYIZ
Eylem Özgür - Eczacıbaşı Topluluğu İnsan Kaynakları Grup Başkanı

Topluluğumuzda kadın istihdamının daha az olduğu alanlara odaklanıyor; kadın istihdamını arttırmak, kadınlara özel uygulamalarımızı çeşitlendirmek, fırsat eşitliğini desteklemek amacıyla Teknolojide Kadın, Satışta Kadın, Üretimde Kadın komitelerimizle çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Topluluğumuzda üç perspektifte kadın oranını artırmak için çalışıyoruz: İşe alımda kadın, çalışan kadın ve yönetimde kadın. Uzmanlık ve yönetim kadrolarında işe alımda aday listelerimizin içinde mutlaka kadın adaylar olmasına dikkat ediyor, ayrılan kadın çalışan- larımızın yerini kadın çalışma arkadaşlarımızla doldurmaya özen gösteriyoruz. Yeni oluşturduğumuz iş alanlarının fiziksel özellikleri ve iş nitelikleri, bakımından kadın-erkek fark etmeksizin yapılabilir şartlara sahip olmasını garanti ediyoruz. Topluluğumuzda fırsat eşitliğinin geliştirilmesi için attığımız adımların sadece bizler için değil, ülkemiz için de ne kadar büyük önem taşıdığını biliyoruz. Bu bilgiyle, kadınların iş hayatında aktif ve eşit rol oynamasını kolaylaştıran aksiyonları alıyoruz.

YÖNETİM KURULUNDA EŞİT TEMSİL HAKKI
Duygu Erzurumlu - Akkök Holding İnsan Kaynakları Direktörü

Akkök Holding olarak 70 yıllık zengin birikim ve tecrübemizle Türkiye'nin ekonomik kalkınma ve çağdaşlık hedeflerine ulaşmasında kadınların değerine daima inanıyoruz. Bu nedenle insan kaynakları politikalarımızdan başlayıp tüm iş süreçlerimizde toplumsal cinsiyet eşitliğini esas kabul ediyoruz. Eşit işe eşit ücret ilkesi doğrultusunda ücretlendirme politikalarımızı belirlerken, en az bunun kadar önemli olan işe alım ve terfilerde de herhangi bir ayrım olmadan sadece performans ve yetkinlikleri göz önünde tutuyoruz. Kadın istihdamını ve kadınların görünürlüğünü artırmak amacıyla grup şirketlerimiz gerçekleştirdikleri projelerin yanı sıra toplu iş sözleşmelerine de eşitlik maddeleri ekliyor. Bununla beraber yönetim kurulları ve üst düzey rollerde fırsat eşitliğini birinci planda tutuyoruz. Örneğin Akkök Holding'in yönetim kurulunda yüzde 50 kadın temsili bulunurken grup şirketlerimizde de kadınlar, yüzde 42'den yüzde 75'e dek değişen oranlarda görev alıyor. Hedefimiz ise tüm şirketlerimizde mümkün oldukça yüzde 50-50 eşit temsile ulaşmak.

EŞİT DÜNYA HEDEFİ
Nursel Ölmez Ateş - Borusan Holding İnsan Kaynakları ve Kurumsal İletişim Grup Başkanı

Borusan olarak toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlandığı, kadın ve erkeğin tam anlamıyla eşit ve yan yana olduğu bir dünya hedefliyoruz. Bu hedefle kurduğumuz Borusan Eşittir, Borusan'da toplumsal cinsiyet eşitliğinin hem kurumsal hem de bireysel düzeyde benimsenmesi inancıyla hayata geçirdiğimiz bir platform. Borusan Eşittir çatısı altında hayata geçirdiğimiz Cinsiyet Gözlüğü programı ile Borusan'da toplumsal cinsiyet eşitliğini nasıl gerçekleştireceğimiz konusunda somut adımlar ve hedefler belirledik. Kadın çalışanlarımızın ve bünyemizdeki kadın liderlerin sayısını artırmak yönünde ciddi hedefler koyduk. Tüm çalışanlara daha iyi çalışma koşulları sağlamak için doğum izni, iki haftalık babalık izni, esnek çalışma koşulları ve kreş yardımlarının yaygınlaştırılması gibi birçok uygulama dahil olmak üzere somut adımlar attık ve atmaya devam ediyoruz. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Hane İçi Şiddet Rehberini ise Borusan'da şiddete sıfır tolerans yaklaşımımızı göstermek için yayınlandık.

EŞİTLİĞE TEŞVİK
Necla Aksoy - Sofra/Compass Group Türkiye İnsan ve Kültür Genel Müdür Yardımcısı

Yetenek yönetimi yaklaşımlarıyla daha fazla kadın lider adayı görmek için doğru aksiyonları belirlemeye dikkat ettiklerini anlatan Sofra/Compass Group Türkiye İnsan ve Kültür Genel Müdür Yardımcısı Necla Aksoy, "Bu amaçla tüm kadın liderlerimizin gönüllü olarak görev aldığı Sofra Grup Kadın Liderler Ağı'nı hayata geçirdik. Kadın Liderlik Ağı, şirkette eşitliğin geliştirilmesine katkıda bulunan girişimleri teşvik etmek için çalışıyor."

ÇAĞRI MERKEZİ SEKTÖRÜNDE KADIN İSTİHDAMI
Funda Seyrek Kantarlı - Turkcell Global Bilgi Genel Müdür Yardımcısı

Çağrı merkezi sektörü, kadın istihdamı açısından çok başarılı bir sektör. Bununla birlikte önemli olan konu, sektördeki yönetici kadın oranı. Turkcell Global Bilgi Genel Müdür Yardımcısı Funda Seyrek Kantarlı "Bizim için asıl gurur verici olan kısım ise şirketimizdeki kadın-erkek yönetici oranlarının eşit olması."